Wstęp. ł 9
rych okręty, przy pomocy łodzi żaglowych, lub barek, mogą załadowywać lub wyładowywać pasażerów i towary. Najbardziej nowocześnie, urządzonym portem jest Lobito, gdzie największe nawet okręty zatrzymują się przy molo i przeładunek towarów odbywa się wprost z wagonów kolejowych, lub też do wagonów.
Inne porty, względnie przystanie, są następujące, licząc z północy na południe: Landana, Noąui, Santo Antonio do Zaire, Ambrizete, Ambriz, Loanda, Barra do Cuanza, Amboim, Novo Redondo, Benguela, Baia do Cuio, Baia dos Elefantes, Baia de Santa Maria, Baia da Lucira, Mossamedes, Porto Alexandre i Baia
dos Tigres.
Główne rzeki kolonji są: Zaire, czyli Kongo, do której wpływać mogą największe nawet okręty; nadająca się częściowo do ruchu dużych okrętów Zam-bezi; również częściowo do ruchu mniejszych statków rzeka Cuanza i, też częściowo, do ruchu mniejszych łodzi, rzeki: Chiloango, Cuango, Chicapa, Cassai, Cu-nene Cubango, Cuito, Cuando, Lungue - Bungo, Dande etc. Większe rzeki, nie nadające się do komunikacji z powodu licznych wodospadów, to M’bridje, Loge, Lucala, Luando, Longa i Cuvo. Poza tern istnieje mnóstwo mniejszych rzek i rzeczek, z których niektóre posiadają wodę przez cały rok, inne zaś tylko w porze deszczowej.
Angola posiada trzy główne płaskowyże: Malange, Benguela (Huambo) i Huila.
Największe góry: w okręgu Kongo — Serra Quem-ba, Canda, Moęaba i Uije; w okręgu Cuanza Norte — Canganza; w okręgu Malange — Duąue de Braganęa i Tala-Mungongo; w okręgu Cuanza Sul — Mulan-