2588001442

Rozdział 2. Na czym 2.3. Co to jest normalizacja? polega diagnoza...

w podręczniku do testu. Podręcznik zawiera więc informacje, jak i ile razy w ciągu badania możemy zadać pytania pomocnicze (Hornowska, 2010; Anastasi, Urbina, 1999; Jaworowska, 1996). Wszystkie opisane wyżej zabiegi mają na celu ujednolicenie warunków zewnętrznych badania, dzięki czemu różnice obserwowane między badanymi możemy przypisywać jedynie różnicom indywidualnym, a nie warunkom testowania. Standardy dla testów stosowanych w pedagogice i psychologii (1985) wśród warunków dobroci testu wymieniają również oryginalne pomoce, a także arkusze testowe. Rzekome „testy", w odniesieniu do których nie określono szczegółowo zasad ich stosowania, czyli warunków standaryzacji, nie oceniono ich rzetelności i trafności, nie mogą być traktowane jako narzędzia testowe, a jedynie jako psychozabawy.

Podsumowując, każdy odpowiedzialny użytkownik testu powinien pamiętać, że najmniejsze choćby odstępstwo od procedury badania, a więc od standardowych, opisanych w instrukcji do testu, warunków badania oraz obliczania i interpretacji wyników powoduje, że stosowane narzędzie przestaje być testem psychometrycznym, a to z kolei oznacza, że jego wyniki mogą być interpretowane jedynie w sposób jakościowy, opisowy, nie mogą zaś być odnoszone do norm (Hornowska, 2010; Anastasi, Urbina, 1999; Jaworowska, 1996).

2.3. Co to jest normalizacja?

Normalizacja testu polega na opracowaniu statystycznych kryteriów interpretacji wyników, czyli norm. Standardy dla testów... (1985, s. 135) zawierają następującą informację „Normy pozwalają na klasyfikowanie albo na opis badanych osób dzięki temu, że pokazują, w jaki sposób wyniki testowe danej osoby przedstawiają się na tle wyników innych ludzi". Tak zwany wynik surowy uzyskany w teście przez osobę badaną nie ma znaczenia, dopóki nie porównamy go z wynikami otrzymanymi przez określoną grupą odniesienia, czyli normami. Tak więc, odnoszenie wyniku testowego do norm jest sposobem na nadanie znaczenia temu wynikowi.

O podstawach tworzenia normy statystycznej wspomniano już przy okazji omawiania diagnozy w ujęciu nomotetycznym (punkt 2.1.) Jak wspomniano, zgodnie z kryterium statystycznym normą jest „zachowanie większości", czyli zachowanie przeciętne, średnie, najczęstsze. Zgodnie z powyższym rozumieniem, w psychometrii pod pojęciem normy rozumiemy typowy wynik w teście otrzymany przez osoby należące do określonej grupy osób. Normą w tym znaczeniu jest„standard ilościowy, wyznaczony przez średnią, medianę lub inną miarę tendencji centralnej obliczoną dla grupy przedstawicieli danego gatunku" (Ricks, 1993, s. 50).

Normy powstają poprzez przekształcenie wyników surowych otrzymanych w danym teście na wyniki standaryzowane, a te z kolei na różne, bardziej wygodne w użyciu, skale wyników przeliczonych. W praktyce stosuje się najczęściej skalę stenową, staninową, tetronową, oraz skalę ilorazów inteligencji IQ. Skala stenowa jest skalą 10-ciopunktową, o parametrach, M=5,5, S=2. Jest ona zastosowana m.in. w takich testach jak bateria do diagnozy dysleksji Dysleksja 3. Skala staninowa jest skalą 9-ciopunktową, o następujących parametrach M=5, S=2. Skala tetronową jest skalą 21-punktową (od 0 do 20 punktów, M=10, S=4). W testach inteligencji powszechnie stosuje się skalę ilorazów inteligencji IQ zastosowaną pierwotnie przez Davida Wechslera, o parametrach M=100, S=15. Porównanie wyżej omówionych skal z ich odniesieniem do rozkładu normalnego przedstawia rycina 2.