3289580854

I- Prawa ogólne i sjiuJrzynniki doświadczalne. 329

powodowałoby już rozerwanie danego ciała (pręta). Przy prętach rozerwanych (o długości i i przekroju l⁷) należy oznaczać długość l_b

po rozerwaniu i przekrój !'_}) w miejscu rozerwania. Na podstawie

tych danych obliczamy:

zwężeniem przekroju

pręta rozerwanego, wyrażóncm w odsetkach pierwotnej długości i picr wolnego przekroju; jest miarą wisności materyału.

3. Jeżeli pręt, rozciągnięty o długość odciążymy, to długość jego nic powróci do pierwotnej wielkości, lecz pozostanie większą o t. zw. rozciągnięcie trwałe /„₂, czyli wyciągnięcie. Rozciągnięcie zaś znikające /., — /. — /.₂ nazywa się rozciągnięciem sprężystem.

Przy małych naprężeniach rozciągnięcia trwałe /.₂ równają się 0, lub są znikomo małe. Naprężenia o_e (kg/cm²), aż do których to zachodzi, nazywają się granicą sprężystości.

Przez kucie, wyciąganie lub walcowanie metali (przez hartowanie stali, przez zmniejszenie zawartości P i <J w żelazie) granico sprężystości o_e powiększają się, podobnie toż,

aczkolwiek w mniejszy ni stopniu, i wytrzymałość na ciągnienie A\, natomiast zmniejsza

się wyciłjgliwośe. t. j, rozciągnięcie trwale Zarżenie daje skutki odwrotno.

Dane ciało jest tom więcej sprężyste, im większem jest rozciągnięcie sprężysto , w stosunku do całego rozciągnięcia /. Stosunek A,: /. służy (podług Hartiga) za miarę sprężystości (przy peronem stalom naprężeniu). Dla ciał doskonale sprężystych    = 1: dla ciul niedoskonale sprężystych zaś stosunek ten jest ułamkiem

w ł as et i w y in.

4.    Odkształcenie, jakiemu pewne ciało ulega pod działaniem naprężania i odprężania, wymaga pewnego okresu czasu, podczas którego ujawnia się skuteczność sprężystości.

5.    Wszystkie objaśnienia i prawa powyższe stosują się również i do ciał poddanych działaniu sit cisnących.

Naprężenie cisnące (czyli ciśnienie) o powoduje jednak skrócenie czyli ściśnięcie A pręta o długości pierwotnej L\ podobnie też będzie e = A:Z; rozszerzenie zaś poprzeczne, czyli wypęczenie będzie {■: — e: m. Granica ciastowatości zjawia się, gdy materyal wyciska się w bok, nic tracąc swej spoistości.

Wytrzymałość na ciśnienie K (kg/cm²) lub też ciśnienie rozgniatające dany materyal zmniejsza się w miarę powiększającej się długości pręta.

6. Praca mechaniczna przy zmianie długości. Jeżeli siła powiększająca się podczas działania zwolna od 0 do I⁷ a przytknięta na końcu pręta sprężystego, rozciąga go lub ściska, przyczem w przekroju l⁷ (cm²), w oddaleniu x (pm) od końca, powstaje naprężenie normalne a (kg/cm²), to na dokonanie odkształcenia zużywa się pewna praca mechaniczna (kg/cm), która wyrazi się wzorem: