2165574086

I. WSTĘP

CEL I ZAKRES PRACY

Najważniejszą obecnie przeszkodą na drodze do opracowania syntezy układu osadniczego Polski — jest brak szczegółowych studiów badawczych, obejmujących poszczególne regiony, przy czym najmniej prac poświęcono najsłabiej rozwiniętym gospodarczo wschodnim obszarom Polski. Praca niniejsza podjęta była dla częściowego zapełnienia tej luki, przy czym miała na celu poznanie sieci osiedli miejskich województwa białostockiego, obecnego układu tej sieci, przyczyn wpływających na jej przemiany, a także 'prześledzenie etaipów, przez które na tym konkretnym obszarze przeszedł kryzys małych miast, tak dotkliwie odczuwany ostatnio w Polsce. Obok jednak tych celów poznawczych istniał także cel teoretyczny, dotychczas bowiem funkcjonalny kierunek rozwijający się w ramach geografii polskiej, w czym zresztą nie różniliśmy się od światowej geografii ekonomicznej — opierał się raczej na kameralnym opracowaniu materiałów statystycznych, brak było natomiast bezpośredniego związku badacza z analizowanym terenem.

W tym opracowaniu natomiast znaczna część materiału zebrana została drogą badań terenowych, którymi objęto wszystkie miasta i osiedla miejskie województwa. Nie chodziło jednak tylko o wprowadzenie i wypróbowanie metody badań terenowych w geograficzno-ekonomicznych badaniach miast, ale również o postawienie i rozwinięcie problematyki badawczej.

Dwa cele, które moglibyśmy określić jako poznawczy i problemowy, były do pewnego stopnia przeciwstawne, jeśli idzie o opracowywanie tematu. Z jednej strony konieczne było bowiem szczegółowe charakteryzowanie zmian w sieci osiedli miejskich Białostocczyzny, z drugiej zaś niezbędna była selekcja materiału, aby korespondował on z główną tezą pracy. Tezą tą jest pogląd, iż głównym czynnikiem, wpływającym na zmiany funkcji osiedli i sieci osadniczej, są procesy społeczno-ekonomiczne, przy czym zależność ta uzewnętrznia się nie od razu, ale w dłuższych okresach czasu.