Narodowy Instytut Dziedzictwa realizuje zadania określone w statucie obowiązującym od 23 stycznia 2014 roku.
Z dniem 30 stycznia 2014 roku został wprowadzony nowy regulamin organizacyjny NID. Obecnie strukturę organizacyjną Instytutu tworzą: pion dokumentacji i zarządzania wiedzą o zabytkach, pion analiz i strategii zarzadzania dziedzictwem, pion organizacyjny oraz pozostałe komórki organizacyjne i samodzielne stanowiska pracy.
Instytut poprzez swoje działania kontynuuje dorobek Ośrodka Dokumentacji Zabytków, powołanego w 1962 roku: stanowi zaplecze eksperckie dla Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz służb konserwatorskich, a także propaguje ideę ochrony oraz realizuje ideę upowszechniania w społeczeństwie wiedzy o dziedzictwie kulturowym.
Misją Narodowego Instytutu Dziedzictwa jest tworzenie podstaw dla zrównoważonej ochrony dziedzictwa poprzez gromadzenie i upowszechnianie wiedzy o zabytkach, wyznaczanie standardów ich ochrony i konserwacji oraz kształtowanie świadomości społecznej celem zachowania dziedzictwa kulturowego Polski dla przyszłych pokoleń.
Zgodnie z § 3 statutu NID Instytut realizuje zadania w zakresie zrównoważonej ochrony dziedzictwa kulturowego Polski w celu jego zachowania dla przyszłych pokoleń poprzez:
1) gromadzenie i upowszechnianie wiedzy o dziedzictwie;
2) wyznaczanie i upowszechnianie standardów ochrony i konserwacji zabytków;
3) kształtowanie świadomości społecznej w zakresie wartości i zachowania dziedzictwa kulturowego.
Strategia realizowana w latach 2013-2015 koncentruje się wokół następujących priorytetów:
A. Tworzenie systemu skutecznej ochrony i opieki nad zabytkami
B. Tworzenie bazy wiedzy o dziedzictwie kulturowym oraz warunków dla jej udostępniania i efektywnego wykorzystania,
C. Upowszechnianie wiedzy/edukacja o dziedzictwie oraz działanie na rzecz efektywnego/kreatywnego wykorzystania społecznego i gospodarczego krajowego potencjału kulturowego
Do zadań Instytutu należy w szczególności (§ 4 statutu NID):
• Archiwizowanie zbiorów dokumentów związanych z ochrona zabytków oraz ich digitalizacja i upowszechnianie
Zadanie to ma na celu zachowanie informacji o zasobie zabytkowym dla przyszłych pokoleń. Instytut na bieżąco zarządza zasobem archiwalnym, na który składają się 5252,34 metry bieżące (m.b.) archiwaliów oraz stale przyjmuje nowe zbiory.
Narodowy Instytut Dziedzictwa
1