Narodowy Instytut Dziedzictwa kontynuuje rozpoczęty w 2008 roku projekt terenowej weryfikacji rejestru zabytków nieruchomych i archeologicznych. W okresie sprawozdawczym kontynuowano weryfikację obiektów z rejestru zabytków nieruchomych - zweryfikowano 970 obiektów. Dotychczas weryfikacji poddano łącznie 57 992 zabytki nieruchome, co stanowi około 93,3 % całości. W okresie sprawozdawczym zweryfikowano 583 stanowiska wpisane do rejestru zabytków archeologicznych. W sumie zweryfikowano 3237 zabytków archeologicznych, co stanowi 42,3% z 7641 stanowisk objętych wpisem do rejestru. Przy okazji weryfikacji ujawniono pilną konieczność uporządkowania rejestru oraz ujednolicenia standardów i polityki konserwatorskiej w zakresie rejestru zabytków.
• Monitorowanie i analizowanie zagrożeń dla dziedzictwa i wypracowywanie metod przeciwdziałania tym zagrożeniom
Celem zadania jest opracowanie skutecznej profilaktyki w ochronie zabytków.
W ramach zadania kontynuowano program przeciwdziałania i zwalczania przestępczości przeciw dziedzictwu archeologicznemu. Program ten obejmuje m.in. współpracę z Policją, Służbą Celną, Strażą Graniczną, placówkami muzealnymi oraz służbami konserwatorskimi. W okresie sprawozdawczym prowadzono monitoring rynku antykwarycznego. W sumie zarchiwizowano 681 aukcji; Policji i innym służbom mundurowym zgłoszono 17 przypadków złamania prawa ochrony zabytków na portalach Allegro i Ebay; usunięto 2 aukcje w ramach programu Współpraca w Ochronie Praw Allegro. Specjalista NID składał także zeznania w sprawie karnej z zakresu archeologii oraz wspierał merytorycznie Izbę Celną w Warszawie.
• Budowa i rozwój ogólnopolskiej, geoprzestrzennej bazy danych o zabytkach
Celem zadania jest realizacja zapisów ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej dla obszarów chronionych ze względu na wartości kulturowe (zabytki), które organ wiodący -Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego - powierzył do realizacji dyrektorowi Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Udostępnienie w ramach infrastruktury informacji przestrzennej danych lokalizacyjnych i opisowych nieruchomych oraz archeologicznych zabytków rejestrowych, Pomników Historii, a także miejsc uznanych za światowe dziedzictwo dzięki przyjętym standardom/wytycznym określonym poprzez europejską dyrektywę INSPIRE umożliwia efektywne porównywanie i wspólne analizowanie danych przestrzennych gromadzonych przez podmioty podległe wszystkim resortom uwzględnionym w ramach infrastruktury informacji przestrzennej. Nowe możliwości wynikające z wdrożenia jednolitego systemu gromadzenia i serwowania danych przestrzennych mogą pomóc w efektywnym i skutecznym zarządzaniu przestrzenią uwzględniającym wartości zabytkowe oraz zwiększyć poziom ochrony zabytków realizowanej przez powołane do tego organy. Łatwy i operacyjny dostęp do danych przestrzennych zabytków znacznie przyspiesza proces projektowania i uzgadniania lokalizacji inwestycji. Pomaga także przeciwdziałać wielu zagrożeniom np. minimalizuje ryzyko zniszczenia zabytków na skutek powodzi.
W przedmiotowym zakresie, w okresie sprawozdawczym, trwały prace nad weryfikacją jakościową oraz przygotowaniami do publikacji danych przestrzennych na nowej platformie publikacyjnej - Portalu Mapowym (wersja 2014).
Narodowy Instytut Dziedzictwa
4