3784502742

Diagnostyka laboratoryjna chorób odkleszczowych (część 1.)

REKOMENDACJE GRUPY ROBOCZEJ:

Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych', Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny², Konsultant Krajowy w dziedzinie chorób zakaźnych³, Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytet Medyczny w Białymstoku⁴

dr hab. Tomasz Chmielewski², dr Justyna Dunaj⁴, drhab. Elżbieta Gołąb, prof. NIZP-PZH²,

dr hab. Włodzimierz Gut, prof. NIZP-PZH², dr hab. Andrzej Horban³, prof. dr hab. Sławomir Pancewicz⁴,

dr Elżbieta Puacz', dr Danuta Szelenbaum-Cielecka², prof. dr hab. Stanisława Tylewska-Wierzbanowska²

Kleszcze jako wektor i rezerwuar chorób infekcyjnych

Styl życia współczesnych społeczeństw postindustrial-nych, aktywny wypoczynek, rozwój turystyki, sporty ekstremalne, chęć poznawania i zajmowania nowych, kiedyś nieosiągalnych terenów, niosą za sobą czasami ujemne skutki i są nowymi czynnikami zwiększonego ryzyka zakażenia się drobnoustrojami przenoszonymi przez wektor, jakim są kleszcze. Wiele z tych zakażeń występuje sezonowo, w okresie aktywności różnych gatunków pajęczaków. W naszej strefie klimatycznej mogą one być wektorem przenoszącym zakażenia od wiosny do jesieni.

Kleszcze są to pasożyty, o dużym znaczeniu dla medycyny ludzkiej i weterynaryjnej. Są one rezerwuarem i wektorem wielu chorobotwórczych dla człowieka wirusów, bakterii i pierwotniaków. W organizmie kleszcza dochodzi do namnażania się i zmian właściwości antygenowych drobnoustrojów oraz utrzymywania się w organizmie przenosiciela przez kolejne jego stadia i pokolenia. Są one wektorem biologicznym, w odróżnieniu od innych stawonogów, mogących przenosić różne drobnoustroje z jednego osobnika na drugiego w sposób mechaniczny i przypadkowy. Powszechnie stosowane zabiegi higieniczne w stosunku do tych drobnoustrojów są mało skuteczne.

Wzrost temperatury otoczenia powoduje wzrost aktywności kleszczy, która rozpoczyna się na przełomie marca i kwietnia i trwa do października/listopada. Maksimum aktywności zależy od czynników klimatycznych i przebiega w Europie Środkowej w dwóch fazach, tzn. w maju/czerwcu i we wrześniu/październiku. W Polsce rozpoczyna się od połowy kwietnia (czasem wcześniej, w marcu) i trwa do początku listopada, z dwoma szczytami - pierwszym od maja do połowy czerwca, drugim we wrześniu.

W naszym kraju największe znaczenie medyczne i weterynaryjne obok kleszcza pospolitego Ixodes ricinus, mają: Argas reflexus (obrzeżek gołębi) i Dermacentor reticulatus (kleszcz łąkowy). Na terenie Polski kleszcze te mogą być przenosicielami: boreliozy z Lyme, anaplazmozy, bartone-lozy, kleszczowego zapalenia mózgu, tularemii, gorączki Q, babeszjozy, a także riketsjoz z grupy gorączek plamistych, (tabela 1.)