3784503490

niejednokrotnie koncepcje uniwersalistyczne usiłowały podporządkować interesy jednostek nadrzędnemu interesowi państwa i wybranej ideologii. Koncepcje uniwersalistyczne kierują się założeniem, że władza najlepiej realizuje interesy społeczne, które są często uważane za tożsame z interesem jednostki wchodzącej w skład społeczeństwa. Doktryny uniwersalistyczne mogły również ograniczyć swoje żądania wobec jednostki do podporządkowania jej interesów nadrzędnemu - ale nie jedynemu respektowanemu przez państwo - interesowi publicznemu¹².

Z drugiej strony koncepcje indywidualistyczne głosiły fikcyjność interesów społecznych. J. Bentham uważał, że liczy się tylko jednostka, interes społeczności to wyłącznie pojęcie oznaczające sumę interesów poszczególnych jednostek. Te dwa pojęcia, zdaniem M. Wyrzykowskiego, pozostają nadal aktualne¹³. Z punktu widzenia materialnego prawa administracyjnego, pojęcie interesu społecznego może spełniać ważną rolę, należy jednak pamiętać, że sytuacja prawna jednostki oceniana wyłącznie przy pomocy pojęć prawa materialnego byłaby niepełna, zwłaszcza przy pominięciu przepisów postępowania administracyjnego, w szczególności art. 7 k.p.a. Interes społeczny często stanowi przesłankę wydania uznaniowej decyzji administracyjnej, więc element kształtujący treść takiej decyzji. Pojęcie interesu społecznego w prawie administracyjnym koresponduje z pojęciem interesu społecznego zaczerpniętym z języka potocznego, dodatkowo pojęcie to znajdujemy również w naukach społecznych takich jak socjologia, politologia, jak i w psychologii czy ekonomii. Pojęcie interesu społecznego, dzięki włączeniu do ustawodawstwa, stało się pojęciem prawnym¹⁴.

Problematyka ochrony zdrowia przed nikotynizmem szczególnie mocno związana jest z zagadnieniem wyważenia interesu jednostki i interesu ogółu. E. Modliński uważa, że nie jest możliwe ujęcie pojęcia interesu społecznego w jednolity system, ponieważ wymogi interesu publicznego ulegają zmianie w każdej prawie instytucji prawnej¹⁵. Jednak przedstawiciele doktryny prawa administracyjnego wielokrotnie podejmowali próby definiowania interesu publicznego. J. Lang rozumie interes społeczny jako relację między stanem obiektywnym a oceną tego stanu, jaką on przynosi lub może przynieść społeczeństwu¹⁶. M. Wyrzykowski systematyzuje poglądy teoretyków prawa na temat interesu publicznego. Pierwotne koncepcje opierają się na zestawieniu interesów jednostki i interesu publicznego. Interes publiczny przeciwstawiany był interesowi prywatnemu w sferze normatywnej i politycznej. Doktryna liberalna oraz koncepcja publicznych praw podmiotowych stworzyły podstawy dla analizy pozycji jednostki w państwie, jak i analizę charakteru jej interesów. Inne podejście do zagadnienia interesu publicznego łączyło się z analizą społeczeństwa jako wielu grup o różnych interesach. W tym ujęciu interes publiczny to strefa consensu różnych grup dominujących w danym społeczeństwie¹⁷. Istnieje również grupa poglądów, dla których interes publiczny to interes większości. Doktryna socjalistyczna wykluczała sprzeczność interesów społecznych i interesów jednostek. Pojęcie interesu publicznego zastępowano zwykle pojęciem interesu społecznego, ze względu na podkreślanie roli społeczeństwa, a unikanie przeciwstawienia państwa jednostce.

¹²    W. Szwajdler: Ochrona prawna interesu indywidualnego w procesie budowlanym, Toruń 1993, str. 26.

¹³    M. Wyrzykowski: Pojęcie interesu społecznego w prawie administracyjnym, Warszawa 1986, str. 31 i nast.

¹⁴    W. Szwajdler: op. cit„ str. 27.

¹⁵    E. Modliński: Pojęcie interesu publicznego w prawie administracyjnym, Warszawa 1932, str. 13.

¹⁶    J. Lang: Struktura prawna skargi w prawie administracyjnym, Wrocław 1972, str. 100 i nast.

¹⁷    W. Szwajdler: op. cit., str. 28.

9