4087490547

Sklepienie - konstrukcja budowlana służąca do przekrycia określonej przestrzeni w danej budowli. Tempietto - mała świątynia na planie koła.

Tralka - pionowy element balustrady, złożony z jednej lub dwóch gruszkowatych w kształcie części, wsparty na bazie, zwieńczony często plintą, dźwigający poręcz.

Transept - nawa poprzeczna.

Trompa - narożny wysklepek w formie wycinka stożka; może się składać z jednego lub kilku łuków konstrukcyjnych, zmniejszających się uskokowo ku dołowi; kopuła na trompach pozwala przykryć przestrzeń na planie kwadratu kopułą na planie ośmioboku lub ośmiobocznym sklepieniem klasztornym.

Tympanon (Fronton, Przyczółek) - szczyt w formie trójkątnego (arch. antyczna, renesans, klasycyzm) lub pół owalnego pola (barok). Wewnątrz może być gładki lub wypełniony płaskorzeźbą.

Więźba dachowa - szkielet konstrukcyjny dachu.

Wimperga - trójkątny szczyt dekoracyjny umieszczany w zwieńczeniu portalu lub okna, ozdobiony maswerkiem, pinaklami itp.; element charakterystyczny dla architektury gotyckiej.

Żabka - ozdoba charakterystyczna dla epoki średniowiecza w kształcie zwiniętych liści lub pączków kwiatów; pojawiła się w romanizmie jako ozdoba baz kolumn; w gotyku elementy były osadzane na łodydze jako dekoracja gzymsów, głowic kolumn, archiwoltach, przy obramieniach otworów itd.

Klasyczne porządki architektoniczne

Porządek architektoniczny jest to system konstrukcyjno-kompozycyjny, w którym wszystkie elementy powiązane są ze sobą określonymi proporcjami według jednostki nazywanej modułem. Moduł - jednostka miary odpowiadająca wielkości określonego elementu architektonicznego, służąca do określania proporcji innych części budowli np. w starożytnej Grecji stosowano średnicę lub promień kolumny.

Porządek dorycki - kolumna postawiona bezpośrednio na stylobacie (brak bazy), ze żłobkowanym trzonem (18-20 ostro ciętych żłobków), zwężającym się ku górze, z lekkim wybrzuszeniem (entazis) na 1/2 lub 2/3 wysokości; głowica (kapitel) składa się z echinusa (dolna część w formie okrągłej poduszki) i abakusa (górna część w formie kwadratowej płyty); belkowanie tworzy gładki architraw, listwy reguła z łezkami oraz tenia, fryz metopowo-tryglifowy, nad fryzem spłaszczona płytka (mutula) z trzema rzędami łezek (podtrzymująca gzyms), gzyms (geison) zakończony rynną (sima) ozdobioną rzygaczami i antefiksami; pojawia się w architekturze drewnianej, następnie od ok. 600 r.p.n.e. stosowano go w architekturze kamiennej (świątynie w Paestum (Posejdonii), na Sycylii w Akragas, Selinuncie, Segeście).

Porządek joński - z profilowaną bazą; trzon żłobkowany (24 żłobki) smuklejszy; głowica z motywem ślimacznic(wolut) z abakusem (w formie cienkiej, profilowanej płytki, ozdobionej rozetą); na belkowanie składa się trójczłonowy architraw, fryz ma charakter ciągły i jest wypełniony dekoracją reliefową; silnie wysunięty gzyms koronujący całość porządku; poszczególne części belkowania przedzielone zostały kimationem z astragalem; stosowano go VI w.p.n.e. ( ok.560 r.p.n.e.). Najsłynniejszą budowlą, w której zastosowano ten porządek była świątynia Artemidy w Efezie oraz zabudowa Akropolu w Atenach - Erechtejon i świątynia Ateny Nike

Porządek koryncki - z profilowaną bazą, żłobkowanym, wysmukłym trzonem; głowica (kapitel) w formie kosza okolonego dwoma rzędami liści akantu; pośrodku i na narożach znajdują się pędy, które zwijają się pod profilowaną płytą abakusa w woluty; powyżej belkowanie z trójczłonowym architrawem, fryzem (płaskorzeźbionym); gzymsem w formie ząbkowania kryjącego pierwotnie czoła belek, rynną z odpływem wody ozdobioną antefiksami; pojawił się w V w.p.n.e. (ok.425 r.p.n.e.) początkowo we wnętrzu świątyni (najstarszy przykład to świątynia Apolla w Bassaj); w okresie hellenistycznym stosowany na zewnątrz budowli.

Porządek toskański - rzymska odmiana porządku doryckiego; kolumna bardziej uwysmuklona została umieszczona na bazie składającej się z cokołu (plinty) i wałka (torus); trzon jest gładki, z pierścieniem w górnej partii, z echinusem ozdobionym jajownikiem i profilowanym abakusem; na belkowanie składa się niższy architraw, fryz tryglifowo-metopowy z tryglifami narożnymi na osi kolumny i dekoracją na polach metop w formie różnych emblematów, rozet i bukranionów;