5513191195

Przedmio

dydaktyki

kształcenie (uczenie się i nauczanie); dydaktyka ma charakter prakseologiczny — jest słusznościową teoria efektywnego nauczania; problemy rozpatrywane przez dydaktykę dotyczą celów, treści i metod nauczania, które mają być stosowane przy realizowaniu tych celów, wyodrębnia się dydaktykę ogólną, rozpatrującą problemy podstawowe i wspólne dla nauczania oraz dydaktyki szczegółowe dwojakiego rodzą-' ju: 1) teorie nauczania w szkołach określonego typu i stopnia; 2) dydaktyki poszczę--gólnych przedmiotów szkolnych, czyli tak zwane metodyki tych przedmiotów¹.

W definicji tej zwraca uwagę wskazanie na prakseologiczny charakter dydaktyki jako słusznościowej teorii efektywnego postępowania. Jednak podobnie jak i po--przednie określenie ogranicza zakres rozpatrywanych problemów do celów, treści i metod nauczania, przemilczając proces, zasoby, warunki oraz kontrolę. Co prawda, sprawy te zawarte są jak gdyby implicite w określeniu, że przedmiotem dydaktyki jest kształcenie, a stanowią one podstawowe elementy procesu kształcenia, ale wyodrębnienie niektórych a przemilczanie innych — tak zresztą podstawowych — stanowić może wyraźny wyraz priorytetu w podejściu do istoty kształcenia oraz głównych problemów dydaktyki.

Przejdźmy do leksykograficznych propozycji pedagogicznych. Wincenty Okoń w Słowniku pedagogicznym charakteryzuje dydaktykę następująco: jedna z podsta--wowych nauk pedagogicznych, której przedmiotem jest kształcenie ludzi, a więc wszelkie sposoby nauczania innych i uczenie się, niezależnie od tego, czy odbywa się ono w szkole, poza szkołą, czy w codziennych sytuacjach życiowych. Dydaktyka zajmuje się badaniem działalności osób nauczających i uczących się, celów i treści oraz metod, środków i organizacji kształcenia, jak również badaniem społecznego i materialnego środowiska, w którym się ta działalność odbywa. Jej głównym zadaniem jest ustalenie zależności warunkujących działalność dydaktyczną. Teoria dydaktyczna jest składnikiem ogólnej teorii zachowania (...), bada zachowania celowe nauczycieli i uczniów, to znaczy te, które zmierzają do dokonania jakichś zmian w uczniach. Wyniki badań dydaktycznych informują mianowicie o tym, jak za pomocą opisanego systemu zabiegów i środków uzyskać zmianę danego stanu na stan pożądany. Z tych powodów dydaktyka jest (... ) nauką teoretyczno-praktyczną (... ) Dydaktyka dzieli się na dydaktykę ogólną i szczegółową (... ) . Autor wyraźnie rozwinął i wzbogacił swoje określenie dydaktyki w stosunku do hasła zamieszczone-' go w Wielkiej Encyklopedii Powszechnej.

Wyraźnym uzupełnieniem określenia dydaktyka w Słowniku pedagogicznym jest objaśnienie hasła następnego:    dydaktyka szczegółowa, w którym autor stwierdza, że

dydaktyka szczegółowa obejmuje analizę celów, treści, procesu, zasad, metod, środków i form organizacyjnych nauczania danego przedmiotu lub na samym

Wielka-Encyklopedia Powszechna PWN, wyd. 3. Warszawa 1983. t. 1, s. 658.. W. Okoń, Słownik pedagogiczny, wyd. 2, Warszawa 1981, PWN, s. 60-6 1.