8083678529

Kolejny plan: sytuacyjno-geodezyjny z 1938 roku opracowany został w dokładniejszej skali 1:1000 i pokazuje, że stan zabudowy północno-zachodniej części parceli nr 561 B. znany z planu Lindleya, nie uległ zmianie³³ - il. 8.

Na podstawie przeprowadzonej analizy wskazanych powyżej planów oraz innego planu pomiarowego z 1941 r. - il. 9 i inwentaryzacji obiektu z 2013r. udało się ustalić czas budowy i miejsce lokalizacji przedmiotowego „bunkra”. Sporządzono dwa rysunki. Pierwszy przedstawia usytuowanie „bunkra” na tle nieistniejącej XIX. wiecznej zabudowy - il. 10. Drugi pokazuje wymiary północnej ściany zabudowy posesji³⁴ - il. 11.

Na pierwszym rysunku zaznaczono sytuację trzech niewielkich XIX. wiecznych budynków (A, Al, B) i gmachu dawnej Intendentury Okręgu Warszawskiego C, widocznych na planach z 1935, 1936, 1938 r. Po wrysowaniu pomiarów budynków dokonanych w 1941 r. przez inż. Weycherta i pomiarów inwentaryzacyjnych „bunkra” z 2013 r. okazało się, że przedmiotowy obiekt został zlokalizowany w zupełnie innym miejscu niż sądzono. Dla jego budowy w latach 1938-1939 rozebrano trzy ww. bliżej nieznane domy. Lokalizację „bunkra” wskazują późniejsze fotoplany z 1944 i 1945 roku - il. 12,13.

Przedmiotowy „bunkier” powstał zatem w 1938 roku, a jego budowa wiązała się ściśle ze zbliżającą się II wojną światową. Lata poprzedzające wybuch wojny były wzmożone pod względem przygotowań obronnych stolicy. W myśl Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 kwietnia 1938 roku o przygotowaniu w czasie pokoju obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej w dziedzinach regulacji i zabudowania osiedli oraz budownictwa publicznego i prywatnego³⁵ na terenie Warszawy budowano schrony na użytek publiczny. W związku z potrzebą ochrony ludności miasta adaptowano też do tego celu szereg piwnic domów mieszkalnych i obiektów użyteczności publicznej np. pobliskie sutereny gmachu przy ul. Długiej 50 (Pasażu Simonsa)³⁶ - il. 14.

Przedmiotowy „bunkier” nie był wojskowym schronem bojowym, lecz budowlą specjalną przeznaczoną dla ochrony ludności przed działaniem wybuchów bomb lotniczych. Nie udało się dokładnie wyjaśnić i jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie: czy miał być przeznaczony tylko dla użytku publicznego (w tym dla mieszkańców domu oficerskiego), czy też zaprojektowany został z myślą o ochronie pracowników gmachu Intendentury pełniących swoje obowiązki podczas nalotów bombowych, czy może jak wskazuje jego nazwa potoczna - powstał dla przedwojennego prezydenta stolicy Stefana Starzyńskiego.

³³    Zasadnicze zmiany nastąpiły w zagospodarowaniu południowej części posesji i sąsiednich nieruchomości. Najważniejszą z nich było przekształcenie wlotu na Nalewki. W latach 1903-1904 powstał tam potężny wielofunkcyjny zespól handlowo-usługowo-biurowy zwany Pasażem Simonsa Główna narożna część otoczona była dojazdową uliczką Przejazd. Drugi człon gmachu przylegał do tej uliczki i do gmachu Intendentury Okręgu Warszawskiego.

³⁴    Porównując oba te rysunki dostrzegamy niezgodność dwóch wymiarów. Różna jest długość budynku B i D. Wg pomiarów inż. Weycherta w 1941 r. budynek B ma 630 cm długości (wg planów Lindleya i hipotecznego -680 cm). Budynek D ma (890 -900 cm) wg inż. Weycherta w 1941 r., a wg pomiarów inwentaryzacyjnych z 2013 r. (872 cm). Różnica ta jest nieduża i może wynikać z niedokładności pomiaru.

³⁵    Dz.U. 1938 nr 32 poz.278 za: http://isap.sejm.gov.pl/

³⁶    Z 1937 roku pochodzi projekt budowy schronu w narożniku tego gmachu od strony ul. Przejazd i Nalewki, odnaleziony przy okazji przeprowadzania niniejszej kwerendy., AAN: akta MSW- Projekt schronu przy ul. Długiej 50..., op. cit.„ przypis 15 Wg relacji służył w czasie II wojny światowej okolicznym mieszkańcom za:

http: ahm. 1944.pl/Juliusz Englert’.’lang=en

12