8729984838

Bogumiła Kużnicka, Albrecht Ziller, Materiałoznawstwo Opracowanie zwarte, tylko do użytku studentów kierunku MiBM, Politechniki Wrocławskiej

roztwór stały pierwiastka A w B

faza bogata w pierwiastek B

0*0 o;o O O*,

0*0 0 0$° o

Lg_^._cre.w

_O'ooo°r

o o*00°1

atom pierwiastka A n*0 O ° ⁽"^>*-    »

atom pierwiastka B

—-00-00°o o-ooo¹ 0.00000000^ 0*000000000

Rys. 4-15. Schemat nasyconego roztworu stałego pierwiastka B w metalu A, z wydzieleniami fazy bogatej w pierwiastek B [12]

W zależności od ilości drugiej fazy w stosunku do podstawowej (roztworu stałego na bazie metalu bazowego) oraz warunków ich powstawania, rozróżnia się umocnienie wydzieleniowe i umocnienie mieszaniną faz.

Umocnienie wydzieleniowe. W stopach umacnianych wydzieleniowo fazą podstawową jest roztwór stały nazywany osnową, w której rozłożona jest druga faza, występująca w znacznie mniejszej ilości, w postaci tzw. wydzieleń (ponieważ wydziela się z przesyconego roztworu stałego). Aby efekt umocnienia wydzieleniowego był jak największy druga faza powinna być twarda i o możliwie dużym udziale objętościowym. Cząstki powinny być bardzo drobne i równomiernie rozmieszczone w plastycznej i ciągliwej osnowie.

Taki sposób umocnienia jest bardzo efektywny - może zapewnić prawie dwukrotny wzrost wytrzymałości przy stosunkowo dobrej ciągliwości. Szczególnie wysoki efekt umocnienia wydzieleniowego można uzyskać w brązach berylowych (stopy układu Cu-Be) oraz duraluminach (stopy układu Al-Cu). Podstawowe właściwości mechaniczne przedstawicieli takich stopów podano w tablicy 4-1.

Tablica 4-1. Właściwości mechaniczne przykładowych stopów umacnianych wydzieleniowo w porównaniu z właściwościami metali bazowych tych stopów

Stop/metal bazowy	R,n [MPa]	Rp0.2 [MPa]	A, [%]	HV
CuBe2Ni	1200	1100	2	340
Cu	250	35	50	40
AlCu4Mgl (PA6)	440	290	16	170
Al	100	30	40	30