4281541241

Bogumiła Kużnicka, Albrecht Ziller, Materiałoznawstwo Opracowanie zwarte, tylko do użytku studentów kierunku MiBM, Politechniki Wrocławskiej

Rezultatem poślizgu dyslokacji jest przemieszczenie się jednej części kryształu względem drugiej o jeden odstęp atomowy (rys. 4-8) niezależnie od tego, czy jest to dyslokacja śrubowa czy krawędziowa. Przemieszczenie się wielu dyslokacji daje efekt makroskopowego odkształcenia plastycznego.

dyslokacja śrubowa

Rys. 4-8. Schemat odkształcenia plastycznego kryształu pod wpływem działania naprężeń stycznych: a) kryształ idealny, b) powstanie dyslokacji, c) przemieszczanie się dyslokacji, d) powstanie uskoku; kryształ jest teraz odkształcony plastycznie [4]

Dobrą ciągliwość i łatwość, z jaką można nadawać skomplikowane kształty przez odkształcenie plastyczne (walcowanie, ciągnienie, kucie, tłoczenie), metale zawdzięczają obecności w nich dużej ilości dyslokacji zdolnych do poślizgu, łatwości, z jaką generowane są dyslokacje oraz - łatwości, z jaką zachodzi poślizgowy ruch dyslokacji.

Defekty punktowe. Wprowadzają zaburzenie w ułożeniu atomów na niewielkie odległości. Podstawowe defekty to brak atomu (nie obsadzone miejsce) w strukturze, nazywane wakansem (rys. 4-9a), oraz obce atomy zajmujące położenia węzłowe lub międzywęzłowe w strukturze (rys. 4-9b,c,d).

Powstawanie wakansów jest rezultatem drgań cieplnych atomów. Ich stężenie rośnie wykładniczo ze wzrostem temperatury.

Obce atomy w sieci pierwiastka podstawowego występują zawsze z dwóch powodów:

•    uzyskanie metalu idealnie czystego, całkowicie pozbawionego zanieczyszczeń chemicznych, jest niemożliwe albo nieopłacalne,

•    materiały metaliczne o znaczeniu technicznym najczęściej nie są czystymi metalami, a stopami co najmniej dwóch pierwiastków.