plik


ÿþalbum roSlin energetycznych Agnieszka Ludwicka IBMER Warszawa ¯yto  roSlina energetyczna? ¯yto do Europy dotar³o jako chwast, wystêpuj¹cy na upra- dxb³o ¿yta osi¹ga ok. 0,65 2 m wysokoSci. Pomimo de- wach pszenicy i jêczmienia. Z czasem jednak wiêksza odpor- likatnej budowy odznacza siê du¿¹ wytrzyma³oSci¹. noSæ oraz mniejsze wymagania glebowe sprawi³y, ¿e stopnio- LiScie roSliny maj¹ kszta³t lancetowaty, s¹ d³ugie i szero- wo opanowywa³o powierzchnie ubo¿szych stanowisk, wypie- kie, z wyj¹tkiem liScia flagowego. Woskowy nalot nadaje im raj¹c gatunki tych zbó¿. Zaczê³o byæ traktowane jednoczeSnie kolor niebieskozielony. Pochwy liSciowe s¹ g³adkie i otwarte, jako roSlina uprawna. Powszechnie znane jest zastosowanie a u m³odych roSlin czêSciowo ow³osione. ¿yta do produkcji pieczywa i alkoholu oraz jako sk³adnika K³os ¿yta (fot. 2.) ma d³ugoSæ 5 15 cm, kszta³t cylindrycz- pasz. Aktualnie coraz wiêksz¹ wagê przywi¹zuje siê do wy- ny oraz szarozielon¹ barwê. Podczas kwitnienia pozostaje korzystania ¿yta jako surowca energetycznego. Nowe mo¿li- wzniesiony. K³osy ¿yta s¹ ró¿nie zbite. W bardziej zbitych woSci daje roSlinie równie¿ produkcja bioetanolu. ziarna s¹ mniej dorodne i jednoczeSnie bardziej podatne na po- rastanie w przypadku wiêkszych opadów. Natomiast k³osy zbyt luxne powoduj¹ osypywanie siê ziarna. K³oski boczne Charakterystyka ¿yta osadzone s¹ naprzemiennie w dwóch rzêdach, brak natomiast ¯yto (Secale) wystêpuje zarówno w postaci roSlin upraw- k³oska szczytowego. K³osy s¹ 2 3-kwiatowe, przy czym nych, jak i w formach dzikich. NajczêSciej spotykane jest ¿yto 2 kwiaty s¹ p³odne. Zakwitaj¹ one po tygodniu do dwóch jednoroczne (jare i ozime). Istniej¹ równie¿ formy wieloletnie. od chwili wyk³oszenia. Niska temperatura opóxnia ten pro- ¯yto (fot. 1.) nale¿y do roSlin o silnie rozwiniêtym syste- ces. JednoczeSnie opady i temperatura powy¿ej 17°C mog¹ mie korzeniowym. Najd³u¿sze s¹ korzenie zarodkowe, które zmniejszaæ liczbê zapylonych kwiatów. Okres kwitnienia k³o- mog¹ siêgaæ nawet do 2,5 m w g³¹b gleby. Zazwyczaj roSli- sa trwa ok. 5 dni, ca³ego ³anu do 10 dni. ¯yto jest roSlin¹ ob- na wytwarza cztery tego typu korzenie, które rozwijaj¹ siê copyln¹. w ci¹gu ca³ego okresu wegetacji. Korzenie przybyszowe ¿yta Plewy ¿yta s¹ w¹skie, zakoñczone sztywnymi w³oskami. siêgaj¹ równie¿ znacznej g³êbokoSci  ok. 1,2 m. Ponad po- Ziarno ¿yta ma sk³ad chemiczny zbli¿ony do ziarna psze- ³owa masy korzeniowej wystêpuje jednak doSæ p³ytko pod po- nicy. Zawiera ok. 15% wody, 69% wêglowodanów, 9,5% su- wierzchni¹ gleby  na g³êbokoSci do 0,3 m. Rozbudowany system korzeniowy sprawia, ¿e roSlina jest w stanie pobieraæ wodê i sk³adniki pokarmowe nawet z trudniej dostêpnych dla innych roSlin warstw gleby. Umo¿liwia to uprawê tego zbo¿a równie¿ na glebach lekkich. W fazie strzelania w xdxb³o ko- rzenie ¿yta rozwijaj¹ siê wolniej, co stwarza zagro¿enie wyle- gania w przypadku obfitych opadów deszczu. fot. Agnieszka Ludwicka Fot. 1. Uprawa ¿yta Fot. 2. K³os ¿yta CZERWIEC 2007 45 album roSlin energetycznych rowego bia³ka, 2% t³uszczu surowego i w³ókna surowego. ¯y- znosi mrozy. Niskie wymagania temperaturowe sprawiaj¹, ¿e to jest zbo¿em wysokoenergetycznym. Zawiera dobrej jako- roSlina wczeSnie rozpoczyna wegetacjê wiosenn¹. Dziêki te- Sci bia³ko oraz witaminy. Z tego te¿ wzglêdu jest chêtnie wy- mu pobiera wodê pozimow¹ z gleby i jest odporna na jej nie- korzystywane przez hodowców do skarmiania zwierz¹t. dobory w czasie wiosny. Niska temperatura w fazie strzelania w k³os  ok. 6°C  zapewnia znaczne plonowanie ¿yta. Rredni plon ¿yta wynosi ok. 4 5 t/ha. Formy mieszañcowe daj¹ wy¿sze plony. Rrednia wysokoSæ s³omy natomiast waha siê Uprawa w okolicach 1,5 m. ¯yto jest roSlin¹ odporn¹ na choroby. Dobrym przedplonem dla ¿yta s¹ nawo¿one obornikiem lub kompostem wczesne odmiany ziemniaka, warzywa, jare Wymagania klimatyczno glebowe mieszanki str¹czkowo-zbo¿owe na zielonkê oraz roSliny str¹cz- ¯yto nale¿y do roSlin o niezbyt wygórowanych wymaga- kowe. Gorsze plonowanie uzyskuje siê uprawiaj¹c ¿yto po mie- niach glebowych. Jednak, co jest w miarê oczywiste, lepiej plo- szankach str¹czkowo-zbo¿owych na nasiona oraz po owsie. nuje na glebach ¿yxniejszych. Najwy¿sze plony uzyskaæ mo¿- Zdecydowanie z³ym przedplonem natomiast s¹ pszenica, ¿y- na uprawiaj¹c ¿yto na glebach kompleksu pszennego dobre- to, jêczmieñ i pszen¿yto. Uprawa ¿yta po ¿ycie zmniejsza plo- go. Uprawa mo¿e byæ prowadzona równie¿ na glebach ny o ok. 10%, przy kilkakrotnej uprawie s¹ one ni¿sze o 20%. kompleksu ¿ytniego  od bardzo dobrego do bardzo s³abego. Odpowiednie dawki nawozów jednak pozwalaj¹ na zmniej- ¯yto charakteryzuje siê du¿¹ tolerancj¹ dotycz¹c¹ stopnia za- szenie niekorzystnego efektu monokultury. CzêSciowe pod- kwaszenia gleby. niesienie wielkoSci plonu uzyskaæ mo¿na równie¿ stosuj¹c Ze wzglêdu na dobrze rozwiniêty system korzeniowy wsiewkê seradeli, która zostanie zaorana przed kolejnym sie- i oszczêdne gospodarowanie wod¹, ¿yto uprawia siê g³ównie wem. na glebach lekkich. Pozwala to na osi¹gniêcie wy¿szego plo- Przedplon w znacznym stopniu wp³ywa na wielkoSæ ziar- nu ni¿ przy uprawie innych gatunków zbó¿ na tym stanowi- na uzyskiwanego w uprawie. Ponadto dobrze prowadzony sku. W zale¿noSci od kompleksu glebowego, na którym ¿yto p³odozmian zmniejsza zagro¿enie wystêpowania szkodników jest uprawiane uzyskuje siê ró¿ne plony1 (tab. 1.). oraz chorób. Odpowiednie przygotowanie gleby przed wykonaniem JakoSæ gleby ma poSredni wp³yw na plonowanie ¿yta, siewu pozwala osi¹gn¹æ bardziej równomierne wschody zbo- wiêksze znaczenie maj¹ warunki klimatyczne. W zale¿noSci ¿a oraz dobre ukorzenienie siê roSlin. Poprawia to zimotrwa- od iloSci opadów uzyskuje siê ró¿ne plony na odmiennych sta- ³oSæ ¿yta i zapewnia wy¿sze plony. nowiskach. W czasie suchego lata najwy¿sze plony osi¹ga siê Po wczeSniejszych przedplonach str¹czkowych i zbo¿owych na glebach kompleksu pszennego jednak w latach wilgotnych przeprowadza siê uprawê po¿niwn¹. Ma ona zapewniæ wymie- na glebach kompleksu ¿ytniego. szanie z gleb¹ resztek po¿niwnych, co pozwoli na szybszy ich ¯yto charakteryzuje siê ma³ymi wymaganiami cieplnymi rozk³ad. Ogranicza to równie¿ straty wody i pozwala na me- oraz szybkim wzrostem po rozpoczêciu wegetacji, dziêki cze- chaniczne zniszczenie chwastów wieloletnich. W zakresie upra- mu w mniejszym stopniu zagra¿aj¹ mu rozwijaj¹ce siê wy po¿niwnej wykonuje siê talerzowanie, kultywatorowanie lub na uprawie chwasty. Optymalna temperatura dla ¿yta w okre- orkê podorywkê. Natomiast po przedplonie z ziemniaka roz- sie od siewu do wschodów wynosi 10 13°C, natomiast w okre- krusza siê glebê przy zastosowaniu pog³êbiaczy. sie jesiennej wegetacji 7 8°C. Sprzyja to hartowaniu roSlin ¯yto wysiewa siê, uprzednio wykonuj¹c orkê na g³êbo- na zimê. ¯yto charakteryzuje siê du¿¹ wytrzyma³oSci¹ w sto- koSæ 20 cm. Wykonuje siê te¿ doprawianie wierzchniej war- sunku do niskich temperatur w okresie zimowym i dobrze stwy gleby przy u¿yciu brony. Siew przeprowadzany jest Tab. 1. Plon ¿yta w zale¿noSci od kompleksu glebowego Kompleks gleby Plon ziarna [t/ha] Klasa bonitacyjna Plon ziarna [t/ha] K o m p l e k s g l e b y P l o n z i a r n a [ t / h a ] K l a s a b o n i t a c y j n a P l o n z i a r n a [ t / h a ] pszenny bardzo dobry 4,7 I 4,9 pszenny dobry 4,4 II 4,5 pszenny wadliwy 3,4 IIIa 4,4 ¿ytni bardzo dobry 4,5 IIIb 4,1 ¿ytni dobry 4,1 IVa 3,4 ¿ytni s³aby 3,1 IVb 3,3 ¿ytni bardzo s³aby 2,3 V 2,8 zbo¿owo-pastewny s³aby 2,9 VI 1,8 CZERWIEC 2007 46 album roSlin energetycznych na odle¿a³ej glebie. Zapobiega to nieprawid³owemu osiada- iloSæ wilgoci oraz zwi¹zków chloru, które niekorzystnie wp³y- niu wêz³a krzewienia i zmniejsza ryzyko uszkodzenia ¿yta waj¹ na trwa³oSæ urz¹dzeñ wykorzystywanych do jej spalania. podczas zamarzania i rozmarzania gleby w okresie zimowym. Ponadto wartoSæ opa³owa s³omy suchej jest o kilka MJ wy¿- W zale¿noSci od zasobnoSci gleby stosuje siê ró¿ne nawo- sza ni¿ Swie¿ej i wynosi ok. 14 15 MJ/kg3. Przesuszona s³o- ¿enie fosforem i potasem (30 45 kg/ha P2O5 i 20 90 kg/ha ma jest zbierana z pola przy wykorzystaniu pras o ró¿nym K2O)2. Na glebach ubogich uzupe³nia siê tak¿e niedobór ma- stopniu zgniotu. Mo¿e byæ ona spalana w kot³ach wsadowych gnezu. Na s³abszych kompleksach glebowych stosuje siê po- lub automatycznych. dwójne nawo¿enie, przedsiewne i w okresie wegetacji roSlin. Wykorzystanie energetyczne s³omy ma zasiêg lokalny, ¯yto dobrze wykorzystuje azot zawarty w glebie oraz pocho- w ma³ych kot³owniach. Mo¿liwe jest równie¿ zastosowanie jej dz¹cy z resztek po¿niwnych. Po przedplonie innym ni¿ zbo- do produkcji energii elektrycznej lub elektrycznej i cieplnej ¿owy wykonuje siê w okresie wegetacji nawo¿enie azotem w uk³adzie kogeneracyjnym. S³oma na cele energetyczne mo- (30 40 kg/ha). Natomiast po zbo¿owym dawkê nawo¿enia ¿e byæ przygotowywana w postaci peletów lub brykietów. rozk³ada siê na 3 okresy  przedsiewny, w okresie rozpoczê- Powszechnie przyjê³o siê traktowaæ jako potencjalny su- cia wegetacji oraz w fazie k³oszenia. rowiec energetyczny jedynie s³omê zbo¿ow¹. Jednak mo¿li- Wp³yw terminu siewu na wysokoSæ i jakoSæ plonu jest bar- we jest wykorzystanie na cele energetyczne do bezpoSrednie- dzo du¿a. Opóxnienie siewu wp³ywa negatywnie na przezi- go spalania tak¿e ziarna lub ca³ych roSlin. Ziarno zbo¿owe po- mowanie roSlin, a w rezultacie na jakoSæ i wysokoSæ plonu. siada wartoSæ opa³ow¹ rzêdu 17,5 MJ/kg4. GêstoSæ siewu zale¿y od jakoSci gleby, przedplonu i termi- Ponadto roSliny zbo¿owe mog¹ byæ wykorzystywane nu siewu. Po dobrych przedplonach iloSæ wysiewu powinna wy- do produkcji biogazu. Przyk³adem takiego wykorzystania ¿y- nosiæ 300 450 ziarniaków/m2 (110 165 kg/ha), a w gorszych ta, na cele energetyczne jest biogazownia wybudowa- warunkach do 500 ziarniaków/m2 (ok. 180 kg/ha). Rozstaw na w 2005 r. w Niemczech. W za³o¿eniu ma ona produkowaæ rzêdów ¿yta wynosi 12 15 cm, a g³êbokoSæ siewu 2 3 cm. Zbyt energiê elektryczn¹ dla 1200 gospodarstw domowych. Bio- g³êboki siew opóxnia wschody i krzewienie. gazownia powsta³a przy tuczarni Swiñ. Z po³¹czenia ¿yta i gno- Zbiór ¿yta przeprowadza siê g³ównie jednoetapowo, jowicy jest produkowany biogaz. ¯yto mielone jest na m¹kê przy wykorzystaniu kombajnu zbo¿owego. Zabieg wykonu- i mieszane z wod¹. Gêsta papka, powstaj¹ca w wyniku tego je siê w pe³nej dojrza³oSci ziarna. Zbyt póxne wykonanie zbio- procesu zakiszana jest w silosie. Nastêpnie razem z gnojowi- ru powoduje straty wynikaj¹ce z osypywania siê ziarna. c¹ jest wprowadzana do komory fermentacyjnej. Uzyskiwa- ny w ten sposób biogaz jest spalany w silniku, a odzyskiwa- na jest energia cieplna. W tym przypadku 37% biogazu jest Mo¿liwoSci wykorzystania energetycznego przetwarzane na energiê elektryczn¹5. G³ównymi kierunkami wykorzystania ziarna ¿yta jest prze- Znane s¹ od dawna sposoby przetwarzania zbó¿ na alko- znaczenie go na cele paszowe. Poza tym jest ono równie¿ wy- hol etylowy. Wed³ug badañ IBMER koszt produkcji 1 t eta- korzystywane w przemySle gorzelniczym do produkcji alko- nolu z ¿yta wynosi 3104 z³/t. Dla porównania w przypadku holu oraz w produkcji pieczywa. S³oma te¿ mo¿e byæ prze- kukurydzy wynosi on 3361 z³/t, natomiast pszenicy  3389 znaczana na cele paszowe, Sció³kê dla zwierz¹t hodowlanych, z³/t6. jako nawóz organiczny lub wykorzystywana energetycznie. P i S m i e n n i c t w o Coroczne nadwy¿ki s³omy wystêpuj¹ce na terenie Polski PiSmiennictwo 1 powoduj¹, ¿e jest ona przeznaczana na cele energetyczne. Joñczyk K, KuS J. Uprawa zbó¿ w gospodarstwach ekologicznych Obok zrêbków drzewnych stanowi obecnie podstawowe xró-  ¿yto. Instytut Uprawy i Nawo¿enia w Pu³awach 2003. 2 Szczegó³owa uprawa roSlin. Praca zbiorowa pod red. Zofii Jasiñskiej d³o energii odnawialnej w zakresie biomasy. i Andrzeja Koteckiego. Wroc³aw 2003, Wydawnictwo Akademii S³oma mo¿e byæ przeznaczana na cele energetyczne jedy- Rolniczej we Wroc³awiu. nie w przypadku, kiedy zaspokojone jest zapotrzebowanie 3 Gradziuk P, Grzybek A, Kowalczyk K. S³oma  energetyczne w rolnictwie, przy produkcji zwierzêcej (pasza i Sció³ka) oraz paliwo. 2001. na cele nawozowe, aby zachowaæ zrównowa¿ony bilans sub- 4 serwis internetowy Polskiej Izby Biomasy stancji organicznej w glebie. 5 serwis internetowy www.roggenforum.pl Bardziej cenna z punktu widzenia jej energetycznego wy- 6 Grzybek A. 2006: Mo¿liwoSci adaptacji obiektów cukrowniczych korzystania jest podsuszona s³oma (szara). Zawiera mniejsz¹ pod potrzeby produkcji biopaliw. IBMER. CZERWIEC 2007 47

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
UPRAWA ROÅšLIN ENERGETYCZNYCH
8291 zastosowanie miskanta olbrzymiego jako rosliny energetycznej
Choroby roślin energetycznych
Wierzba krzewiasta roślina energetyczna
Rośliny energetyczne
Rosliny wieloletnie zrodlem biomasy na cele energetyczne
Mudry energetyczne układy dłoni(1)
Ogniwa paliwowe w układach energetycznych małej mocy
Analiza?N Ocena dzialan na rzecz?zpieczenstwa energetycznego dostawy gazu listopad 09
04 Prace przy urzadzeniach i instalacjach energetycznych v1 1
Rośliny transgeniczne(1)
Pytania z energetyki
BIOLOGIA mutacje, klonowanie, rośliny i zwierzęta transgeniczne
rosliny zastosowania pojemnikienclematis main

więcej podobnych podstron