plik


Ten ebook zawiera darmowy fragment publikacji "UmysB. Jak z niego wreszcie korzysta?" Darmowa publikacja dostarczona przez ZloteMysli.pl Copyright by ZBote My[li & Richard Bandler, rok 2007 Autor: Richard Bandler TytuB: UmysB. Jak z niego wreszcie korzysta? Data: 30.03.2011 ZBote My[li Sp. z o.o. ul. DaszyDskiego 5 44-100 Gliwice www.zlotemysli.pl email: kontakt@zlotemysli.pl Niniejsza publikacja mo|e by kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyBcznie w formie dostarczonej przez Wydawc. Zabronione s jakiekolwiek zmiany w zawarto[ci publikacji bez pisemnej zgody Wydawcy. Zabrania si jej odsprzeda|y, zgodnie z regulaminem Wydawnictwa ZBote My[li. Autor oraz Wydawnictwo ZBote My[li doBo|yli wszelkich staraD, by zawarte w tej ksi|ce informacje byBy kompletne i rzetelne. Nie bior jednak |adnej odpowiedzialno[ci ani za ich wykorzystanie, ani za zwizane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo ZBote My[li nie ponosz rwnie| |adnej odpowiedzialno[ci za ewentualne szkody wynikBe z wykorzystania informacji zawartych w ksi|ce. Wszelkie prawa zastrze|one. All rights reserved. Mojej matce SPIS TREZCI PRZEDMOWA..............................................................................5 WSTP......................................................................................7 ROZDZIAA I KTO PROWADZI TEN AUTOBUS?.......................................15 ROZDZIAA II KIEROWANIE WAASNYM UMYSAEM...................................36 ROZDZIAA III PUNKT WIDZENIA.......................................................59 ROZDZIAA IV POPEANIANIE BADW................................................78 ROZDZIAA V DROGA DO CELU.......................................................105 ROZDZIAA VI ZROZUMIENIE NIEJASNOZCI.........................................123 ROZDZIAA VII POKONYWANIE PRZEKONAC.......................................152 ROZDZIAA VIII UCZENIE SI..........................................................172 Fobie szkolne........................................................................174 Pami................................................................................176 Trudno[ci w uczeniu si............................................................184 Leki....................................................................................189 ROZDZIAA IX  SWISZ (METODA ZMIANY).........................................192 POSAOWIE..............................................................................223 SUPLEMENT I ROZR{NIENIA SUBMODALNOZCIOWE...........................230 SUPLEMENT II KONSULTANCI OZWIATOWI NLP..................................233 SUPLEMENT III.........................................................................235 WYBRANA BIBLIOGRAFIA............................................................236 UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 5 % Richard Bandler RozdziaB I KTO PROWADZI TEN AUTOBUS? RozdziaB I KTO PROWADZI TEN AUTOBUS? Programowanie neurolingwistyczne wymy[liBem po to, aby unikn konieczno[ci wyboru konkretnego kierunku studiw. Na uniwersytecie bytem jedn z tych osb, ktre nie mogBy si w |aden sposb zdecydowa, co maj studiowa. StwierdziBem w koDcu, |e taki brak zdecydowania te| mo|e by niezBym sposobem na |ycie. ZAPAMITAJ ! NLP to proces uczenia si. Jedn z korzy[ci pByncych z NLP jest inne podej[cie do przyswajania wiedzy. Chocia| wielu psychologw i pracownikw socjalnych uwa|a NLP za form terapii, ja wol traktowa je jako proces uczenia si. Mwic najpro[ciej uczymy ludzi metod efektywnego u|ytkowania ich umysBw. Wikszo[ ludzi nie korzysta ze swego mzgu aktywnie i [wiadomie. A przecie| jest on podobny do maszyny, w ktrej nie zainstalowano wyBcznika. Je|eli nie dasz mu jakiego[ konkretnego zajcia, dziaBa bez przerwy, dopki si nie znudzi. Gdyby umieszczono kogo[ w pomieszczeniu doskonale izolujcym od wszelkich bodzcw zewntrznych, osoba taka wytworzyBaby wkrtce wBasny wewntrzny [wiat. Je|eli nie dasz twemu umysBowi konkretnego zadania, to po pewnym czasie sam je sobie znajdzie, nie troszczc si zbytnio, jakie to bdzie zajcie. Ciebie mo|e to obchodzi, ale jemu jest dokBadnie wszystko jedno. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 6 % Richard Bandler PRZYKAAD Czy kiedykolwiek zdarzyBo ci si siedzie cicho, starajc si nie zwraca niczyjej uwagi, gdy nagle twj mzg pokazaB ci jaki[ obraz, na widok ktrego oblaB ci zimny pot i wBosy zje|yBy si na gBowie? Jak czsto zdarza ci si budzi w nocy, gdy| twj umysB ponownie zafundowaB ci prze|ycie czego[, co zmieniBo tw krew w efektowne bryBki lodu? Je[li miaBe[ zBy dzieD, zadba o to, aby[ mgB oglda i prze|ywa go wci| na nowo. Nie wystarcza mu, |e sam dzieD byB do niczego  postara si, aby[ miaB popsuty wieczr, a mo|e i caBy tydzieD. Zreszt wikszo[ ludzi na tym nie poprzestaje. Ilu z was nadal rozpamituje co[, co zdarzyBo si bardzo dawno temu? ZupeBnie jakby twj umysB mwiB:  Prze|yjmy to jeszcze raz! Mamy woln godzink przed obiadem  pomy[lmy wic o czym[, co naprawd wpdzi nas w depresj. Mo|e uda nam si tym zdenerwowa o trzy lata za pzno? Czy sByszaBe[ kiedy[ o  niezamknitej sprawie ? Ona jest zamknita  po prostu nie podoba ci si sposb, w jaki zostaBa kiedy[ zaBatwiona. Chc, aby[cie si dowiedzieli, jak mo|ecie wpBywa na swoje do[wiadczenia, zyskujc dziki temu przynajmniej pewn doz kontroli nad sob. Wikszo[ ludzi bowiem to wizniowie swych umysBw. ZupeBnie jakby byli przywizani do tylnego siedzenia w autobusie, ktrym kieruje kto[ inny. ChciaBbym, aby[cie nauczyli si prowadzi swj autobus. Je|eli nie nadacie umysBowi wBa[ciwego kierunku albo sam bdzie bBdziB po manowcach, albo inni ludzie znajd sposoby, aby kierowa nim za was  i zwykle nie bd przy tym mieli waszego dobra na wzgldzie. NLP stwarza mo|liwo[ uczenia si subiektywizmu, o ktrym zreszt zawsze sByszaBem bardzo niepochlebne opinie. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 7 % Richard Bandler W szkole mwiono mi, |e prawdziwa nauka postrzega rzeczywisto[ w sposb obiektywny. Ju| wtedy jednak zwrciBem uwag, |e najbardziej oddziaBywaj na mnie wBa[nie doznania subiektywne. ChciaBem si dowiedzie, jaki jest mechanizm tego zjawiska oraz czy inni ludzie maj podobne odczucia. Na naszym seminarium bdziemy si bawi w r|ne BamigBwki, bowiem mzg jest moj ulubion zabawk. Kto z was chciaBby mie pami fotograficzn? A czy zdarza si wam dokBadnie widzie przed sob niemiBe, cigle powracajce obrazy z przeszBo[ci? Taka umiejtno[ zdecydowanie potrafi ubarwi |ycie. Gdy obejrzysz w kinie horror, a po powrocie do domu usidziesz w swoim ulubionym fotelu, czynno[ siadania mo|e automatycznie przenie[ ci z powrotem do kina. Komu co[ takiego si przydarzyBo? I wy twierdzicie, |e nie macie pamici fotograficznej! Oczywi[cie, |e j macie, tylko u|ywacie jej nie do tego, co trzeba. A je|eli ju| ni dysponujecie, dziki czemu mo|ecie oglda nieprzyjemne zdarzenia z przeszBo[ci, byBoby teraz dobrze zaprzc j do bardziej konstruktywnych dziaBaD. Komu zdarzaBo si my[le o czym[, co miaBo dopiero nastpi, ale czuli[cie si paskudnie ju| z wyprzedzeniem? Mo|na mie czarne my[li od razu, prawda? W koDcu okazywaBo si, |e najgorsze przeczucia wcale si nie sprawdzaBy, co jednak nie przeszkodziBo wam solidnie pomartwi si na zapas. Taki sposb my[lenia mo|e mie jeszcze inne efekty. Niektrzy ludzie zanim faktycznie wybior si na urlop, wyobra|aj sobie dokBadnie, jak wspaniale bd na nim spdza czas. Natomiast gdy wreszcie dotr na zasBu|ony wypoczynek, prze|ywaj nie lada zawd. Takie rozczarowanie wymaga jednak dokBadnych przygotowaD. Czy zastanawiali[cie si kiedy[, ile wysiBku musicie w nie wBo|y? Jednak caBy ten trud w koDcu opBaca si, gdy| im wicej przygotowaD, tym rozczarowanie peBniejsze. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 8 % Richard Bandler S osoby, ktre chodz do kina tylko po to, aby po wyj[ciu stwierdzi:  Jestem bardzo zawiedziony  nastawiBem si na co[ zupeBnie innego . Takie stwierdzenia nieodmiennie wprawiaj mnie w osBupienie. Je|eli caBy czas kto[ miaB w gBowie tak [wietn, wymy[lon przez siebie fabuB, po co w ogle ruszaB si z domu? Po co siedzie w niewygodnym, skrzypicym fotelu, tonc po kostki w papierkach od cukierkw i torebkach po chipsach, po to tylko, aby obejrze film, ktry skwitujemy stwierdzeniem:  WyobraziBem to sobie o wiele lepiej, a przecie| nie miaBem nawet scenariusza . Oto, co si dzieje, gdy pozwolicie waszemu umysBowi wymkn si spod kontroli. Ludzie znacznie wicej czasu po[wicaj nauce obsBugi elektrycznej maszynki do misa, ni| nauce korzystania z wBasnego intelektu. Rzadko kto kBadzie nacisk na [wiadome u|ytkowanie r|norodnych wewntrznych zasobw. Wszdzie sByszycie, |e macie  by sob  tak jakby[cie mieli jak[ inn mo|liwo[. Wierzcie mi  nie macie. Pewnie mo|na by byBo zniszczy wszystkie wasze wspomnienia przy pomocy elektrowstrzsw i w ten sposb przerobi was na kogo[ innego, ale ogldane przeze mnie skutki takich zabiegw nie przedstawiaBy si zbyt zachcajco. Dopki wic ludzko[ nie wynajdzie jakiego[ skutecznego urzdzenia do prania mzgw, bdziecie si musieli prawdopodobnie pogodzi z byciem sob. I nie musi to by wcale zBo konieczne, je|eli nauczycie si wykorzystywa swe mo|liwo[ci w bardziej efektywny sposb. Do tego praktycznie sprowadza si zastosowanie NLP. Gdy zaczynaBem uczy NLP, niektrzy ludzie sdzili, |e jest to sposb kontrolowania my[li innych osb, mogcy nawet powodowa ich odczBowieczenie. Twierdzono te|, |e przeprowadzanie celowych zmian wBasnej osobowo[ci powoduje, |e stajemy si mniej ludzcy. Przeprowadzanie w sobie zmian za pomoc antybiotykw i kosmetykw nie stanowi dla nikogo problemu, lecz w przypadku sposobu zachowania Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 9 % Richard Bandler sprawa wyglda jakby inaczej. Nigdy nie mogBem zrozumie, jak wprowadzenie zmiany, ktra kogo[ uszcz[liwia, mo|e mu jednocze[nie odbiera cz[ czBowieczeDstwa. Natomiast czsto widz, jak wielu ludziom udaje si doskonale wyprowadza z rwnowagi ich |ony, m|w, dzieci, a nawet zupeBnie obce osoby, wBa[nie  bdc sob . Czasami zadaj takim osobom pytanie:  Po co by sob, je|eli mo|esz sta si kim[ naprawd warto[ciowym? W trakcie naszego spotkania chciaBbym was zapozna z niektrymi wspaniaBymi mo|liwo[ciami przeprowadzania w sobie zmian. Stan si one dla was dostpne, gdy tylko nauczycie si korzysta z waszego umysBu w sposb celowy i [wiadomy. Nie tak dawno popularne byty filmy, w ktrych [wiatem zawBadn miaBy komputery. Pod ich wpBywem ludzie przestali postrzega komputery jako u|yteczne narzdzia, a zaczli widzie w nich zagro|enie dla pozycji ludzko[ci w [wiecie. Je|eli widziaBe[ kiedy[ komputer osobisty, to wiesz dobrze, |e posiada on programy potrafice zbilansowa ksi|eczk czekow. Je[li chciaBby[ jednak zbilansowa j w ten sposb, zajmie ci to dziesi razy wicej czasu, ni| gdyby[ zrobiB to odrcznie. Nie do[, |e bdziesz musiaB wpisa wszystkie liczby do ksi|eczki, to jeszcze po przyj[ciu do domu bdziesz je musiaB wprowadzi do komputera. Takie wBa[nie dziaBania prowadz do odstawienia komputera na bok i przeksztaBcenia go w jeszcze jeden element dekoracyjny. Kiedy twj komputer jest jeszcze now zabawk, grasz na nim w r|ne gry, a gdy ci si znudzi, chowasz go na dno szafy. Podczas wizyty dawno nie widzianych znajomych, wycigasz go, aby oni z kolei mogli si pobawi. Nie jest to najbardziej efektywny sposb korzystania z niego, ale bezsensowne sposoby u|ytkowania komputerw nie r|ni si zbytnio od bezsensownych sposobw wykorzystywania wBasnego umysBu. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 10 % Richard Bandler Cigle sBysz z r|nych zrdeB, |e czBowiek uczy si efektywnie tylko do wieku 5 lat. Nie udaBo mi si jednak znalez na to przekonywajcych dowodw. Zastanwcie si, ilu rzeczy kompletnie bezwarto[ciowych, nie mwic ju| o tych przydatnych, udaBo si wam nauczy pomidzy pitym rokiem |ycia a chwil obecn. CzBowiek dysponuje zadziwiajcymi zdolno[ciami przyswajania wiadomo[ci. Jestem absolutnie przekonany  i mam zamiar rwnie| was o tym przekona  |e nadal mo|ecie nauczy si prawie wszystkiego. Jest te| jednak i zBa wiadomo[: tak samo szybko i trwale jak rzeczy przydatnych, uczycie si bzdur niepotrzebnie obci|ajcych wasz umysB. Kto z was miewa uporczywie powracajce my[li? Mwisz na przykBad sobie:  DaBbym wiele, aby si tej my[li raz na zawsze pozby . Czy| jednak nie jeste[ zdziwiony, |e w ogle si pojawiBa? UmysB potrafi funkcjonowa naprawd fenomenalnie, a zachowania, do ktrych potrafi ci zmusi, bywaj absolutnie zadziwiajce. GBwnym problemem mzgu nie jest wic to, |e nie potrafi si uczy. Podstawowym kBopotem jest fakt, |e uczy si zbyt szybko i zbyt dokBadnie. Najlepszym przykBadem tej tezy s r|nego rodzaju fobie. To niezwykBe, |e jeste[my w stanie przerazi si za ka|dym razem, gdy zobaczymy pajka. Nie uda si wam znalez osoby obci|onej fobi, ktra spoglda na pajka i mwi:  Cholera, tym razem zapomniaBem si przestraszy! . Czy s jakie[ informacje, ktre chciaBby[ zapamita tak dokBadnie, jak ta osoba swoj fobi? Posiadanie fobii jest faktycznie ogromnym osigniciem pamiciowym. Je[li chciaBby[ dowiedzie si czego[ o sposobie nabawienia si tego lku, mgBby[ odkry, |e zostaB on zapamitany ju| za pierwszym razem: tylko jeden kontakt z przedmiotem pzniejszej fobii spowodowaB, |e uczucia odczuwane w danym momencie zostaBy trwale zakodowane do koDca |ycia. Kto z was czytaB o PawBowie, jego psie, dzwonku i tym podobnych historiach? A komu w tej chwili leci [linka? Aby psa doprowadzi do takiego stanu, trzeba byBo zaBo|y mu obro|, dzwoni dzwonkiem Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 11 % Richard Bandler i dawa mu je[ kilkana[cie razy dziennie. Dla was wystarczajcym bodzcem byBo tylko usByszenie o tym, a reakcja jest identyczna. Nie jest to mo|e |adna rewelacja, jednak pozwala si zorientowa, jak szybko wasz umysB potrafi si uczy  szybciej ni| najdoskonalszy z komputerw. Potrzebna jest wam jednak wiedza na temat samego procesu uczenia si. Posiadajc j bdziecie mogli si koncentrowa na tym, co naprawd chcieliby[cie wiedzie, jak rwnie| bdziecie lepiej wykorzystywali czas, przeznaczony na nauk. Czy znane jest wam zjawisko  naszej piosenki ? Gdy byli[cie z kim[ bardzo wam bliskim, mieli[cie ulubion piosenk, ktrej czsto wsplnie sBuchali[cie. Obecnie, za ka|dym razem gdy j sByszycie, my[licie o tamtej osobie i do[wiadczacie ponownie zwizanych z ni dobrych uczu. DziaBa to na podobnej zasadzie jak do[wiadczenie PawBowa. Wikszo[ osb nie wie, jak Batwo mo|na doj[ do takiego uto|samiania dwch prze|y lub odczu oraz jak szybko mo|na do tego doprowadzi stosujc pewien okre[lony system dziaBania. WidziaBem pewnego razu, jak psychoterapeucie udaBo si w cigu jednej sesji stworzy agorafobika1. Terapeuta ten byt miBym, przepeBnionym dobrymi intencjami czBowiekiem, ktry naprawd lubiB swoich pacjentw. MiaB za sob lata praktyki klinicznej, mimo to jednak nie miaB zielonego pojcia o tym, co robiB. Pacjent, ktry wBa[nie wszedB do gabinetu, byt klasycznym przypadkiem agorafobii. Terapeuta kazaB mu zamkn oczy i wyobrazi sobie, jak wyglda [wiat z dziesitego pitra. Brrrr...!. Pacjent zamyka oczy, blednie i zaczyna si trz[.  Teraz prosz pomy[le o czym[, co daje panu poczucie bezpieczeDstwa. Mmmm.  Teraz prosz przenie[ si na dziesite pitro. Brrrr...!.  A teraz prosz pomy[le o jezdzie superkomfortowym samochodem. Mmmm.  ... o byciu na dziesitym pitrze. Brrrr...!!! .. 1 agorafobia  lk przed przebywaniem na otwartej przestrzeni (przyp. tBum.) Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 12 % Richard Bandler CzBowiek ten wyszedB z gabinetu bojc si prawie wszystkiego. To, co zrobiB terapeuta byto w pewnym sensie genialne. ZmieniB u pacjenta sposb odczuwania, Bczc w jego umy[le okre[lone uczucie z konkretnymi do[wiadczeniami. Jednak to uczucie, nie byto, moim zdaniem, najszcz[liwiej wybrane. DoprowadziB bowiem do przeniesienia paniki ogarniajcej dotychczas pacjenta w pewnej konkretnej sytuacji na inne sytuacje, ktre dotd zapewniaBy mu poczucie bezpieczeDstwa. Postpujc podobnie mo|na uoglni rwnie| pozytywne uczucia. Je|eli wic terapeuta rozumiaBby mechanizm dziaBania zastosowanej przez siebie metody i do uoglnienia wybraB inne, bardziej konstruktywne uczucie, wynik terapii byBby zapewne korzystniejszy dla pacjenta. WidziaBem te| podobne sytuacje podczas terapii maB|eDstw. {ona zaczyna narzeka na co[, co zrobiB jej m|. W tym momencie psycholog mwi:  Prosz patrze na m|a gdy pani o tym mwi. Musi pani utrzymywa z nim kontakt wzrokowy . To spowoduje, |e wszystkie odczuwane w danej chwili negatywne emocje zostan trwale poBczone z obrazem twarzy m|a; za ka|dym razem gdy |ona na niego spojrzy, te uczucia powrc. Virginia Satir w terapii rodzinnej wykorzystuje ten sam mechanizm, jednak stosuje go w inny sposb. Najpierw prosi dan par, aby pomy[laBa o wczesnym okresie ich zwizku, o pierwszych randkach i uczuciach im towarzyszcych, a kiedy w ich oczach pojawi si tamte dawne iskierki, wtedy dopiero ka|e im na siebie patrze. Mo|e te| wtedy powiedzie:  I chciaBabym, aby[ sobie zdaB/a spraw, |e patrzysz na t sam osob, w ktrej si tak gBboko zakochaBe[/Ba[ dziesi lat temu . Uczucia, ktre w tym momencie zostan skojarzone z widokiem twarzy wspBmaB|onka zwykle znacznie bardziej przydaj si we wsplnym |yciu ni| te z poprzedniego przykBadu. Jedna z par, Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 13 % Richard Bandler ktre przychodziBy do mnie, przez jaki[ czas byBa pod opiek innego psychoterapeuty. Jego metody nie przynosiBy jednak widocznych rezultatw, gdy| nadal stale si kBcili. Przed podjciem terapii toczyli wojny w domu, jednak od pewnego czasu odbywaBy si one tylko w gabinecie terapeuty. Prawdopodobnie staBo si tak na skutek sBw, ktre padBy podczas ktrej[ z sesji:  ChciaBbym, aby[cie paDstwo wszystkie zBe emocje, wszelkie kBtnie, zachowali na czas naszych spotkaD, abym mgB zobaczy, o co w nich wBa[ciwie chodzi . Gdy para ta przyszBa do mnie, chciaBa si dowiedzie, czy ich negatywne uczucia w stosunku do siebie s w jaki[ sposb zwizane z osob terapeuty lub z jego gabinetem. PoprosiBem ich wic, aby przeprowadzili eksperyment. OkazaBo si, |e gdy poszli do gabinetu pod nieobecno[ terapeuty, nie kBcili si, gdy jednak sesja z jego udziaBem odbywaBa si w ich wBasnym domu, niemal|e si pobili. PoradziBem im wic, aby wicej go nie odwiedzali. ByBo to proste rozwizanie, ktre zaoszczdziBo im wiele czasu i pienidzy. Inny z moich pacjentw nie byB w stanie zdenerwowa si, gdy| natychmiast zaczynaB si ba. Mo|na by powiedzie, |e nabawiB si fobii zwizanej z uczuciem gniewu. Jak si pzniej okazaBo, za ka|dym razem gdy w dzieciDstwie zdarzaBo mu si okaza zBo[, jego rodzice dostawali napadw furii, ktre wywoBywaBy u dziecka parali|ujcy strach. Te dwa uczucia ulegBy skojarzeniu w jego umy[le. Mimo |e od jego wyprowadzenia si z domu minBo pitna[cie lat, nadal jednak nie przestaB reagowa w ten sposb. Do [wiata zmian osobowo[ci trafiBem ze [wiata matematyki i informatyki. A informatycy to takie stworzenia, ktre nie chc, aby cokolwiek w ich pracy dotyczyBo spraw ludzkich. Mwi o tym jako o  brudzeniu sobie rk . Lubi pracowa przy l[nicych czysto[ci komputerach, ubrani w nieskazitelnie biaBe fartuchy. OdkryBem jednak, |e nie ma lepszego modelu pracy naszego umysBu, jak wBa[nie komputer  szczeglnie je[li chodzi o wiedz na Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 14 % Richard Bandler temat ograniczeD w zastosowaniu obu  narzdzi . NakBonienie komputera do wykonania nawet niezmiernie prostej czynno[ci, jest prawie tak samo trudne, jak nakBonienie do tego jakiej[ osoby. Wikszo[ z was prawdopodobnie wie, co to s gry komputerowe. Zaprogramowanie nawet najprostszej z nich jest dosy skomplikowane, poniewa| mo|na przy tym korzysta tylko z bardzo ograniczonych mechanizmw komunikacyjnych, jakimi dysponuje komputer. Gdy podajesz urzdzeniu instrukcj wykonania jakiego[ zadania, informacja w niej zawarta musi by uporzdkowana i przekazana w taki sposb, aby mogBa by przez maszyn przetworzona,  przyjta do wiadomo[ci i wykorzystana. UmysB, podobnie jak komputer, nie jest  przyjacielem u|ytkownika . Robi dokBadnie to, co mu kazano, a nie to, na co wBa[nie miaBby[ ochot. Wtedy denerwujesz si, |e nie zrealizowaB tego, co ty chciaBe[ kaza mu wykona! Jednym z zadaD programisty jest modelowanie i tym wBa[nie ja si zajmuj. Modelowanie to nic innego, jak zmuszanie komputera do zrobienia czego[, co mgBby tak|e zrobi czBowiek. Jak mo|esz zmusi maszyn, aby rozwizaBa zadanie matematyczne, dokonaBa analizy graficznej kosztw lub wBczaBa i wyBczaBa [wiatBo w pomieszczeniu we wBa[ciwym czasie? Ludzie przecie| te| potrafi wBcza i wyBcza [wiatBo lub (rzadziej) rozwiza zadanie. Niektrzy robi to dobrze, innym czasem si udaje, jeszcze innym nie udaje si nigdy. Celem osoby zajmujcej si modelowaniem jest znalezienie najlepszego schematu, wedBug ktrego mo|na wykona dan czynno[ i przedstawienie go w sposb zrozumiaBy dla maszyny. Nie jest przy tym specjalnie wa|ne, czy schemat ten obrazuje rzeczywisty sposb, w jaki ludzie wykonuj dan czynno[. Informatykowi chodzi nie tyle o absolutn zgodno[ z prawd, a raczej o to, aby schemat sprawdzaB si w dziaBaniu. Takie podej[cie cechuje rwnie| twrcw ksi|ek kucharskich. Nie interesuje Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 15 % Richard Bandler ich pytanie, dlaczego tort czekoladowy jest tortem czekoladowym. Musz jednak wiedzie, jakie skBadniki poBczy razem i w jakiej kolejno[ci, aby to, co powstanie, mogBo by bez wikszych oporw nazwane tortem czekoladowym. Poznanie jednego przepisu nie oznacza wcale, |e nie istniej setki innych sposobw uzyskania tego samego efektu. Wa|ne jest jednak dysponowanie wiedz, jak doj[ od skBadnikw do tortu  krok po kroku. Dobrze jest te| pozna sposb na odwrcenie tego procesu: wychodzc od tortu, doj[ do poszczeglnych skBadnikw  na przykBad wtedy, gdy kto[ nie chce nam udostpni swojego pilnie strze|onego przepisu. Takie rozbijanie informacji na mniejsze, Batwiejsze do przyswojenia cz[ci jest wBa[nie zadaniem informatyka. Najbardziej za[ interesujcymi informacjami, jakie mo|na uzyska, s dane na temat subiektywizmu innej istoty ludzkiej. Je|eli kto[ potrafi dobrze wykona jak[ czynno[, chcemy stworzy model jego sposobu postpowania. Trzeba jednak pamita, |e model ten bdzie rwnie| produktem naszego subiektywnego sposobu postrzegania.  Jakie procesy zachodz w jej umy[le, ktrych ja mgBbym si nauczy? Nie mog dosta w prezencie wieloletniego do[wiadczenia, z ktrego wypBywa jego biegBo[ i skuteczno[, ale mog bardzo szybko zdoby informacje na temat schematu, wedBug ktrego tak skutecznie funkcjonuje. Gdy zaczynaBem zajmowa si modelowaniem, wydawaBo mi si logiczne, |e powinienem sprawdzi, czego do tej pory dowiedzieli si psycholodzy na temat ludzkiego sposobu my[lenia. Jednak po zagBbieniu si w psychologi okazaBo si, |e caBa ta dziedzina skBada si z ogromnej liczby opisw dezintegracji psychiki ludzkiej. ByBo te| kilka mglistych definicji, co to znaczy by  osob zintegrowan ,  peBn , ale gBwnym nurtem w psychologii byBy wBa[nie opisy zaBamaD, krzywd i rozpadu poszczeglnych osobowo[ci. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 16 % Richard Bandler Najnowszy  Podrcznik statystyki i diagnostyki (wyd. III), u|ywany przez psychiatrw i psychologw, zawiera ponad 450 stron opisw sposobw, w jaki czBowiek mo|e si zaBama, nie ma w nim natomiast ani jednej strony opisujcej zdrowie psychiczne. Na przykBad, schizofrenia jest bardzo dobrze widzianym sposobem zaBamywania si, katatonia natomiast sposobem bardzo nieefektownym. Pomimo ogromnej popularno[ci, jak w czasie I wojny [wiatowej cieszyB si parali| histeryczny, wyszedB on obecnie zupeBnie z mody; spotyka si go jeszcze sporadycznie u emigrantw z odlegBych rubie|y, niezorientowanych w obowizujcych trendach. Trzeba mie wyjtkowe szcz[cie, aby natrafi na dobrze zachowany okaz parali|u. Mnie udaBo si zobaczy tylko pi takich przypadkw w cigu ostatnich siedmiu lat  dwa zreszt sam wywoBaBem podczas hipnozy. Innym popularnym sposobem zaBamania si jest przypadek  na krawdzi . Oznacza to, |e nie jeste[ jeszcze kompletnym wariatem, ale te| nie jeste[ ju| zupeBnie normalny  tak jakby komukolwiek na tym [wiecie udaBo si jeszcze pozosta normalnym! W latach pidziesitych, po wej[ciu na ekrany filmu  Trzy oblicza Ewy , pacjenci z rozszczepieniem jazni zawsze mieli trzy osobowo[ci. Ale od czasw Sybil, ktra dysponowaBa a| siedemnastoma, obserwujemy coraz wicej pacjentw, u ktrych liczba wcieleD systematycznie si pomna|a. Je[li uwa|acie, |e dokuczam psychologom, tylko poczekajcie! Widzicie, my, programi[ci komputerowi, mamy tak nierwno pod sufitem, |e u|ywamy sobie, na kim mo|emy. Ka|dy, kto przesiaduje przed monitorem komputera przez 24 godziny na dob, prbujc zredukowa wszystko, co go otacza do zer, jedynek i pitek, znajduje si tak dalece poza [wiatem normalnych ludzkich do[wiadczeD, |e uwa|a caBe otoczenie za wariatw, sam caBy czas bdc tym najwikszym. Ju| dawno dokonaBem pewnej obserwacji. ZdecydowaBem mianowicie, |e poniewa| nigdy nie udaBo mi si spotka nikogo, kto byBby podobnym Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 17 % Richard Bandler do mnie wariatem, zdrowie psychiczne rodzaju ludzkiego nie jest a| tak zagro|one, jak mi si pocztkowo wydawaBo. Od czasu tego odkrycia zwrciBem rwnie| uwag, |e ludzie funkcjonuj w do[ szczeglny sposb. To, co robi mo|e im nie odpowiada, ale i tak bd swoje dziaBania konsekwentnie w kBko powtarza. Nie znaczy to bynajmniej, |e s nienormalni; po prostu osigane przez nich rezultaty znacznie r|ni si od ich oczekiwaD, a nie wiedz, |e mo|na to zmieni. Je|eli potrafisz stworzy jaki[ obraz w swym umy[le, obraz dokBadny i szczegBowy, nie za[ mgliste wyobra|enie i anga|ujesz si w to tak bardzo, |e twoje wizje zaczynaj dla ciebie nabiera realnych ksztaBtw, masz szans zosta dobrym in|ynierem lub te| ciekawym przypadkiem schizofrenika. Jedno przynosi wiksze zyski ni| drugie, ale te| nie dostarcza tyle przyjemno[ci. ZAPAMITAJ ! Postpowanie ludzkie ma pewn okre[lon struktur. Postpowanie ludzkie ma pewn okre[lon struktur. Je|eli uda ci si j pozna, znajdziesz rwnie| sposb na wprowadzenie w niej po|danych zmian. Bdziesz te| mgB wskaza sytuacje, w ktrych dany sposb zachowania mgBby okaza si przydatny. Pomy[l teraz o kim[, kto odkBada wszystko na pzniej. Co by si staBo, gdyby u|y tego sposobu zachowania i odBo|y na pzniej zBe samopoczucie wywoBane niepowodzeniem.  Powinienem si teraz poczu fatalnie, ale nie mam w tej chwili czasu, zajm si tym kiedy indziej. A co by si staBo, gdyby[ w nieskoDczono[ odkBadaB zjedzenie tortu czekoladowego i lodw  po prostu nie mgBby[ si jako[ do tego zabra? Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 18 % Richard Bandler Jednak wikszo[ osb nie my[li w podobny sposb. Podstaw wikszo[ci kierunkw psychologicznych jest pytanie  Co si staBo? . Gdy psychologowi uda si ju| nazwa to, co ci dolega, wtedy najcz[ciej chce si dowiedzie, kiedy nastpiBo u ciebie zaBamanie i co konkretnie byBo tego powodem. Gdy ma ju| te informacje, uwa|a, |e poznaB przyczyny twojego stanu. Je|eli przyjmujemy, |e kto[ si zaBamaB, nastpnym naszym zadaniem jest wymy[lenie, jak poskBada z powrotem te drzazgi, ktre z niego zostaBy i czy w ogle jest to mo|liwe. Przy czym psychologw nigdy specjalnie nie interesuje, jak doszBo u ciebie do zachwiania rwnowagi psychicznej oraz co robisz, aby podtrzyma w sobie ten stan. Inn niedogodno[ci dzisiejszej psychologii jest to, |e bada ona ludzi zaBamanych, aby dowiedzie si, jak przywrci ich do stanu szcz[liwo[ci. To mniej wicej tak, jakby sprawdza stan wszystkich samochodw na zBomowisku, aby dowiedzie si, jak podnie[ jako[ nowego samochodu. Je|eli przebadasz wielu schizofrenikw, mo|esz nauczy si dokBadnie odtwarza zachowania wBa[ciwe dla schizofrenii, nie nauczysz si jednak tego, czego oni nie potrafi robi, np. jak by zdrowym. Gdy prowadziBem seminarium dla personelu szpitala psychiatrycznego, zasugerowaBem im, aby badali swych schizofrenikw tylko do momentu, gdy dowiedz si, czego pacjenci nie potrafi robi. Potem powinni zaj si badaniem zdrowych ludzi, aby dowiedzie si, w jaki sposb dane zadania s przez nich wykonywane, a nastpnie nauczy schizofrenikw tego  zdrowego sposobu. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 19 % Richard Bandler PRZYKAAD Pewna kobieta miaBa nastpujcy problem: w kilka minut po wymy[leniu jakiej[ historii nie potrafiBa ju| odr|ni, czy zdarzyBa si ona naprawd i byBa realnym wspomnieniem, czy te| byBa tylko wytworem jej fantazji. Gdy pojawiaB si w jej pamici jaki[ obraz, nie miaBa pojcia, czy rzeczywi[cie go kiedy[ widziaBa, czy tylko sobie wyobraziBa. PrzypadBo[ ta wprowadzaBa ja w ogromne zakBopotanie i powodowaBa strach, o wywoBaniu jakiego marz wszyscy producenci filmw grozy. ZasugerowaBem jej, aby wokB obrazw, ktre sobie wyobra|a, namalowaBa cienka ramk. Gdy sobie potem dany obraz przypomni, bdzie si on wyraznie r|niB od rzeczywistych wspomnieD. SprbowaBa tak zrobi i okazaBo si to skuteczne. Gdy tylko powiedziaBem jej dokBadnie, krok po kroku, jak ma postpi i gdy zaczBa to praktycznie stosowa, byBa wyleczona. Zastanawiajce jest jednak to, |e przez ostatnie 12 lat byBa leczona przez psychologw, ktrzy na r|ne sposoby opisywali jej brak rwnowagi psychicznej. Szukali  gBboko ukrytego sensu lub drugiego dna . WedBug mnie panowie psycholodzy w dzieciDstwie spdzali zbyt wiele czasu czytajc Scherlocka Holmesa. Wprowadzenie zmian w czyim[ bdz w swoim zachowaniu nie wymaga a| tak karkoBomnych i czasochBonnych zabiegw  trzeba po prostu wiedzie, jak si do tego zabra. Wikszo[ psychologw uwa|a, |e komunikowanie si z chorymi psychicznie jest bardzo trudnym zadaniem. Po cz[ci rzeczywi[cie tak jest, ale w znacznej mierze jest to rezultat sposobu, w jaki terapeuta traktuje takiego pacjenta. Je|eli kto[ zachowuje si nieco oryginalnie, zabiera si go z ulicy, szpikuje lekami uspokajajcymi i zamyka w domu bez klamek razem z trzydziestoma innymi podobnie potraktowanymi istotami. Nastpnie delikwent jest obserwowany przez 72 godziny, po ktrych uczony badacz stwierdza:  Ale| on si dziwnie zachowuje! . Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 20 % Richard Bandler Oczywi[cie nikt z nas, z badaczem na czele, w podobnych warunkach nie zachowywaBby si w sposb co najmniej kontrowersyjny. Ilu z was czytaBo artykuB  Normalni ludzie w nienormalnych miejscach ! Pewien socjolog przeprowadzaB do[wiadczenie, w ramach ktrego grupka mBodych, zdrowych, szcz[liwych studentw zostaBa przyjta do szpitali psychiatrycznych, aby tam udawa pacjentw. Wszyscy zostali zdiagnozowani przez nie[wiadomych eksperymentu psychiatrw jako ci|kie przypadki r|norodnych chorb umysBowych. Wikszo[ z uczestnikw do[wiadczenia miaBa potem ogromne kBopoty z wydostaniem si na zewntrz, gdy| personel medyczny traktowaB ich ch wypisania si ze szpitala jako jeszcze jeden z dowodw istnienia choroby. To jeden z lepszych przykBadw dziaBania  Paragrafu 22 . Co ciekawe, pacjenci oddziaBw, na ktrych przebywali studenci, od pocztku wyczuli, |e s oni najzupeBniej zdrowi  tylko lekarze i pielgniarki upierali si przy swoim zdaniu. Kilka lat temu, gdy poznawaBem r|ne metody modyfikacji zachowaD, psychiatrzy i psycholodzy uchodzili w opinii wikszo[ci z ekspertw w tej dziedzinie. Mnie si raczej wydawaBo, |e wielu z nich to wspaniaBe, peBno objawowe przypadki r|norodnych psychoz, zachowaD patologicznych i innych zaburzeD. Czy komu[ kiedykolwiek udaBo si zobaczy ego? A zespB apatyczno-abuliczny? Ka|da osoba, ktra na co dzieD w taki sposb si wyra|a, nie powinna nazywa innych ludzi wariatami. Wikszo[ psychologw uwa|a, |e katatonicy to prawdziwi twardziele, bo w |aden sposb nie mo|na z nimi nawiza kontaktu. Siedz caBy czas w tej samej pozycji, a jedyny sposb na przemieszczenie ich w inne miejsce, to po prostu podnie[ ich i przenie[. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 21 % Richard Bandler Jest pewien bardzo prosty sposb pozwalajcy na nawizanie kontaktu z katatonikiem. Trzeba po prostu uderzy go mBotkiem w rk. Gdy podniesiecie mBotek, aby powtrzy ten zabieg, zabierze rk mwic:  Nie rb tego wicej! Nie bdzie to sygnaB, |e pacjent zostaB cudownie wyleczony, bdzie to jednak znak, |e pewna forma kontaktu zostaBa z nim nawizana. A to ju| jaki[ punkt wyj[cia. PoprosiBem kiedy[ znajomych psychiatrw, aby przystali mi pacjentw, ktrzy przysparzaj im najwicej kBopotw w terapii. OdkryBem wtedy, |e im wiksze problemy miaB dany pacjent, tym lepiej si z nim wspBpracowaBo (w przypadku terapii dBugotrwaBej, nie pojedynczej wizyty). Sdz obecnie, |e Batwiej jest pracowa ze schizofrenikiem w szczytowym okresie choroby, ni| namwi na rzucenie palenia osob normaln, ktra nie ma na to ochoty. Zachowanie psychotyka wydaje si by nieprzewidywalne  raz rozmawiacie zupeBnie normalnie, a za chwil musisz zamyka si przed nim w Bazience, bo wBa[nie ma napad szaBu. S to jednak tylko pozory. Podobnie jak ka|de inne zachowanie ludzkie, psychoza funkcjonuje rwnie| wedBug okre[lonego schematu. Nawet schizofrenik nie budzi si po prostu pewnego dnia z zespoBem maniakalno-depresyjnym. Je|eli dowiesz si, jak wyglda system, wedBug ktrego dziaBa jego choroba, bdziesz mgB w dowolnej chwili indukowa i wygasza jej napady. Je|eli nauczysz si tego odpowiednio dobrze, bdziesz sam w stanie na zawoBanie podobnie si zachowywa. Na przykBad, je|eli kiedykolwiek bdziesz chciaB dosta pokj w przepeBnionym hotelu, nie znam na to lepszego sposobu, ni| zafundowanie sobie nagBego napadu manii. Uwa|aj jednak, |eby[ szybko wrciB do normalnego stanu, w przeciwnym bowiem razie mo|esz dosta pokj o mikkich [cianach i z kratami w oknach. Zawsze uwa|aBem, |e podej[cie Johna Rosena do psychotykw byBo i jest najbardziej skuteczne:  Wejdz w [wiat pacjenta i popsuj mu jego obraz. Jest na to wiele r|nych Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 22 % Richard Bandler sposobw, najlepiej jednak zrobi to bez zbytniej ostentacji. Podam wam przykBad. MiaBem kiedy[ pacjenta, ktry sByszaB gBos wydobywajcy si z gniazdka elektrycznego. GBos ten zmuszaB go do robienia r|nych rzeczy. DoszedBem do wniosku, |e je|eli uda mi si urzeczywistni jego halucynacje, facet przestanie by schizofrenikiem. UkryBem wic gBo[nik w jednym z gniazdek w mojej poczekalni. Gdy pacjent wszedB do pomieszczenia, gniazdko powiedziaBo mu:  DzieD dobry . Facet odwrciB si, spojrzaB na gniazdko i rzekB:  Masz zmieniony gBos . Wikszo[ ludzi nie do[wiadcza rzeczywisto[ci, a raczej dzieli z innymi jak[ iluzj na jej temat.  Jestem nowym gBosem. Nie wiedziaBe[, |e jest nas wicej?  Skd si tu wziBe[?  A co ci to obchodzi? I tak nawizali[my kontakt. Poniewa| musiaB sBucha poleceD gBosu, dawaBem mu z gniazdka instrukcje, co ma zrobi, aby zmieni swoje postpowanie. Wikszo[ ludzi stwarza sobie jaki[ obraz otaczajcej ich rzeczywisto[ci i postpuje zgodnie z nim. Ja wol stwarza sam rzeczywisto[. Nie wierz w to, |e czyje[ zaBamanie nerwowe jest spraw ostateczn. Po prostu dany czBowiek nauczyB si pewnego modelu postpowania i konsekwentnie go realizuje, co, przyznaj, bywa czasem do[ zaskakujce. Wikszo[ ludzi nie do[wiadcza rzeczywisto[ci, a raczej dzieli z innymi jak[ iluzj na jej temat. S na przykBad ludzie, ktrzy Bapi mnie na progu mojego mieszkania, daj mi komiksy religijne i z caB powag zapewniaj |e za dwa tygodnie nastpi koniec [wiata. CaBkiem otwarcie rozmawiaj z anioBami i Bogiem, ale nie s uznawani za wariatw. Je|eli jednak pojedyncza osoba zostanie przyBapana na rozmowie np. ze Zwitym Franciszkiem, Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 23 % Richard Bandler jest od razu traktowana jak kto[ niebezpieczny dla otoczenia, zabierana w gustownym, cho niewygodnym ubranku do odpowiedniego szpitala, ogBuszana rozlicznymi medykamentami. Kiedy wic stwarzacie now rzeczywisto[, pamitajcie, aby przekona o jej istnieniu jeszcze paru przyjaciB, w przeciwnym bowiem razie bdziecie mie powa|ne kBopoty. Jest to zreszt jeden z powodw, dla ktrych organizuj seminaria NLP. Chc po prostu, aby jeszcze par osb zaczto podziela moje pogldy na temat tego, co nas otacza; odwlekam w ten sposb dzieD, w ktrym panowie w biaBych fartuchach zjawi si po mnie. W[rd fizykw funkcjonuje rwnie| taka wsplna koncepcja otaczajcego [wiata. Poza t [rodowiskow wsplnot pogldw nie ma zbytniej r|nicy pomidzy fizykiem a schizofrenikiem. Fizycy rwnie| lubi mwi o rzeczach, ktrych nikt nigdy nie widziaB. Bo czy ktokolwiek z tu obecnych zobaczyB na wBasne oczy atom, nie mwic ju| o protonie czy elektronie? Jest jednak pewna drobna r|nica: fizycy, nieco cz[ciej ni| schizofrenicy, s skBonni weryfikowa swoje wizje, nazywane przez nich  modelami lub  teoriami . Gdy ktra[ z ich halucynacji zaczyna by sprzeczna z nowo odkrytymi faktami, fizycy zazwyczaj Batwiej potrafi zrezygnowa z poprzedniego pomysBu i zastpi go jakim[ innym. Wikszo[ z nas uczyBa si w szkole, |e atom ma jdro, ktre skBada si z protonw i neutronw, a dookoBa jdra kr| elektrony jak maBe planety. Niels Bohrotrguided nagrod Nobla wBa[nie za stworzenie tego modelu. Przez nastpne 50 lat model Bohra byB podstaw ogromnej Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 24 % Richard Bandler liczby odkry i wynalazkw, takich na przykBad, jak plastik w krzesBach, na ktrych siedzicie. Jednak zupeBnie niedawno grono uczonych doszBo do wniosku, |e atom wyglda zupeBnie inaczej ni| pan Bohr to sobie wyobraziB. ZastanawiaBem si, czy wobec tego zabior mu nagrod Nobla, potem jednak dowiedziaBem si, |e Bohr nie |yje, a zanim umarB, zd|yB wyda wszystkie pienidze z nagrody. Najdziwniejsz jednak rzecz jest to, |e wszelkie wynalazki dokonane w oparciu o nieprawdziwy model atomu nadal istniej. Plastikowe krzesBa nie rozpBynBy si w powietrzu tylko dlatego, |e fizycy zmienili zdanie na temat wygldu atomu. Fizyka jest zwykle nazywana nauk obiektywn, ja jednak widz, |e teorie fizyczne si zmieniaj, a [wiat pozostaje taki sam. Musi wic by nawet i w tej nauce jaki[ element subiektywny. Jednym z ulubionych bohaterw mojego dzieciDstwa byB Albert Einstein. SprowadziB on fizyk do stanu, ktry psychologowie nazywaj  kierowan fantazj (guided fantasy). Sam jednak u|ywaB okre[lenia  eksperyment my[lowy . Wyobra|aB sobie, jak to jest, gdy siedzi si na Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 25 % Richard Bandler koDcu promienia [wietlnego i na nim podr|uje. A ludzie caBy czas twierdz, |e byt on obiektywnym naukowcem! Jednym ze skutkw wy|ej wspomnianego eksperymentu my[lowego byBa sBawna teoria wzgldno[ci. Od podej[cia Einsteina NLP r|ni si tylko tym, |e my celowo wymy[lamy kBamstwa, ktre pomog nam zrozumie subiektywno[ doznaD ludzkich. Gdy zajmujemy si badaniem subiektywno[ci, obiektywizm okazuje si zupeBnie nieprzydatny. Przejdzmy wic wreszcie do do[wiadczeD subiektywnych... Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 26 % Richard Bandler RozdziaB IV POPEANIANIE BADW RozdziaB IV POPEANIANIE BADW ZapytaBem kiedy[ przyjaciela:  Jakie jest twoje najwiksze niepowodzenie |yciowe? OdpowiedziaB:  Za kilka tygodni mam zrobi pewn rzecz i ona wBa[nie bdzie tym niepowodzeniem . I wiecie co? MiaB racj. Rzeczywi[cie byBa to wielka katastrofa  nie dlatego, |e sprawy poszBy nie po jego my[li, ale dlatego, |e straciB ogromn ilo[ czasu martwic si na zapas. PRZYKAAD Wielu osobom wyobraznia sBu|y przede wszystkim do przewidywania wszelkich mo|liwych kataklizmw, jakie si mog wydarzy. Po co czeka? Przecie| mo|na si zamartwia ju| pB roku wcze[niej. Po co czeka, a| twj m| bdzie faktycznie miaB z kim[ romans? Przecie| mo|esz to sobie wyobrazi ju| teraz: widzisz, siedzi obok tej blondynki, [mieje si beztrosko i patrzy na ni tym wzrokiem, ktry byB kiedy[ zarezerwowany wyBcznie dla ciebie. Poczuj si tak, jakby[ tam byBa i wszystko to dziaBo si na twoich oczach. Jest to jeden z lepszych sposobw popadnicia w chorobliw zazdro[. Komu z was zdarza si tak robi? ZAPAMITAJ ! Dlaczego nie stwarzasz w my[li pozytywnych obrazw? Je|eli uczucie zBo[ci na m|a wywoBane wasz wizj utrzyma si do jego powrotu z pracy, gdy tylko przestpi prg wylejecie na niego wszelkie wasze |ale, a je[li takie postpowanie wejdzie wam w nawyk, w koDcu m| postpi zgodnie z waszymi najgorszymi przeczuciami i poszuka Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 27 % Richard Bandler sobie kogo[ innego. Wielu moich pacjentw opowiadaBo mi o takich zdarzeniach. Zawsze wtedy zadaj im pytanie:  Dlaczego nie stwarzasz w my[li pozytywnych obrazw?  Co przez to rozumiesz?  Wystarczy, |eby[ zmieniBa tylko jeden element swej wizji: zobacz siebie na miejscu tej blondynki. Potem wejdz w stworzony obraz i pozwl sobie na prze|ycie tych wszystkich dobrych uczu. A gdy m| wrci do domu, postaraj si, aby twoja wizja staBa si rzeczywisto[ci. Czy tak nie bdzie lepiej? Czsto sByszy si ludzi mwicych o swych  dobrych i  zBych wspomnieniach. S to jednak tylko stwierdzenia obrazujce, czy dane wspomnienie podoba si jego wBa[cicielowi czy te| nie. Wikszo[ z nas chce mie same przyjemne wspomnienia i uwa|a, |e byliby znacznie szcz[liwsi, gdyby wszystkie zBe wspomnienia po prostu zniknBy. Pomy[lcie jednak, jakie byBoby teraz wasze |ycie, gdyby[cie nigdy nie do[wiadczyli niczego zBego. Jacy byliby[cie teraz, gdyby[cie dorastajc stykali si wyBcznie z miBymi ludzmi i nie natrafiali na |adne przeciwno[ci. Staliby[cie si po prostu miczakami, nie potraficymi sobie poradzi z najmniejszym problemem  w naszym kraju jest dostatecznie wielu ludzi bdcych tego najlepszym przykBadem. MiaBem kiedy[ 24-letniego pacjenta, ktry za|ywaB Valium od 12 roku |ycia. WychodziB z domu tylko gdy udawaB si do dentysty, lub psychiatry. LeczyB si ju| u piciu psychiatrw i |aden z nich mu nie pomgB. WedBug mnie jednak jedyn rzecz, ktra mu dolegaBa byto to, |e od 12 lat nie miaB praktycznie kontaktu ze [wiatem. Dopiero teraz jego rodzice doszli do wniosku, |e powinien zacz samodzielnie funkcjonowa. Jego ojciec byt wBa[cicielem du|ej firmy budowlanej i cigle mi powtarzaB:  NadszedB czas, aby chBopak stanB wreszcie na wBasnych nogach . Pomy[laBem sobie wtedy:  Troch si, stary, spzniBe[, przynajmniej o jakie[ 12 lat. Co teraz zrobisz  dasz mu Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 28 % Richard Bandler swoj firm, |eby teraz on zaczB ciebie utrzymywa? . Przecie| pod jego rzdami firma nie przetrwaBaby nawet dwch dni. ZAPAMITAJ !  Nie mog to poBczenie dwch sBw  mc i  nie . Poniewa| ten dzieciak prze|yB 12 lat swego |ycia na prochach, nie miaB zbyt wiele czasu na wBasne do[wiadczenia  do momentu, a| zostaB przysBany do mnie. ZmuszaBem go do chodzenia w r|ne zaskakujce miejsca i robienia r|nych, mniej lub bardziej dziwacznych rzeczy  a je|eli opieraB si, spuszczaBem mu solidne manto! Gdy po raz pierwszy zaczB si waha i powiedziaB, |e nie potrafi czego[ zrobi, daBem mu porzdnie w ucho. ByBo to pierwsze z jego nowych do[wiadczeD. Sposb ten okazaB si dosy skuteczny  ale nie polecaBbym go dla wikszo[ci waszych pacjentw. Zdarzaj si jednak przypadki, w ktrych porzdny kuksaniec mo|e sta si pocztkiem budowania konstruktywnej strategii motywacyjnej (mBodsi z was mog to jeszcze pamita z podwrka). NakBaniaBem go do uczestniczenia w sytuacjach, w ktrych musiaB przezwyci|a trudno[ci i radzi sobie z r|nymi ludzmi. To wyposa|yBo go w do[wiadczenia, ktre mogBy stanowi podstaw do dalszego |ycia niezale|nego od rodzicw, lekw i psychiatrw. Wiedza, ktr dziki mnie zdobyB, okazaBa si bardziej przydatna, ni| wielogodzinne rozmowy o jego dzieciDstwie w gabinecie psychiatrycznym. Ludzie mwi:  Nie mog tego zrobi , bez zdawania sobie sprawy z prawdziwego znaczenia tych sBw.  Nie mog to poBczenie dwch sBw  mc i  nie .  Nie mog zrobi znaczy wic  mog - jestem w stanie  nie robi tego , a to stwierdzenie zawsze jest prawdziwe. Zatrzymujc si na chwil i prawdziwie wsBuchujc w sBowa pacjentw (i nie tylko), zaczniecie sBysze wskazwki, jak mo|ecie w danym przypadku postpi. PracowaBem kiedy[ z osob, ktra chciaBa otworzy klinik zajmujc si leczeniem nie[miaBo[ci. PrzyprowadziBa mi kiedy[ Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 29 % Richard Bandler grupk nie[miaBych osb. Zawsze uwa|aBem, |e czBowiek dlatego jest nie[miaBy, bo my[li, |e spotkaj go jakie[ nieprzyjemno[ci  zostanie odrzucony lub wy[miany przez otoczenie. ZaczBem wic od moich rutynowych pytaD:  Skd wiesz, kiedy masz by nie[miaBy? Nie jeste[ taki przecie| przez caBy czas . Jak wikszo[ zachowaD ludzkich, nie[miaBo[ rwnie| podlega pewnemu schematowi, a osignicie tego stanu nie jest wcale tak Batwe, jakby si mogBo wydawa. Pewien m|czyzna odpowiedziaB mi:  Wiem, |e bd nie[miaBy, gdy mam spotka kogo[, kogo wcze[niej nie znaBem .  Co konkretnie w tej sytuacji wywoBuje twoj nie[miaBo[?  Nie my[l, aby ta osoba mogBa mnie polubi. Zauwa|cie, |e to stwierdzenie bardzo ro|ni si od zdania:  My[l, |e mnie nie polubi . Nasz rozmwca powiedziaB przecie| dosBownie tak  Ja nie my[l  nie podejmuj czynno[ci my[lenia na ten temat. My[li o wszystkim, tylko nie o tym, |e kto[ go polubi. W czasie naszej rozmowy, w ssiednim pokoju, przebywaBa pewna grupka osb. PowiedziaBem wic:  ChciaBbym, aby[ my[laB, |e ci polubi.  W porzdku.  Czy nadal ogarnia ci nie[miaBo[, gdy wyobra|asz sobie spotkanie z nimi?  Nie. Wydaje si wam to mo|e zbyt proste, |eby byBo prawdziwe, ale skuteczne sposoby zazwyczaj bywaj maBo skomplikowane. Niestety, psychoterapeuci nigdy nie mieli bodzca, aby szuka szybszych i bardziej efektywnych metod leczenia. W wikszo[ci dziedzin, na przykBad w przemy[le, ludzie zarabiaj tym wicej, im bardziej ich dziaBania s skuteczne. W psychoterapii jednak opBata jest pobierana za ilo[ przepracowanych godzin, a nie za osignite rezultaty. Tak wic niekompetentny terapeuta zarabia wicej ni| kto[, kto potrafi szybko wyleczy pacjenta. Wielu psychologw wyznaje nawet pewn zasad, Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 30 % Richard Bandler ktra sankcjonuje ich brak kompetencji. Mwi ona, |e bezpo[rednie wpBywanie na kogo[ jest manipulacj, a manipulacja jest zBa. To zupeBnie tak, jakby mwili:  PBacisz mi, abym wpBywajc na ciebie pomgB ci si zmieni. Ja tego nie zrobi, gdy| jest to niemoralne, ale pienidze od ciebie i tak wezm . Gdy ja kogo[ przyjmuj, pobieram opBaty za faktycznie przeprowadzone zmiany, a nie za godzin  tylko wtedy dostaj pienidze, kiedy osign rezultaty zadowalajce pacjenta. W ten sposb sesja terapeutyczna stanowi dla mnie zawsze pewne wyzwanie. Argumenty, ktrych u|ywaj terapeuci, tBumaczc, dlaczego ich metody nie skutkuj, s czasem wrcz skandaliczne. Mwi na przykBad:  On nie dorsB jeszcze do zmiany . Jest to zwykBe mydlenie oczu. Je|eli pan doktor widziaB, |e pacjent nie jest jeszcze gotowy, aby si zmieni, dlaczego wyznaczaB mu kolejne wizyty, za ktre kazaB sobie pBaci? Trzeba byBo mu powiedzie, |eby poszedB do domu i wrciB, kiedy bdzie przygotowany. Zawsze uwa|aBem, |e je|eli trafiam na kogo[, kto nie dorsB jeszcze do zmian, moim zadaniem jest rozbudzi w nim t gotowo[. Jak by[cie si czuli, gdyby[cie zabrali swj samochd do mechanik, ktry przez kilkana[cie tygodni bez skutku by go reperowaB? Je|eli w ktrym[ momencie usByszeliby[cie od niego:  Samochd nie jest przygotowany do zmiany, nie przyjliby[cie tego tBumaczenia, prawda? Ale terapeutom takie stwierdzenia uchodz cigle na sucho. Inna ulubiona wymwka to:  Pacjent jest oporny na terapi. Wyobrazcie sobie, co by[cie zrobili, gdyby wasz mechanik nagle zakomunikowaB:  Pana Mercedes stawia opr przy wymianie zaworu. Prosz go za tydzieD przyprowadzi do warsztatu i sprbujemy jeszcze raz ? Pomy[leliby[cie zapewne, |e mechanik jest do kitu i na niczym si nie zna i albo prbuje wymienia cz[ci nie majce nic wsplnego z zaworem, albo te| u|ywa nieodpowiednich narzdzi. To wszystko mo|na te| odnie[ do procesu nauczania lub procesu terapii. Efektywni Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 31 % Richard Bandler nauczyciele i terapeuci potrafi wywoBa w czBowieku gotowo[ do zmian  a u|ywajc wBa[ciwych metod nie natrafiaj na opr. Niestety, wikszo[ ludzi posiada pewn dziwaczn tendencj. Je|eli robi co[ w sposb, ktry nie przynosi po|danych efektw, zaczn zapewne robi to samo, tylko dBu|ej, cz[ciej, albo z wiksz siB. Kiedy dziecko nie zrozumie, co si do niego mwi, rodzic zacznie powtarza to samo zdanie, tylko o kilka decybeli gBo[niej  zamiast po prostu zmieni dobr stw. Rwnie| kiedy pieczoBowicie obmy[lona kara nie zmienia od razu czyjego[ postpowania, uwa|a si, |e nale|y japo prostu cz[ciej stosowa. Zawsze sdziBem, |e je|eli jaki[ sposb wyraznie nie dziaBa, nadszedB czas, aby sprbowa czego[ innego. Je|eli przekonali[cie si, |e co[ nie zdaje egzaminu, wwczas zastosowanie innej metody ma wiksz szans powodzenia, ni| kurczowe trzymanie si pierwotnej koncepcji. ZAPAMITAJ ! SBowa  tylko lub  po prostu s to zakamuflowane sposoby bycia nieuczciwym w stosunku do innych. Osoby spoza bran|y terapeutycznej rwnie| miewaj interesujce wymwki; zbieraBem je przez lata i mam ju| caB kolekcj. Ludzie mwi, na przykBad:  Nagle straciBem nad sob kontrol albo  Nie wiem, co mnie napadBo . Pewnie te[ciowa z waBkiem, albo zabBkany grom z jasnego nieba  nic innego nie przychodzi mi do gBowy. W latach sze[dziesitych tworzyBy si specjalne grupy pomocy, w ktrych ludzie uczyli si mwi:  Nic na to nie mog poradzi, po prostu taki ju| jestem . Je|eli kto[ powie:  PoczuBem niepohamowany impuls, aby wrzuci ten granat do pokoju , nie spotka si to raczej z aprobat otoczenia. Je|eli jednak kto[ stwierdzi:  Nie przyjmuj do wiadomo[ci tego, co mwisz; musz ci skrzycze i wytrci Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 32 % Richard Bandler z rwnowagi  taki po prostu jestem , ludzie akceptuj to bez zmru|enia oka. SBowa  tylko lub  po prostu bywaj bardzo interesujce  s to zakamuflowane sposoby bycia nieuczciwym w stosunku do innych.  Po prostu i  tylko s skutecznym sposobem na odrzucenie wszystkiego, co nie zostaBo pomy[lane lub wypowiedziane przez ciebie. Je|eli kto[ jest w zBym nastroju, a ty powiesz mu co[ miBego, czsto usByszysz:  Mwisz tak tylko, |eby mnie pocieszy , zupeBnie jakby pocieszanie kogo[ byto czym[ zBym! Oczywi[cie, mo|e by prawd, |e chcesz rozchmurzy t osob, ale stwko  tylko sprawia, |e twoje zabiegi i uczucia zostaBy zredukowane tylko do podnoszenia jej na duchu. Pocieszanie staBo si nagle jedyn warto[ci w waszych wzajemnych stosunkach. Wszystko inne ju| si nie liczy  a mo|e w ogle nie istniaBo? ZAPAMITAJ ! Wszystkie wymwki s sposobami usprawiedliwienia i utrzymania braku szcz[cia. Najbardziej jednak ulubion wymwk w dzisiejszych czasach jest:  Nie bytem wtedy sob . Mwic tak, mo|ecie si wykrci praktycznie ze wszystkiego. ZupeBnie jakbym sByszaB zdeklarowanego schizofrenika:  Nie byBem wtedy sob hm... musiaBem wtedy akurat by Abrahamem Lincolnem . Wszystkie te wymwki s po prostu sposobami usprawiedliwienia i utrzymania braku szcz[cia w waszym |yciu. A dlaczego nie sprbowa innego podej[cia, ktre mogBoby uczyni ciebie i twoje |ycie ciekawszym i weselszym. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 33 % Richard Bandler My[l, |e czas ju| na demonstracj. Niech kto[ nam powie, jakie prze|ycie wydaje mu si najbardziej niemiBe. Jo: Zawsze bardzo si boj, gdy mam komu[ stawi czoBa. Na przykBad, gdy kto[ mnie w jaki[ sposb obraziB, a chciaBabym, aby si to wicej nie powtrzyBo. Oczekujesz wic, |e bdzie to negatywne prze|ycie? Jo: Tak. A zwykle okazuje si, |e wcale takie nie jest. Zwykle okazuje si ono raczej pozytywne. Na pocztku czuj si nieswojo, ale im dalej w las, tym pewniej si czuj. Czy ten sposb postpowania jest dla ciebie przydatny? Jo: Przydatne jest to, |e ka|da taka konfrontacja wiele mnie uczy. Za ka|dym razem, gdy si na ni zdobd, zyskuj wicej do[wiadczenia w radzeniu sobie z podobnymi sytuacjami i staj si bardziej pewna siebie. Dziki temu mog sobie wyobrazi, |e bd z dan osob tylko rozmawiaBa, a nie stawiaBa jej czoBa. Zastanw si dobrze. Gdyby[ miaBa uczestniczy teraz w takiej konfrontacji, czy oczekujesz, |e spotkaj ci nieprzyjemno[ci? Jo: W pewnym sensie. Nie boj si jej jednak tak, jak kiedy[. Przygotuj si tak, jakby za chwil miaBo do niej doj[. Jo: Mmm... Troch si jednak boj. Musisz teraz naprawd wyobrazi sobie t sytuacj. Pomy[l o kim[, komu bardzo ci|ko byBoby stawi czoBa. Rozwa| wszystkie za i przeciw, zobacz, w jaki sposb mogBoby to by dla ciebie niemile, w koDcu zobacz pozytywne dla siebie zakoDczenie caBej sprawy. Jo: Nie wyobra|am sobie takiej konfrontacji z tob. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 34 % Richard Bandler Faktycznie mogBaby si okaza dla kogo[ zabjcza. Co skBoniBoby ci do konfrontacji z kim[  jakie warunki musiaByby by speBnione? Jo: Na przykBad uczucie, |e kto[ prbuje ograniczy moj niezale|no[. Albo je|eli kto[ mnie obra|a. Czasami te| je|eli kpi z moich przekonaD. Dlaczego uwa|asz, |e musisz wtedy doprowadza do konfrontacji? Jo: Nie wiem. Co stanie si, je|eli faktycznie do niej dojdzie? W czym ci to pomo|e? Czy ma to jaki[ pozytywny wpByw na twoj niezale|no[? Jo: Czuj wtedy, |e potrafi zadba o siebie i si obroni. Przed czym? Prbuj si w tej chwili dowiedzie, jak funkcj speBnia w twoim przypadku takie zachowanie. Stawienie czoBa niektrym osobom mo|e okaza si ostatni rzecz, jak w |yciu zrobisz  mog ci zabi nawet za kanapk z szynk, a co dopiero za sprzeciwianie si im. Mam pewne do[wiadczenia w tym wzgldzie wyniesione z miejsca, w ktrym dorastaBem. Wikszo[ ludzi nie wzrasta w takiej atmosferze i, miejmy nadziej, nigdy si nie przekonaj na wBasnej skrze o prawdziwo[ci moich stw. Jakie znaczenie mo|e mie dla ciebie starcie z kim[? Czy zachowanie takie daje ci jeszcze co[ poza uczuciem satysfakcji? Czy zawsze musisz doprowadza do konfrontacji z t osob? A mo|e postpujesz tak ze wszystkimi? Jo: Nie. Skd wiesz, do kogo podej[ i stawi mu czoBa, aby poprawi swoje samopoczucie? Jo: Postpuj tak w stosunku do ludzi, ktrym przynajmniej w jakim[ stopniu ufam, co do ktrych wiem, |e [wiadomie nie chc zrobi mi krzywdy. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 35 % Richard Bandler Dobry wybr. Jednak zwracasz si do nich wtedy, gdy zagra|aj tobie lub twoim pomysBom. Jo: To jedyny przypadek, kiedy dochodzi z nimi do konfrontacji. Bardzo czsto dyskutuj z nimi o czym[, ale tylko w powy|szym przypadku musz stawia im czoBa. Co sprawia, |e sprawa ta jest dla ciebie wystarczajco wa|na, aby doprowadzi do starcia? Mo|e ujm to inaczej. Mwic, |e szkodz twoim pomysBom, czy masz na my[li, |e ich nie rozumiej, czy |e si z nimi nie zgadzaj? Jo: Nie o to chodzi. Je|eli kto[ ich nie rozumie lub si z nimi nie zgadza, ma do tego prawo. Chodzi mi raczej o stwierdzenia typu:  Ten pomysB nadaje si na [mietnik , lub co[ o podobnym wydzwiku. Moja reakcja zale|y te| od osoby mwicej i od konkretnej sytuacji. To prawda, du|o zale|y od sytuacji. Nie prbuj rwnie| wykaza, |e starcia nie mog by konstruktywne. Mog i to bardzo. Prbuj jedynie znalez odpowiedz na pytanie:  Skd wiesz, |e w tej konkretnej sytuacji, stawianie komu[ czoBa bdzie najwBa[ciwszym zachowaniem? oraz  Jak ten proces u ciebie przebiega? . Czy mogBaby[, na przykBad, zabi kogo[ za naruszenie twojej niezale|no[ci? Jo: Nie. Znam wielu ludzi, ktrzy mogliby to zrobi. Mo|e byBby dla wszystkich lepiej, gdyby[my mogli nauczy ich twojego sposobu postpowania. Aleja przecie| jeszcze nie wiem, co dokBadnie oznacza dla ciebie sBowo  starcie . Nie wiem, czy wrzeszczysz wtedy wniebogBosy, czy te| mo|e wsadzasz komu[ palec do oka, odcinasz mu lewe ucho, czy te| robisz z niego placek przy pomocy walca drogowego. Ostro|nie zakBadam, |e mamy tutaj do czynienia z konfrontacj sBown. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 36 % Richard Bandler Jo: Tak wBa[nie jest. Nadal jednak nic nie wiem o szczegBach, na przykBad, czy bardzo podnosisz gBos. Jaka jest r|nica pomidzy  dyskusj a  starciem ? Kto z was ma jaki[ pomysB na ten temat? Jo: Taka konfrontacja ma dla mnie ogromne znaczenie. Naprawd zale|y mi, aby ta osoba znaBa moje pogldy na dany temat. Chc, by zdawaBa sobie spraw z tego, co czuBam, gdy moje pomysBy byBy przez ni akceptowane bdz odrzucane. O.K. Co sprawia, |e jest to dla ciebie a| tak wa|ne? Co by si staBo, gdyby[ nie zostaBa zrozumiana? ChciaBbym zada jeszcze jedno pytanie. Czy osob, o ktrej mwisz, rozumiejc twj pomysB mwi o nim zle, czy te| nie rozumie go i dlatego zle o nim mwi? Jo: Jestem ci bardzo wdziczna za to, co zrobiBe[. Chyba daBe[ mi w tej chwili nowy punkt widzenia. Naprawd to zrobiBe[? Nie wiem, powiedz nam co[ wicej. Jo: My[l, |e tak si wBa[nie staBo. Po prostu... widz to teraz inaczej. Nie traktuj ju| takiego zachowania jako odrzucenia, a raczej jako ch przekazania mi czyjego[ odmiennego stanowiska. Nie wiem, co teraz zrobi. Jeszcze si przecie| nie dowidzieli[my, czym tak naprawd mamy si zajmowa. Nie mogBa[ si zmieni  za wcze[nie. Jak mogBo si cokolwiek zmieni tak szybko tylko przy pomocy sBw, kiedy ja nawet jeszcze si nie dowiedziaBem, w czym tak naprawd tkwi twj problem. Tylko czy to wszystko ma jakiekolwiek znaczenie? Jo: Ale zmiana zaszBa, czuj to. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 37 % Richard Bandler Wiedza na temat istoty jakiego[ zjawiska, lub jej brak, nie odgrywa wic tutaj, jak widzicie, wikszej roli. Jo: Nie ma dla mnie znaczenia, co powiedziaBe[ lub te|, jakich stw u|yBe[. Po prostu co[ w twojej wypowiedzi sprawiBo, |e zaszBa we mnie zmiana. Czuj, |e nie musz ju| doprowadza do star. Oj, chyba si jednak rozczarujesz. Jo: Nie mwi o starciach w ogle, ale o doprowadzaniu do nich z takich powodw, jak te, o ktrych wcze[niej mwiBam. A wic s jeszcze inne przyczyny, ktre zmuszaj ci do konfrontacji. W takim razie, je|eli nie bdziesz wiedziaBa, czy doprowadzi do starcia czy te| nie, mo|esz po prostu rzuci monet. Ja tak wBa[nie robi  w ten sposb nie trzeba si ju| martwi, czy dana chwila jest odpowiednia na starcie czy te| nie. Jo: To nie jest tak. Doprowadzam do starcia, kiedy na przykBad ekspedientka policzy mi za du|o w sklepie lub nie jestem obsBugiwana jak nale|y w restauracji. Czy jest to sposb na zapewnienie sobie dobrej obsBugi w tej restauracji w przyszBo[ci? Jo: Jest to sposb, ktry si sprawdza w wielu miejscach, nie tylko w restauracji. ChciaBbym ci zada jeszcze jedno pytanie. Nie my[l, |e si na ciebie uwziBem  jeste[ po prostu dobrym medium, poprzez ktre mog oddziaBywa na pod[wiadomo[ innych ludzi bdcych w tym pokoju. Czy kiedykolwiek prbowaBa[ zachowywa si w stosunku do kelnerki Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 38 % Richard Bandler w restauracji tak, aby nie miaBa po prostu wyj[cia i musiaBa ci dobrze obsBu|y? Jo: Nie rozumiem... Chyba si troch pogubiBam. Zawsze dziwi mnie ogromnie, |e ludzie bdc w restauracji traktuj obsBugujcego ich czBowieka jak popychadBo, jak osob, w stosunku do ktrej mo|na sobie pozwoli na wszystko. ByBem kiedy[ kelnerem, wic znam to z autopsji. Zdarzaj si jednak tacy klienci, ktrzy wchodzc do restauracji, od razu sprawiaj, |e czBowiek zaczyna si lepiej czu. To powoduje, |e automatycznie spdza si wicej czasu przy ich stoliku  bez wzgldu na wysoko[ napiwkw, jakich si mo|na spodziewa. ZAPAMITAJ ! Wolimy by blisko osb, ktre poprawiaj nasze samopoczucie,a unikamy tych, ktrzy nami poniewieraj. Istnieje pewna dziwna prawidBowo[, |e wolimy by blisko osb, ktre poprawiaj nasze samopoczucie, a unikamy tych, ktrzy nami poniewieraj albo w ogle nie zauwa|aj naszego istnienia. Czy komu[ z was w dzieciDstwie zdarzyBo si by niezauwa|anym przez dorosBych? Wiecie zatem, co wtedy dzieje si z czBowiekiem. Pomy[lcie wic, jak musi si czu kelner, gdy caBa sala ludzi tak go traktuje. Gdy trafi a si wic osoba, ktra dostrzega w nim czBowieka, a nie maszyn do podawania potraw, chce jej jako[ okaza sw wdziczno[  chocia|by poprzez sprawniejsz obsBug. Jednym wic ze sposobw zapewnienia sobie dobrego traktowania przez kelnera, jest najpierw samemu dobrze go potraktowa. Innym sposobem jest zmieszanie go z bBotem i zmuszenie go w ten sposb, aby obsBu|yB ci odpowiednio. W tym jednak przypadku nie tylko bdziesz musiaBa zapBaci rachunek, ale zaj[cie to rzuci cieD na caBy wieczr. Wikszo[ ludzi nie zastanawia Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 39 % Richard Bandler si jednak nad tym. Po co mieliby by mili dla kelnera? Przecie| powinni by automatycznie dobrze traktowani. Ten sposb my[lenia spotyka si rwnie| nader czsto w maB|eDstwie:  Powiniene[ o tym wiedzie ,  Nie bd mu o tym mwi  on sam powinien si domy[li . A je|eli nie robi tak, jak ty by[ sobie tego |yczyBa, jest to znak, |e nale|y si zdenerwowa, by zBo[liw i zmusi go do odpowiedniego postpowania. Nawet je|eli wygrasz w ten sposb, bdzie to raczej pyrrusowe zwycistwo. M|czyzna: A twj wspBmaB|onek bdzie teraz tylko czekaB, |eby ci odpBaci tym samym. Czsto do[wiadczaBem czego[ takiego od ludzi. DoszedBem w koDcu do wniosku, |e zaczn uprzedza fakty. Bd swoim zachowaniem powodowaB, |e ludzie bd mieli same miBe dBugi wdziczno[ci wobec mnie. Ilu z was wyprbowaBo ju| takie podej[cie? Nie pytam was, czy byli[cie grzeczni czy te| nie  to pytanie zostawiam Zwitemu MikoBajowi. Pytanie, ktre wam teraz zadaj brzmi:  Czy prbowali[cie kiedy[ wczu si w poBo|enie drugiego czBowieka zanim faktycznie bdziecie od niego czego[ potrzebowali? . Kobieta: My[l, |e tak. Mam nawet pewn specjaln strategi, ktr stosuj w restauracjach. Pytam kelnerk, co by mi mogBa poleci z karty, czsto prosz j o wybr daD w moim imieniu. Potem pytam j, czy mogBaby osobi[cie dopilnowa przygotowania tych daD. Pytam j rwnie|, jak ma na imi i caBy czas mwic potem do niej zwracam si po imieniu. Rzeczywi[cie, chciaBa[ by miBa i naprawd si o to staraBa[, ale ilu z was nigdy nawet nie pomy[laBo, |e mo|na nawiza kontakt z danym czBowiekiem zanim sprawy zaczn przybiera niekorzystny obrt? Przecie| kelner nie idzie wieczorem do restauracji po to, aby kogo[ Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 40 % Richard Bandler specjalnie zle obsBu|y  jemu te| zale|y na napiwkach. Jo, czy zastanawiaBa[ si kiedy[ nad tym? Jo: Tak. Ale mimo to doprowadzaBa[ do starcia? Jo: ZastanawiaBam si nad tym, ale nie umiaBam by tak miBa, jak sdziBam, |e by powinnam. Nie byBam w stanie u[miecha si do kogo[, kto wyprowadziB mnie z rwnowagi. Nie byBam w stanie wpByn na swoje zachowanie.  Poniewa| to ona powinna si inaczej zachowa , prawda? Wtedy ty nie musiaBaby[ by niezadowolona i nie musiaBaby[ si martwi o zmian twojego zachowania. Jo: Przynajmniej tak mi si wtedy wydawaBo. W tej chwili oceniam to troch inaczej. Cofnijmy si teraz troch w czasie. Na pocztku naszej rozmowy, Jo chciaBa osign wiksz skuteczno[ w byciu niemiB. Naprawd prbowaBa nam powiedzie:  Chc nauczy si skuteczniej walczy o swoje prawa, jak rwnie| wkBada wicej serca w wypominanie komu[ wyrzdzonych mi krzywd . Gdy po raz pierwszy si odezwaBa, nikt w pokoju nie usByszaB prawdziwego sensu jej stw. Je|eli kto[ by go usByszaB, prbowaBby zapewne nauczy Jo, jak by bardziej zjadliw. Pomy[lcie, co z tym problemem zrobiBby nauczyciel na treningu asertywno[ci. Mam zreszt wBasn nazw dla takiego treningu:  kurs przygotowawczy do samotno[ci . Ja z kolei zadaj pytania po to, aby zyska wiedz na temat ograniczeD mojego rozmwcy. Je|eli bd mgB dowiedzie si, na jakiej zasadzie one funkcjonuj, Wtedy bd potrafiB modyfikowa je w dowolny Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 41 % Richard Bandler sposb. Nie mo|na ocenia jakiego[ procesu, dopki si go nie pozna, a jedyn drog poznania jest wyprbowanie go na sobie. Pomy[laBem wic: w porzdku, Jo nie potrafi robi komu[ wymwek. Musz dowiedzie si, co j blokuje i usun t blokad. ZaczBem wic zadawa jej pytania:  Kiedy robisz wymwki? ,  Jaki cel chcesz wtedy osign? ,  Do kogo si z nimi zwracasz? . Moje pytania sukcesywnie cofaj si w czasie. Zaczynajc od samego problemu, przeszli[my od koDca do pocztku procesu, przez ktry Jo przechodzi. Doszli[my w koDcu do momentu tu| przed kBtni, a potem dalej  do momentu, gdy jeszcze nic nie zwiastowaBo jakiegokolwiek spicia. Dopiero bdc w tym punkcie, Jo ma mo|liwo[ uniknicia caBego zaj[cia. Je|eli pjdzie o krok dalej  tym razem do przodu  zaj[cie si powtrzy. Je|eli jednak pjdzie o krok w bok, mo|e pod|y w innym kierunku, ktry bdzie jej bardziej odpowiadaB. Jo wchodzi do restauracji, siada, zostaje zle obsBu|ona, czuje si fatalnie, robi awantur kelnerce, w wyniku czego zostaje dobrze obsBu|ona, lecz nadal czuje si okropnie. ZapytaBem j wic:  Czy przyszBo ci kiedy[ do gBowy, |eby wchodzc do restauracji i widzc kelnerk, wywoBa jej dobre samopoczucie? . Jo odpowiedziaBa:  Nie mog tego zrobi po tym, jak ona si zachowaBa . I prawdopodobnie ma racj. Dlaczego wic nie miaBaby[ zachowa si miBo ju| od progu restauracji za ka|dym razem, gdy do niej wchodzisz? W ten sposb nie bdziesz miaBa okazji, |eby popa[ w zBy nastrj. To pytanie zwraca uwag Jo na okres poprzedzajcy caBe zdarzenie, kiedy miaBa jeszcze szans postpi inaczej, jak rwnie| daje jej konkretn alternatyw zachowania. A teraz co[, co wszyscy na pewno robili[cie. Wracasz do domu we wspaniaBym humorze. Od progu widzisz jednak, |e mieszkanie jest nieposprztane albo kto[ nie wynisB [mieci lub te| inna, rwnie Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 42 % Richard Bandler niezbdna dla twojego szcz[cia sprawa nie zostaBa zaBatwiona. Czujesz, jak narasta zBo[ i zniechcenie, wszystko zaczyna si w tobie gotowa  prbujesz nad tym zapanowa i zdBawi te uczucia, ale nie bardzo ci si udaje. Idziesz wic do psychologa i mwisz:  Nie chc krzycze na moj |on.  Dlaczego wic krzyczy pan na ni?  Poniewa| jestem zBy i zniechcony. Na to wikszo[ szanujcych si psychologw powie:  Niech pan wyrzuci to z siebie, nie kryje swoich uczu, prosz si nie ba i porzdnie wrzasn na |on. Do |ony za[ uczony terapeuta powie:  Pani nie ma oczywi[cie nic przeciwko temu, |eby m| krzyczaB na pani, prawda? Przecie| chce pani, aby m| byB sob? Pani bdzie sob i on te|. Tylko, |e nie bdziecie ju| maB|eDstwem. Czysty idiotyzm. Wikszo[ psychologw nie zastanawia si nad tym, |e gdy on po wej[ciu do domu widzi baBagan, najpierw staje si zdenerwowany i zniechcony, a dopiero potem stara si te uczucia stBumi. Terapeuci zapominaj te| o tym, co pacjent chce osign przez prb stBumienia negatywnych emocji: nie chce wywoBywa kBtni z |on, pragnc mimo zastanego baBaganu by dla niej miBym. Dlaczego wic nie mo|na by zabra si do tego bezpo[rednio? Dlaczego nie mieliby[my sprawi, |e, na przykBad, widok drzwi wej[ciowych do mieszkania bdzie mu przywodziB na my[l same miBe rzeczy, ktre mgBby robi wraz z |on, a wra|enie to bdzie tak silne, |e przefrunie przez pokj w ogle nie zauwa|ywszy baBaganu, my[lc tylko o jak najszybszym zrealizowaniu swoich miBych planw. Za ka|dym razem, gdy mwi:  Mo|e mgBby pan zapobiec pojawieniu si zBych uczu? pacjent jest zaskoczony. Nie przychodzi mu w ogle do gBowy, |e mgBby zrobi co[ zanim pojawi si negatywne emocje. Uwa|a, |e jedynym sposobem, aby by szcz[liwym, jest zrobienie tego, na co ma ochot dokBadnie w momencie, gdy go ta ch nawiedzi. Czy jest to rzeczywi[cie jedyny sposb? Pewnie tak. Nie mo|na cofn Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 43 % Richard Bandler czasu, wszech[wiat cigle posuwa si naprzd, [wiatBo te|. Ale twj umysB mo|e swobodnie podr|owa w czasie. Zazwyczaj pacjenci albo w ogle nie rozumiej, o co mi chodzi, albo z miejsca odpowiadaj:  Nie potrafi tego zrobi! . Wydaje si to zbyt proste. StwierdziBem wic, |e trzeba ich zmusi, aby tak postpili. Nie mogli sami mentalnie wrci do pocztku kBopotliwej sytuacji, poniewa| nie potrafi li zatrzyma biegu aktualnych wypadkw. NauczyBem si wic zadawa im pytania, ktre peBniByby rol drogowskazw kierujcych ich wstecz. Zazwyczaj na pocztku bardzo si opierali. Prbowali nie odpowiada na pytania albo odpowiada na jedno ignorujc dalsze, ja jednak bytem nieustpliwy. I tak, krok po kroku, musieli si cofn. Gdy dotarli[my ju| w ten sposb do odpowiedniego momentu w przeszBo[ci, zadawaBem im pytanie kierujce ich w bok, a nastpnie do przodu  ale ju| inn drog. Kierunek  podr|y jest znowu w pewien sposb zdeterminowany  ale daje im szcz[cie, a to jest dla nich najwa|niejsze. Gdy tylko pacjent dochodzi do miejsca, z ktrego mo|e odej[ w bok i zacz podr|owa inaczej, stwierdza z nonszalancj:  ZmieniBem si. Teraz mog |y dalej . Pytam go wtedy:  Po czym pan poznaB, |e zaszBa zmiana?  Nie wiem, to nie ma znaczenia. Po prostu czuj si inny. Na przykBad Jo pod|a ju| teraz now drog. SprawdzaBem j wielokrotnie moimi pytaniami i wiadomo ju|, |e nie wrci do starego sposobu  jest na to za pzno. ZakBadam po prostu, |e przeszkoda, ktra pojawiBa si na jej poprzedniej drodze mo|e by u|yteczna  trzeba tylko znalez sytuacj, w ktrej mogBaby zosta zastosowana. Zajmuj si wic sposobem zachowania Jo, ktry sprawia jej kBopoty  czyli Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 44 % Richard Bandler doprowadzaniem do star  i wracam z ni do momentu, gdy jeszcze nawet nie my[li o wywoBaniu starcia. Te same siBy, ktre dotychczas sprawiaBy, |e musiaBa si z kim[ pokBci i potem mie wyrzuty sumienia, skBoni j teraz do obrania innego modelu zachowania. Wzorzec postpowania, ktry obserwowali[my u Jo, nader czsto jest widoczny w zwizkach maB|eDskich. Gdy chcesz czego[ od m|a, czego on ci nie daje, czujesz si fatalnie. Mwisz mu wic o swoich rozterkach majc nadziej, |e skBoni go to do speBnienia twoich pragnieD. ZAPAMITAJ ! BBdem jest nastawienie, |e nasze dobre samopoczucie jest zale|ne od zachowania innej osoby. Bywa, |e nie dostajemy tego, czego potrzebujemy od innych. Kiedy jednak tak si dzieje, pozwalamy sobie na zBe samopoczucie. Czy kiedykolwiek tak to rozpatrywali[cie? Najpierw nie dostajecie tego, co jest wam potrzebne, po czym musicie |y z uczuciem, |e wasze potrzeby nie zostaBy zaspokojone. Nastpnie znowu musicie si czu zle, gdy ponownie bdziecie prbowa dosta to, o co wam chodzi. Gdyby[cie od pocztku nie dopuszczali do siebie zBego samopoczucia, mogliby[cie po prostu podej[ do osoby mogcej speBni wasze pragnienia i powiedzie:  SBuchaj, mgBby[ to dla mnie zrobi? Je|eli jeszcze wypowiecie to pogodnym tonem, a nie jak cierpitnicy, nie bdziecie prawdopodobnie mieli kBopotu z uzyskaniem zadowalajcych was rezultatw, unikajc jednocze[nie wszelkich pzniejszych uczuciowych reperkusji. Najwikszym bBdem, jaki wszyscy popeBniamy, jest nastawienie, |e nasze dobre samopoczucie w danej sytuacji jest zale|ne od zachowania innej osoby. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 45 % Richard Bandler  Musisz si zachowywa tak, jak to sobie wymarzyBam  wtedy bd si dobrze czuBa. Je[li tego nie zrobisz, wpadn w zBy nastrj i postaram si, |eby[ ty wpadB w jeszcze gorszy. Je|eli za[ przez jaki[ czas tej osoby nie bdzie przy tobie, wtedy nie ma nikogo, kto by zadbaB o twoje dobre samopoczucie, wic znowu jest powd, aby czu si okropnie. Kiedy dawca dobrych nastrojw wreszcie si pojawi, mwisz do niego:  Nie byBe[ przy mnie i nie byBo twoich zachowaD, ktre pomagaj mi w |yciu, musz wic wywoBa w tobie wyrzuty sumienia. Chc, |eby[ byB przy mnie przez caBy czas. {adnych wyjazdw na ryby, |adnego bryd|a z przyjaciBmi, nie mo|esz wyjecha na studia, |adnych seminariw  masz by caBy czas blisko mnie. Ja mog wyje|d|a, poniewa| dobrze mi to robi, ale gdy wrc do domu, ty masz na mnie czeka i dba o mj dobry nastrj. Je|eli mnie kochasz, zrobisz tak, jak chc. Je[li nie, to ja bd cierpiaBa, bo ci kocham . Osobliwe podej[cie, prawda? Ale tak to wBa[nie wyglda. I w pewien sposb rzeczywi[cie tak jest. Siedzisz sama i okropnie si czujesz.  Gdyby on tu byt i zrobiB to dla mnie, wszystko byBoby dobrze i nie martwiBabym si. Co[ jest chyba z nim nie w porzdku  pewnie mnie ju| nie kocha. Oczywi[cie, gdyby ten kto[ tutaj byt i nadal nie robiB tego, co wedBug ciebie powinien, byBoby jeszcze gorzej. Ludzie rzadko zadaj sobie pytanie:  Co byBoby wa|ne dla bliskiej mi osoby? . Jeszcze rzadziej pytaj:  Co mgBbym zrobi, aby ona sama chciaBa to dla mnie zrobi? . Powiedzmy, |e czujesz si sfrustrowana, bo twj m|czyzna po[wica ci za maBo czasu lub te| jest z tob nie w tym momencie, ktry by tobie odpowiadaB; je|eli teraz wyobrazisz sobie jego twarz i poBczysz swe negatywne uczucia z jej widokiem, bdziesz si czuta fatalnie rwnie| w jego obecno[ci! To po prostu niesamowite: jeste[ na niego zBa, gdy go nie ma, a gdy wraca, wpadasz w jeszcze gorszy humor! Nie jest to chyba najlepszy sposb na |ycie  nie zasBugujesz na to, aby tak je sobie obrzydza. Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 46 % Richard Bandler Je|eli z kolei on ma poczucie winy, |e nie jest z tob, to uczucie poBczy si w jego umy[le z obrazem twojej twarzy. Gdy wic wrci do ciebie i ci zobaczy, od razu poczuje si winny i te| bdzie mu z tob zle. Dwa powy|sze przykBady to tak zwane metawzorce zobowizaD (metapattems of obligation). Opieraj si one na z gruntu bBdnym zaBo|eniu, |e istot maB|eDstwa jest wywizywanie si dwch osb z dBugw stale zaciganych wzgldem siebie. Je|eli spytasz kogo[, co jest dla niego w |yciu wa|ne, zazwyczaj usByszysz o czym[, co dopiero pragnBby mie  prawie nigdy o tym, co ju| posiada. Ignoruje lub nie docenia osigni, ktre ju| s jego udziaBem, dostrzegajc tylko to, czego mu brakuje. MaB|onkowie z pewnym sta|em zazwyczaj nie odczuwaj takiego szcz[cia, jak w pierwszych dniach ich znajomo[ci. A wyobrazcie sobie, jakby to byBo, gdyby[cie zawsze widzc waszego m|czyzn, czuBy ogarniajc was fal szcz[cia. Je|eli akurat nie ma go przy was, kiedy by[cie sobie tego |yczyBy  poniewa| robi co[, co wam nie odpowiada i dlatego mu w tym nie towarzyszycie  nadal jeste[cie szcz[liwe, |e ukochana osoba spdza z wami tak du| cz[ swego czasu. Jego nieobecno[ pozwala wam zauwa|y, jak dobrze wam, kiedy jest przy was. Gdy robi co[ bez was, cieszycie si, |e tak niskim kosztem okupujecie swe szcz[cie. Przecie| nie jest to wygrowana cena  te kilka godzin bez niego? Je|eli nie jeste[cie w stanie jej zapBaci, by mo|e wasz zwizek w ogle nie jest wart wyrzeczeD? Zawsze bardzo mnie zastanawiaBo, |e ludzie rzadko bywaj niemili w stosunku do obcych. Naprawd trzeba kogo[ kocha, |eby traktowa go jak psa lub dokucza z powodu ka|dego drobiazgu. Nikomu nie Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 47 % Richard Bandler przyjdzie do gBowy, |eby urzdzi awantur obcej osobie o rzecz tak wielkiej wagi, jak okruchy nie posprztane ze stoBu, ale je|eli si kogo[ kocha, wtedy mo|na. ZgBosiBa si kiedy[ do mnie na terapi caBa rodzina, w ktrej m| bardzo zle traktowaB swoj |on. Zaraz po wej[ciu pokazaB na ni palcem i warknB:  Ona uwa|a, |e czternastoletniej dziewczynie wolno przebywa poza domem do wpB do dziesitej wieczorem! SpojrzaBem mu wtedy prosto w oczy i odrzekBem:  A pan chce nauczy czternastoletni dziewczynk, |e m|czyzni mog krzycze na swoje |ony! Strasznie jest si w|yciu zagubi. Czsto rodzina przyprowadza do mnie nastoletni crk, z ktr najwyrazniej co[ jest nie w porzdku: seks sprawia jej przyjemno[ i nie mo|na jej w |aden sposb zmusi, aby zaczBa si prowadzi moralnie. To jedno z najbardziej nierealnych zadaD, z jakimi si kiedykolwiek zetknBem  sprawi, aby kto[ na powrt staB si dziewic. Rodzice chc, abym przekonaB ich dziecko, |e seks tak naprawd nie przynosi rado[ci, |e jest niebezpieczny, a je|eli bdzie nadal sprawiaB jej przyjemno[, stanie si z ni co[, czego bdzie |aBowaBa przez reszt |ycia. S terapeuci, ktrzy rzeczywi[cie prbuj podoBa temu zadaniu... niektrym si to nawet udaje. Pewien ojciec wpadB kiedy[ do mojego gabinetu, pchajc przed sob crk i wykrcajc jej rk, po czym dosBownie rzuciB j na krzesBo.  Co si staBo? zapytaBem.  Ta maBa to prawdziwa kurwa!  Nie potrzebuj prostytutki, po co j pan tu przyprowadziB? Jest to jeden z lepszych sposobw, aby rozmwc zamurowaBo. Uwielbiam Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 48 % Richard Bandler takie wymiany zdaD  jedno takie zdanko i ju| ma caBkowity mtlik w gBowie. Wystarczy mu potem zada tylko jedno pytanie, a nigdy ju| nie bdzie taki sam.  Nie, nie. Nie o to mi chodziBo...  Kim jest ta dziewczyna?  To moja crka.  ZrobiB pan dziwk z wBasnej crki?  Nie, pan nie rozumie...  I [miaB pan przyprowadzi j do mnie! To odra|ajce!  Ale| nie! Pan mnie zle zrozumiaB! CzBowiek, ktry niedawno wszedB do gabinetu krzyczc i rozpychajc si Bokciami, teraz robi wszystko, |ebym go wysBuchaB. ZupeBnie zmieniB front  przeszedB od atakowania crki do wBasnej obrony. W midzyczasie crka, obserwujca, co si dzieje, [miaBa si pod nosem do rozpuku. CaBe to zdarzenie bardzo j bawiBo.  Wic niech mi pan Baskawie wszystko wytBumaczy.  Po prostu boj si, |e mo|e j w |yciu spotka co[ zBego.  Je|eli nadal bdzie j pan przyuczaB do tego zawodu, z pewno[ci tak bdzie.  To nie tak, prosz da mi wytBumaczy...  Przepraszam, ale czego wBa[ciwie pan ode mnie oczekuje? Wtedy zaczB opowiada o swoich obawach. Gdy skoDczyB, powiedziaBem:  PrzyprowadziB pan crk do mnie wykrcajc jej rk i popychajc j. W taki wBa[nie sposb s traktowane prostytutki i do takiego traktowania pan j przyzwyczaja.  ChciaBem po prostu zmusi j...  Zmusi  to znaczy nauczy j, |e m|czyzni rzdz kobietami, wykorzystujc sw przewag fizyczn, wydajc im rozkazy, wykrcajc rce, popychajc je do r|nych dziaBaD wbrew woli. Tak wBa[nie Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 49 % Richard Bandler postpuje alfons. Jedyn rzecz, ktrej pan jeszcze nie zrobiB, jest pobieranie od niej pienidzy.  Przecie| ja tego nigdy nie zrobi. Ale ona sypia ze swoim chBopakiem!  Czy on pBaci jej za to?  Nie.  Czy ona go kocha?  Jest za mBoda, |eby kogo[ kocha.  Czy bdc jeszcze dzieckiem nie kochaBa pana? Przed jego oczami zaczyna si natychmiast pojawia obraz maBej dziewczynki siedzcej na kolanach taty. Taki obrazek prawie zawsze rozkleja zrzdliwych starszych panw.  ChciaBbym pana o co[ zapyta. Prosz spojrze na crk... Czy nie chciaBby pan, |eby potrafiBa kocha i mie szcz[liwe |ycie, rwnie| seksualne? Moralno[ tego [wiata bardzo si zmieniBa i nie musi si to panu podoba. Ale czy byBby pan zadowolony, gdyby jej kontakty z m|czyznami ograniczyBy si do takich, jakie pan zaprezentowaB przyprowadzajc j tutaj? I gdyby do 25 roku |ycia nie miaBa nigdy nikogo bliskiego, a w koDcu wyszBa za m| za czBowieka, ktry by j biB, traktowaB jak popychadBo i zmuszaB do r|nych, ranicych j zachowaD?  Ale ona mo|e popeBni bBd, ktry wyrzdzi jej krzywd na caBe |ycie.  Jest to rzeczywi[cie mo|liwe. Za dwa lata ten chBopak mo|e j porzuci. A gdy ona bdzie si czuBa oszukana i opuszczona... nie bdzie si miaBa do kogo zwrci, bo bdzie pana nienawidziBa. Nawet gdyby przyszBa do pana, powiedziaBby jej pan tylko: A nie mwiBem? A je|eli nawet uda jej si stworzy prawdziwy, dobry zwizek z kim[ innym, gdy pojawi si w nim dzieci  paDskie wnuki  ona nigdy nie Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 50 % Richard Bandler przyprowadzi ich do pana. Bdzie bowiem pamita, jak pan j traktowaB i nie bdzie chciaBa, |eby to samo spotkaBo jej dzieci. Teraz ojciec nie wie ju| zupeBnie, co o tym wszystkim sdzi, czas wic na ostateczne posunicie. Patrzc mu prosto w oczy, mwisz:  Czy nie jest stokro wa|niejsze, aby nauczyBa si kocha i tworzy zwizki oparte na miBo[ci i partnerstwie? Czy te| wolaBby pan raczej, aby pozbawiona zostaBa wBasnego zdania i |yBa wedBug pogldw ka|dego faceta, ktry potrafi j do tego zmusi? Do tego wBa[nie doprowadzaj swoje podopieczne strczyciele. Niech si teraz prbuje z tego wykrci. Nie uda mu si. Nie ma sposobu, aby mgB wrci do tego, co tak niedawno robiB. Nie byBby ju| w stanie zachowywa si jak alfons. Nie ma bowiem |adnego znaczenia, czy zmusza si kogo[ do podjcia czy te| do zaniechania jakiego[ dziaBania, czy presja ma na celu wymuszenie zachowaD konstruktywnych czy te| destruktywnych. Sposb, w jaki jest ona wywierana uczy dan osob akceptowania tego rodzaju kontroli. Teraz jednak trzeba wskaza ojcu dziewczyny alternatywny sposb postpowania. W przeciwnym razie, bdzie zawieszony w pr|ni. ZasugerowaBem mu wic, aby pokazaB crce wBa[ciwy sposb traktowania kobiety przez m|czyzn. Wtedy, je|eli zwizek crki z tym chBopakiem bdzie si zasadniczo r|niB od modelu wpojonego jej przez ojca, zacznie szuka innego, bardziej j satysfakcjonujcego. W ten sposb mj rozmwca znalazB si w puBapce. Wiecie, co to dla niego znaczy? Przecie| bdzie teraz musiaB zadba o dobre stosunki ze swoj |on i zachowywa si przykBadnie w stosunku do innych czBonkw rodziny, a wszystko po to, aby crka zaczBa przedkBada atmosfer domu rodzinnego nad towarzystwo swojego chBopaka. Czy| nie jest to wystarczajc satysfakcj dla ojca? A przecie| w trakcie caBej rozmowy ani razu nie zadawaBem mu pytaD typu  Co pan o tym sdzi? ,  Co pan Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 51 % Richard Bandler teraz czuje? ,  Czy co[ pan sobie u[wiadomiB? . Nie mwiBem mu te|  Oka| skruch ani  Wniknij w siebie i spytaj swego sumienia . Ludzie niezwykle Batwo zapominaj, do czego tak naprawd d|. Przejd jeden krok prbujc osign swj cel, a za chwil zainteresuje ich bardziej droga, ktr do niego kroczyli; zajm ich bardziej prby jego osignicia, ni| on sam. Nie zauwa|aj czsto przy tym, |e droga przez nich obrana czsto w ogle do celu nie prowadzi. Gdy ich sposb postpowania po kolejnych prbach nie skutkuje, wtedy szukaj porady terapeuty, aby pokazaB im, jak ulepszy ich stary sposb dziaBania. ZAPAMITAJ ! Ludzie niezwykle Batwo zapominaj, do czego tak naprawd d|. Kliknij po wicej Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA UMYSA  JAK Z NIEGO WRESZCIE KORZYSTA?  fragment  ZBote My[li str. 52 % Richard Bandler Jak skorzysta z wiedzy zawartej w peBnej Jak skorzysta z wiedzy zawartej w peBnej wersji ebooka? wersji ebooka? PeBn wersj ksi|ki Richarda Bandlera  twrcy NLP  znajdziesz na stronie: http://umysl-bandler.zlotemysli.pl Zapoznaj si z opisem, zamw i wykorzystaj swj umysB do wnoszenia korzystnych zmian w Twoim |yciu. UMYSA - poznaj ksi|k twrcy NLP - Richarda Bandlera i dokonuj [wiadomych zmian w swoim |yciu! Copyright by Wydawnictwo ZBote My[li & Centrum Kreowania Liderw SA

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Histogram jak z niego korzystać
Harada Shodo UMYSŁ JAK KROPLE PORANNEJ ROSY
Breskiewicz Super umysł Jak uczyć się 3 razy szybciej
Breskiewicz Super umysł Jak uczyć się 3 razy szybciej
Roshi Shodo Harada Umysł‚ jak krople porannej rosy
Genialny umysl Jak myslec i dzialac kreatywnie genium
Jak nauczyć dziecko korzystania z nocnika
jak korzystac !!!
Jak bezpiecznie korzystać z kredytu
Jak korzystać z KGB Spy
Nasz umysł jest swobodny jak ocean
Jak Korzystać z Generatora Nowych Zachowań
Oferta nie do odrzucenia Jak otworzyć umysł klienta
Żądło Jak korzystać ze zdolności parapsychicznych

więcej podobnych podstron