plik


ÿþBogdan Fischer Creative Commons na tle przepisów o dozwolonym u|ytku programów komputerowych C Ochrona programów komputerowych na gruncie prawa polskiego uregulowana jest ustaw o prawie autorskim i prawach pokrewnych.1 Polska regulacja implementowaBa w tym zakresie postanowienia dyrektywy z 14.05.1991 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych.2 Niniejsza analiza sBu|y porównaniu zasad Creative Com- mons i przepisów regulujcych dozwolony u|ytek programów komputerowych. Celem porównania jest okre[lenie zakresu dozwolonych dziaBaD legalnego u|ytkownika oprogramowania komputerowego oraz wskazanie praktyk mo- gcych doprowadzi do naruszenia sfery uprawnieD osobistych i majtkowych autora programu. Celem dodatkowym jest próba oceny zasadno[ci utrzymania silniejszej ochrony programu komputerowego w porównaniu z  typowym przedmiotem prawa autorskiego, jakim jest utwór. utworów na podstawie licencji, okre[lajcych prawa do I korzystania szerzej (niekiedy znacznie) ani|eli w przypad- ku dozwolonego u|ytku. Pomimo i| Creative Commons Alternatyw dla cigBego pogBbiania, wzmacniania opracowaBo  licencj wolnej tre[ci równie| do u|ytku in- i przedBu|ania ochrony autorsko-prawnej i ograniczania nego ni| software6 (audio, tekst, obrazy), w dalszej cz[ci dozwolonego u|ytku byBo powstanie nowej inicjatywy opracowania gBówny nacisk zostanie poBo|ony na zaBo|e-  wolnego oprogramowania (open source).3 Stanowi ona nia odnoszce si do oprogramowania. negacj wszelkich praw wynikajcych z ochrony wBasno[ci intelektualnej, w tym równie| mo|liwo[ci patentowania Powstaje pytanie, czy biorc pod uwag rozwój techno- programów. Przeciwstawienie inicjatywy open source  wBa- logiczny i gwaBtowny rozwój ruchów  uwalniajcych sno[ciowemu statusowi oprogramowania przejawia si oprogramowanie , nie nale|aBoby podda przepisy w tej w podstawowych zaBo|eniach tego ruchu, tj. upowa|nieniu materii  rewizji ? ka|dej osoby do korzystania z okre[lonych programów, wBcznie z prawem do dowolnej modyfikacji oraz przekazy- Porównanie z regulacjami prawa polskiego ma szcze- wania go innym, z zastrze|eniem jednak braku mo|liwo[ci gólne znaczenie w zwizku z obecnym projektem iCom- ograniczenia swobody dalszego udostpniania. W zakre- mons (ang. International Commons). Biorc pod uwag, sie oprogramowania4 jako kategori po[redni pomidzy i| licencje Creative Commons tworzone s zgodnie z pra- systemem wBasno[ciowym a open source mo|na wyró|ni wem amerykaDskim, projekt lokalizacji zakBada dostoso- stosunkowo now ide Creative Commons. Rozró|nienie wanie tre[ci licencji do specyfiki prawa poszczególnych takie nale|y przyj jednak z pewnym zastrze|eniem, bio- krajów.7 rc pod uwag fakt, i| ruch ten powstaB na bazie inicjatywy 1 DzU z 2000 r. nr 80, poz. 904 ze zm.  dalej zwana ustaw o prawie autorskim. open content. Open content natomiast w zakresie swobody 2 Dz.Urz. WE L 122 z 17.05.1991 r. 3 Pocztki tego ruchu datuje si na 1983 r. (data zaBo|enia Free Software Fundation) udostpniania ró|nych co do formy dóbr kultury i nauki i wi|e z dziaBaniami Richarda Stallmana (w zasadzie uwa|a si go za twórc tego czsto w doktrynie uznawany jest za kategori nadrzdn ruchu). Szerzej P. Wayner, Free for All. How linux and the Free Software Move- ment Undrcut the Hihg-Tech Titans, www.devlib.org/Free-for-All_L141708. Na w stosunku do open source.5 W roku 2003 projekt Creative temat ruchu open source szeroko J. Barta, R. Markiewicz, Oprogramowanie open Commons, którego jednym z zaBo|ycieli w 2001 r. byB Law- source w [wietle prawa. Midzy wBasno[ci a wolno[ci, Kraków 2005. 4 Chocia| jego podstawowym trzonem jest inny u|ytek ani|eli dotyczcy opro- rence Lessing, wyparB projekt open content. gramowania. 5 Por. J. Barta, R. Markiewicz, Oprogramowanie..., s. 25. 6 Mo|na nawet przyj, |e Creative Commons w szczególno[ci opracowaBo  licen- Creative Commons to organizacja typu non-profit, któ- cj wolnej tre[ci do u|ytku innego ni| software, aczkolwiek inspiracje dziaBa- ra postawiBa sobie za zadanie uzyskanie kompromisu niami Free Software Fundation, jak równie| mo|liwo[ci zastosowania s w peBni czytelne. Por. H. Hietanen, Open Content Licensing, www.hiit.fi/de/creativecom- pomidzy restrykcyjn, kompleksow ochron praw mons/OpenContenCase_CC.pdf. 7 Obecnie do projektu przyBczyBy si 24 kraje, w 14 z nich (Australia, Austria, wBasno[ci intelektualnej a w peBni dowolnym, niczym Belgia, Brazylia, Chorwacja, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Japonia, nieograniczonym korzystaniem z cudzej twórczo[ci. Kanada, Niemcy Tajwan i WBochy) licencje zostaBy ju| zlokalizowane i mog by u|ywane zgodnie z prawem krajowym; www.pl.wikipedia.org/wiki/Creati- ve_Commons. Partnerem instytucjonalnym Creative Commons Polska jest Fun- GBównym zaBo|eniem tej organizacji jest stworzenie dacja Otwarty Kod Kultury oraz WydziaB Prawa i Administracji Uniwersytetu JagielloDskiego. kompromisowych, elastycznych zasad rozpowszechniania PRZEGLD PRAWA HANDLOWEGO listopad 2005 51 materiaBy edukacyjne II nie, w przypadku oprogramowania ustalenie bdzie BczyBo si najcz[ciej z utrwaleniem na no[niku materialnym. Na wstpie nale|y zwróci uwag na specyfik kon- Dla powstania ochrony nie ma znaczenia fakt, czy strukcji tre[ci autorskich praw majtkowych i osobistych mamy do czynienia z tzw.  dokoDczon wersj programu, do programu komputerowego. Pomimo przesdzenia, i| czyli  czy mo|na go uruchomi, czy dziaBa poprawnie. program komputerowy podlega ochronie tak jak utwór Nawet je[li jest on wadliwy, to mo|e by traktowany jako literacki, zakres uregulowaD odmiennych jest bardzo sze- utwór niedokoDczony korzystajcy z ochrony prawnoau- roki. Ochronie podlega zarówno forma, jak i tre[ opro- torskiej. Program w wersji wadliwej te| mo|e by przed- gramowania, je|eli posiadaj okre[lone ustawowo cechy. miotem naruszeD.14 Zgodnie z art. 74 ust. 2 ustawy o prawie autorskim ochronie podlegaj wszystkie formy wyra|enia programu, Pom3ajc w tym miejscu caB problematyk sporów jak np. schematu blokowego programu, dokumentacji dotyczcych charakteru prawnego przepisów reguluj- projektowej,8 kodu programu.9 cych dozwolony u|ytek na gruncie ustawy polskiej,15 na- Przyjmuje si, i| granic ochrony jest idea i zasada le|y wskaza dominujc w doktrynie tez, i| przepisy te bdca elementem programu. Podlegaj one ochronie nale|y traktowa jako wyjtek od przysBugujcego twór- jedynie w sposób po[redni przez ograniczenie mo|liwo- cy wyBcznego prawa do korzystania z utworu i rozpo- [ci dekompilowania oprogramowania przez u|ytkowni- rzdzania nim na wszystkich polach eksploatacji. Ozna- ka.10 Jak wskazaBa M. Byrska ju| w jednym z pierwszych cza to, i| twórcy przysBuguj wszelkie prawa do utworu, omówieD po wprowadzeniu do prawa autorskiego regu- je[li ustawodawca nie wyBczyB ich wyraznie. Przepisy te lacji dotyczcych programów komputerowych:  idea to jako wyjtkowe nie mog by interpretowane rozszerza- sam pomysB wykorzystania systemu komputerowego do jco. Na ten temat istnieje spór w doktrynie pomidzy jej rozwizania danego zadania. Ide programu jest zatem zwolennikami a przedstawicielami bardziej liberalnego jego ostateczny cel, a wszystko, co temu celowi sBu|y, podej[cia. mo|e potencjalnie podlega ochronie. Trudno[ polega Problematyka dozwolonego u|ytku doznaje szcze- na wyznaczeniu linii demarkacyjnej midzy nie chronio- gólnej regulacji w odniesieniu do programów kompute- n ide czy zasad a chronion tre[ci czy form . Jak rowych ze wzgldu na coraz szerszy zakres wykorzysta- wskazuje dalej autorka:  poza ochron pozostaj tak|e nia technologii, umo|liwiajcej eksploatacj chronionych metody software-engineering stosowane w rozw3aniu dóbr w szerszym zakresie. Przyczynia si to do rosncej programów . Jednak wymaga zastanowienia, czy mo|e skali naruszeD interesów twórców programów kompute- doj[ do naruszenia tych metod i na czym takie naru- rowych i ich producentów. Z uwagi na specyfik przed- szenie mo|e polega. Twórca programu i okre[lonej miotu ochrony podyktowan u|ytkowym charakterem metody mo|e wystpi przeciwko identycznemu opiso- programu komputerowego z jego regulacji wyBczony wi swojej metody, jednak nie przeciwko jej stosowaniu zostaB dozwolony u|ytek prywatny, natomiast u|ytek pu- przez innych programistów, przy zaBo|eniu indywidual- bliczny ulegB znacznemu ograniczeniu. no[ci tych programów.11 J. Barta i R. Markiewicz zwracaj uwag na wy- Zakres dozwolonego u|ytku reguluje art. 77 prawa ró|nienie  elementów tekstowych (w znaczeniu kon- autorskiego przez wyBczenie przepisów nieznajdujcych kretnego przedstawienia cigu instrukcji) i  elementów zastosowania do programów komputerowych. Przepis ten pozatekstowych programu (np. jzyk programowania, wyBcza zastosowanie przepisów regulujcych dozwolony algorytm, funkcje). Pierwsze podlegaj skutecznej ochro- u|ytek prywatny oraz wszystkie postacie u|ytku publicz- nie na gruncie prawa autorskiego, natomiast drugie nego, z wyjtkiem art. 29 prawa autorskiego, dotyczcego z wymienionych elementów ze wzgldu na brak  zna- dozwolonego cytatu.16 Aczkolwiek pozostawienie tej mo|- mion twórczych o indywidualnym charakterze z takiej liwo[ci, jak sBusznie zauwa|yli J. Barta i R. Markiewicz, ochrony nie korzystaj.12  mo|e stanowi podstaw dla  legalizacji przytaczania 8 Ju| np. dokumentacja u|ytkownika (instrukcja obsBugi) podlega ogólnym zasa- Samo pojcie indywidualno[ci (bdce pierwsz dom ochrony przewidzianym dla utworów literackich. 9 Kod programu tworzy kod zródBowy wraz z kodem wynikowym. Kod zródBowy przesBank uznania za utwór) byBo wielokrotnie definiowa- stanowi dokonane przez twórc zestawienie poleceD, która to forma po prze- ne w doktrynie i judykaturze. Z punktu widzenia tworzenia ksztaBceniu w kod wynikowy oparty na zapisie binarnym umo|liwia jego odczyt przez komputer. oprogramowania przez autora programu, a wic ujmujc 10 Zob. szerzej M. Skruch w: Prawo komputerowe w praktyce, pod red. B. Fische- przesBank twórczo[ci od strony podmiotowej, uwzgldnia ra, M. Skrucha, Warszawa 2004, s. 3.2.2.1. si wkBad twórczy danego podmiotu w powstanie dzieBa 11 M. Byrska, Program komputerowy w nowym prawie autorskim,  PaDstwo i Pra- wo 1994/11, s. 47. (utworu), a nie nowo[ w znaczeniu obiektywnym.13 12 J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie i prawa pokrewne, Kraków 2004, Skala twórczo[ci pozostaje bez znaczenia, co wicej, s. 77. 13 M. SzaciDski, WkBad twórczy jako przesBanka dzieBa chronionego prawem autor- dopuszcza si mo|liwo[ ochrony dwóch takich samych skim,  PaDstwo i Prawo 1993/2, s. 50. (ale nie tych samych) programów komputerowych, je[li 14 M. Byrska, Program komputerowy..., s. 48. 15 Szerok analiz dotyczc zagadnieD konstrukcyjnych przeprowadziBa J. Mar- ich twórcy kreowali je w sposób niezale|ny od siebie. cinkowska, Dozwolony u|ytek w prawie autorskim. Podstawowe zagadnienia, Drug przesBank jest kwestia ustalenia programu Kraków 2004. 16 W doktrynie prezentowane s równie| pogldy, i| pomimo wyBczenia art. 28 komputerowego. Ustalenie oznacza stworzenie mo|liwo[ci mo|liwe jest sporzdzenie okre[lonych kopii w celu uzupeBniania lub ochrony innym osobom zapoznania si z utworem. Pomimo i| dla zbiorów, J. Preussner-Zamorska w: Prawo autorskie. System Prawa Prywatnego, pod red. J. Barty, Warszawa 2003, t. XIII, s. 408. ustalenia utworu nie ma znaczenia jego uprzednie utrwale- PRZEGLD PRAWA HANDLOWEGO listopad 2005 52 materiaBy edukacyjne cz[ci programów we wBasnych utworach (programach) Regulacja w tym zakresie dotyczca programów kom- oraz w antologiach .17 ArtykuB 77 jest przepisem szczegól- puterowych jest szczególna i jej interpretacja wyBcza nym w stosunku do ogólnej regulacji autorskiej. Nie wy- reguB przewidzian w art. 2 ustawy autorskiej odno- Bcza caBego rozdziaBu dotyczcego dozwolonego u|ytku, szcej si do utworów zale|nych. Stworzenie utworu a tylko poszczególne przepisy, i nie mo|e by interpreto- zale|nego nie wymaga zgody twórcy utworu pierwot- wany rozszerzajco. Uzasadnia to zastosowanie ogólnych nego, natomiast zgody tej wymaga wykonywanie prawa klauzul zawartych w art. 34 i 35, w tym do oceny przewi- zale|nego. W odniesieniu do programów opracowanie dzianych w art. 75 ograniczeD tre[ci majtkowego prawa wchodzi w zakres praw majtkowych uprawnionego do do programu komputerowego. programu. Uprawnienia wynikajce z przewidzianych w art. 75 Jako przykBadowe formy modyfikacji wymienia si:21 ograniczeD mo|na podzieli na wzgldne i bezwzgldne. 1) zmian formy wyra|enia programu (np. kompilacja Jako uprawnienie wzgldne18 nale|y potratowa i dekompilacja); na gruncie regulacji ogólnej zmiana art. 75 ust. 1, który stanowi, i| nie wymaga zezwolenia formy mo|e by potraktowana jako odrbne pole eks- (chyba |e umowa stanowi inaczej): ploatacji, na korzystanie z którego wymagana jest zgo- 1) trwaBe lub czasowe zwielokrotnienie programu kom- da twórcy (np. zmiana pByty CD na DVD), puterowego w caBo[ci lub cz[ci jakimikolwiek [rod- 2) przystosowanie programu do innego komputera lub kami i w jakiejkolwiek formie w zakresie, w którym do innego systemu operacyjnego, do wprowadzania, wy[wietlania, stosowania, przeka- 3) zmian parametrów programu (np. dostosowania do zywania i przechowywania programu komputerowe- zmienionych przepisów), go niezbdne jest jego zwielokrotnienie (zwielokrot- 4) poprawianie bBdów, nianie kodu programu komputerowego), 5) testowanie programu w celu ustalenia ewentualnego 2) tBumaczenie, przystosowanie, zmiany ukBadu lub jakie- istnienia wirusów i ich usunicia, kolwiek inne zmiany w programie komputerowym, 6) tBumaczenie na inny jzyk oprogramowania. z zachowaniem praw osoby, która tych zmian doko- naBa (tBumaczenie formy programu komputerowego). Przedmiotem modyfikacji mo|e by nie tylko pierwot- ny program komputerowy, ale te| ju| dokonana jego mo- Czynno[ci te musz by niezbdne do korzystania dyfikacja (regulacja ta jest identyczna z ogóln). z programu komputerowego zgodnie z jego przeznacze- Granice dokonywania modyfikacji w ramach dozwo- niem, w tym do poprawiania bBdów przez osob, która lonego u|ytku wyznacza: legalnie weszBa w jego posiadanie. art. 74 ust. 4 pkt 2  modyfikacja dotyczy tylko czyn- Cho taka interpretacja mo|e sugerowa, |e chodzi no[ci tam wskazanych, o osob  posiadacza egzemplarza programu kompute- art. 75 ust. 1  uprawniony mo|e dokonywa bez rowego (na co wskazuje te| odniesienie do egzemplarza zezwolenia tylko modyfikacji, która jest niezbdna w dalszych przepisach), interpretacja ta jako niezgodna do korzystania z programu zgodnie z jego przezna- z dyrektyw nie zasBuguje na aprobat. Nale|y przyj, czeniem. opierajc si na wykBadni celowo[ciowej, |e chodzi o jak- kolwiek kopi programu, nie tylko w postaci materialne- Interpretacji wymaga zwrot korzystanie z programu go egzemplarza (np. pobranie utworu z internetu).19  zgodne z jego przeznaczeniem . Zwrot ten jest ujty sze- TrwaBe lub czasowe zwielokrotnienie programu obej- roko, co mo|e bBdnie sugerowa mo|liwo[ dokonania muje prawo zarówno do jego reprodukcji na staBym ma- w jego zakresie ró|nego rodzaju modyfikacji programów. terialnym no[niku (tj. pByta CD, twardy dysk komputera, Poniewa| jednak przepisy ograniczajce prawa wyBczne dyskietka), jak równie| do utrwalenia przej[ciowego, do maj charakter wyjtkowy, nie mo|na interpretowa ich jakiego dochodzi w trakcie ka|dego stosowania progra- rozszerzajco. mu, np. w pamici RAM. Przy wykBadni zwrotu  korzystanie z programu zgod- Drugie z uprawnieD  modyfikacja programu  zasBu- nie z jego przeznaczeniem nale|y kierowa si nastpuj- guje na szczególn uwag z uwagi na to, i| programy kom- cymi przesBankami: puterowe s coraz cz[ciej tworzone na podstawie progra- normalne przeznaczenie utworu, tzn. przeznaczenie mów ju| istniejcych w celu dalszego ich udoskonalania. do takiego u|ycia, do jakiego zostaB stworzony (np. korzystanie na wBasnym komputerze), Modyfikacja na gruncie regulacji programów kompute- cel umowy, na podstawie której utwór zostaB udostp- rowych jest przedmiotem odrbnego majtkowego pra- niony, zgodny zamiar stron oraz okoliczno[ci zawarcia wa autorskiego, podczas gdy regulacja ogólna traktuje umowy, a tak|e ustalone zwyczaje i zasady wspóB|ycia modyfikacje jako osobiste uprawnienie przysBugujce spoBecznego (art. 65 k.c.). twórcy w ramach prawa do integralno[ci utworu. Jest to 17 J. Barta, R. Markiewicz w: Prawo autorskie. System Prawa Prywatnego, pod red. zasadnicza odmienno[ regulacji. J. Barty, Warszawa 2003, t. XIII, s. 714. 18 Nie jest to ograniczenie tre[ci majtkowego prawa autorskiego, a jedynie prze- pis wzgldnie obowizujcy. Modyfikacja jest pojciem szerokim, obejmuje opraco- 19 Z. OkoD w: Prawo internetu, pod red. P. Podreckiego, Warszawa 2004, s. 389. 20 Por. Z. OkoD w: Prawo..., s. 381 383; inaczej M. Byrska, Prawne aspekty mo- wanie programu, a tak|e takie czynno[ci, które nie wyró|niaj dyfikowania programów komputerowych,  Kwartalnik Prawa Prywatnego si elementem twórczym, jak: tBumaczenie, przystosowanie, 1996/9, s. 702. zmiany ukBadu lub jakiekolwiek inne zmiany w programie.20 21 M. Byrska, Prawne aspekty modyfikowania..., s. 709. PRZEGLD PRAWA HANDLOWEGO listopad 2005 53 materiaBy edukacyjne Cel umowy zwizany jest z obiektywnie okre[lonym Uprawnienie o charakterze bezwzgldnym przewi- jej skutkiem, który strony zamierzaBy osign, bdcym duje art. 75 ust. 2 pkt 1, który zezwala na sporzdze- typowym skutkiem gospodarczym. Natomiast zgodny nie kopii zapasowej programu komputerowego (tzw. zamiar stron siga dalej ni| cel umowy, wskazuje na sku- kopia bezpieczeDstwa), je|eli jest to niezbdne do ko- tek indywidualny.22 Je|eli wykBadnia umowy nie pozwala rzystania z programu komputerowego.27 W literaturze na ustalenie jej celu, sigamy do zgodnego zamiaru stron, wskazuje si przypadki, kiedy sporzdzenie kopii jest np. je[li kto[ kupiB program w celu korzystania z niego na zbdne: wBasnym komputerze, to nie mo|e go zwielokrotni w ce- 1) je[li producent zabezpieczy natychmiastowe dostar- lu wypo|yczenia (na takie u|ycie programu potrzebna jest czenie nowej kopii w przypadku jej zniszczenia, odrbna zgoda). 2) je[li ze wzgldu na sposób utrwalenia programu Przeznaczenie utworu jest dodatkow przesBank, jak nie istnieje mo|liwo[ uszkodzenia jego egzempla- nale|y bra pod uwag przy dokonywaniu interpretacji rza (je[li przenosi si wBasno[ egzemplarza przez umowy. Nale|y bra pod uwag tak|e charakter utworu, jego legalnego dysponenta, powinien on kopie jakim jest program, a tak|e przyjte zwyczaje, co wynika zniszczy albo przenie[ razem z oryginalnym pro- z art. 49 ust. 1. Przepis ten stosuje si do wykBadni umów gramem). autorskich, a art. 77 nie zawiera jego wyBczenia (wyBcze- niu podlega ust. 2 tego artykuBu). Powy|sze przesBanki s trudne do speBnienia. Pro- A. Matlak wskazuje równie|, i| na wykBadni zwro- ducent mo|e mie problemy z dostarczeniem kopii we tu  przeznaczenie utworu powinna wpBywa dyrekty- wskazane miejsce albo w zwizku ze spóznionym dostar- wa Unii Europejskiej dotyczca koordynacji pewnych czeniem kopii mo|e ju| nie mie znaczenia. Natomiast aspektów prawa autorskiego i praw pokrewnych w spo- jak do tej pory nie zostaBy stworzone no[niki, które nie BeczeDstwie informacyjnym, mimo |e dyrektywa ta nie ulegaByby zniszczeniu.28 Uprawnienie dotyczy sporzdze- wpBywa na postanowienia dyrektywy dotyczcej pro- nia jednej kopii. gramów komputerowych ani na postanowienia regu- ArtykuB 75 ust. 2 pkt 2 stanowi, i|  nie wymaga lacji polskiej. Zgodnie z art. 5(1) dyrektywy  zakresem zezwolenia uprawnionego obserwowanie, badanie i te- prawa wyBcznego nie s objte  tymczasowe akty zwie- stowanie funkcjonowania programu w celu poznania lokrotniania , stanowice przej[ciowe i dodatkowe akty jego idei i zasad przez osob posiadajc prawo korzy- reprodukcji, bdce integraln cz[ci procesu technolo- stania z egzemplarza programu komputerowego, je|eli gicznego (...) których jedynym celem jest umo|liwienie bdc do tych czynno[ci upowa|niona, dokonuje ona korzystania z utworu lub innego dobra, oraz które nie tego w trakcie wprowadzania, wy[wietlania, stoso- posiadaj niezale|nego ekonomicznego znaczenia .23 wania, przekazywania lub przechowywania programu Czynno[ci te musz by wykonywane nie przez czBo- komputerowego . wieka, ale przez komputer. Interpretacja analizowanego Przez obserwowanie, badanie i testowanie progra- zwrotu  przeznaczenie programu zgodnie z dyrektyw mu nale|y rozumie wszelkie czynno[ci (okre[lane nie- mogBaby umo|liwi objcie zakresem ograniczeD te akty kiedy mianem black box analysis) majce na celu po- zwielokrotniania, które s niezbdne do dokonywania znanie funkcji programu, przyjtych w nim rozwizaD transmisji utworu w sieci komputerowej.24 Dyrektywa w zakresie komunikacji z u|ytkownikiem, komunikacji ta odnosi si do utworów zamieszczanych w sieci. Po- z innymi programami, a tak|e testy wydajno[ci i inne niewa| jednak program jest traktowany jak utwór, po- dziaBania, które jednak nie prowadz do wstecznego winno si uwzgldni t interpretacj we wskazanym odtworzenia tre[ci programu. Wyniki takiej analizy powy|ej zakresie. mog by wykorzystane w dowolny sposób, z zastrze- |eniem poszanowania prawa autorskiego (w tym we wBasnym programie).29 PrawidBowa wykBadnia tego przepisu uzasadnia twierdze- nie, |e tak|e w tym przypadku ustawodawca nie wprowadza III licencji ustawowej, na co wskazuje u|ycie w nim zwrotu, i| czynno[ci maj by dokonane przez  osob posiadajc 22 Z. RadwaDski, Prawo cywilne  cz[ ogólna. System prawa prywatnego, War- Trudno[ci wywoBuje próba okre[lenia charakteru praw- szawa 2002, t. II, s. 391. 23 A. Matlak, Prawo autorskie w spoBeczeDstwie informacyjnym, Kraków 2004, s. 41. nego omawianego przepisu. 24 A. Matlak, Dyrektywa Unii Europejskiej dotyczca koordynacji pewnych aspek- tów prawa autorskiego i praw pokrewnych w spoBeczeDstwie informacyjnym, ZNUJ PWiOWI 2001/78. 25 Klauzule ograniczajce powinny by równie| rozpatrywane z punktu widzenia Pomimo i| dotyczy on granic prawa wyBcznego, nie praktyk monopolistycznych. 26 Por. J. Barta, R. Markiewicz w: Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrew- mo|na go potraktowa jako licencji ustawowej, nie ma on nych. Komentarz, Warszawa 2001, s. 485. charakteru bezwzgldnego. Strony mog to uprawnienie 27 Jest to minimalny zakres uprawnieD u|ytkownika. Licencja mo|e wprowadza dalej idce uprawnienia u|ytkownika, np. umo|liwiajc sporzdzenie kilku ko- w umowie rozszerzy, ograniczy lub wyBczy. Wydaje pii zapasowych lub u|ywania kopii równocze[nie z oryginaBem. W przypadku si jednak, i| nie mo|na ogranicza legalnemu dysponen- np. licencji zgodnych z definicj open source u|ytkownik mo|e sporzdzi do- woln liczb kopii programu i ich u|ywa. towi czynno[ci zwizanych z normalnym korzystaniem 28 J. Barta, R. Markiewicz w: Prawo autorskie. System prawa prywatnego, Warsza- z programu, zgodnym z jego przeznaczeniem.25 Taka in- wa 2003, t. XIII, s. 714. 29 J. Barta, R. Markiewicz w: Prawo autorskie. System..., s. 714. terpretacja pozostaje te| w zgodzie z dyrektyw.26 PRZEGLD PRAWA HANDLOWEGO listopad 2005 54 materiaBy edukacyjne prawo do korzystania z egzemplarza programu kom- powy|sz interpretacj przemawia tak|e art. 76, który mówi, puterowego . Tak wic osob, która mo|e dokonywa i| postanowienia umów sprzeczne z postanowieniami opisanych wy|ej czynno[ci, jest osoba, która wcze[niej art. 75 ust. 2 i 3 s niewa|ne. uzyskaBa prawo do korzystania z programu. Korzystanie Mo|na przyj, i| zezwolenie na dekompilacj stano- z programu dotyczy czynno[ci opisanych w art. 75 ust. 2 wi rodzaj dozwolonego u|ytku.34 pkt 2. Biorc pod uwag, i| zwielokrotnianie i modyfika- Opisane powy|ej przypadki dotycz mo|liwo[ci ko- cja oprogramowania wchodz w zakres wyBcznych praw rzystania z utworu, które zostaBy wprowadzone w miejsce autorskich, do których konieczne jest uzyskanie zgody wyBczenia u|ytku prywatnego. uprawnionego, a nie jest mo|liwe dokonywanie czynno- [ci okre[lonych w wymienionym przepisie bez zwielo- krotnienia, nie mo|na mówi o ograniczeniu monopolu autorskiego przez ustawodawc (nie zawiera odrbnego, IV samodzielnego upowa|nienia do zwielokrotniania).30 Przepis art. 75 ust. 2 pkt 3, w przeciwieDstwie do po- przedniego, ogranicza autorskie prawa wyBczne. Czyn- W odniesieniu do u|ytku publicznego wyBczone zo- no[ci te okre[lane s w literaturze jako  dekompilacja staBy wszystkie jego postacie, z wyjtkiem dozwolonego programu (tak|e reverse engineering).31 Pojcie to oznacza cytatu. Ta posta dozwolonego u|ytku na gruncie progra- odtworzenie na podstawie programu wynikowego progra- mów komputerowych wywoBuje liczne dyskusje. mu zródBowego lub innej wersji programu zrozumiaBej dla odbiorcy. Ma na celu zapoznanie si z elementami tre[ci Pojawia si pytanie, czy w odniesieniu do programów programu i std dokonywana jest zmiana formy wyra|e- komputerowych mog znalez zastosowanie wszystkie po- nia programu (modyfikacja). stacie cytatu przewidziane w art. 29? Przepis ten reguluje: Mo|liwe jest wic wykorzystanie fragmentu lub ca- warunki i granice dopuszczalnej dekompilacji, Bo[ci programu w innym programie lub w innym utwo- zakres dopuszczalnego wykorzystania rezultatów de- rze w granicach okre[lonych przepisem. Granice te mo|e kompilacji. tak|e wyznacza przesBanka  praw gatunku twórczo[ci . ProwadziBoby to do poszerzenia zakresu dozwolonej de- Problemy z wykBadni mo|e rodzi pojcie  Batwej do- kompilacji. Na tym tle pojawia si istotny problem. stpno[ci informacji . Wydaje si, i| nie mo|na przyj in- ArtykuB 75 prawa autorskiego przewiduje ograniczenia terpretacji szerokiej, i| chodzi o nieograniczony krg osób praw wyBcznych twórcy, cho nie oparte na konstrukcji (informacje znane powszechnie). Natomiast konieczne dozwolonego u|ytku. Natomiast art. 29, jako jedna z form jest, a|eby informacje te byBy znane osobom, które doko- dozwolonego u|ytku publicznego, równie| ogranicza nuj opisywanych czynno[ci (choby za opBat). J. Barta prawa wyBczne. Oba przepisy jako wyjtkowe nie mog i R. Markiewicz przyjmuj, i|  stwierdzenie istnienia bdz by interpretowane rozszerzajco. Wydaje si, i|  kolizj nieistnienia Batwego dostpu dokonywane powinno by mo|na rozstrzygn, korzystajc z art. 34 i 35. Przepisy te w kontek[cie publicznej dostpno[ci odpowiedniej informa- zawieraj klauzule generalne, wyznaczajce granice dozwo- cji, odmowy udostpnienia takiej informacji przez podmiot lonego u|ytku, a poniewa| nie zostaBy wyBczone przez art. prawa autorskiego oraz braku mo|liwo[ci uzyskania takich 77, maj zastosowanie. Ich uzupeBniajca, a zarazem ko- informacji w inny sposób ni| w drodze dekompilacji .32 rygujca funkcja pozwala w sposób dostateczny zapewni Powstaje pytanie, czy udostpnienie przez uprawnio- ochron interesom podmiotu praw wyBcznych. nego informacji za opBat mo|e by traktowane jako Batwy W odniesieniu do pozostaBych mo|liwo[ci wykorzy- dostp do nich. stania dozwolonego cytatu programu w podrcznikach, Wydaje si, |e odpowiedz powinna by twierdzca. wypisach czy antologiach nale|y dokonywa oceny ka|- Do takiego wnioskowania skBania regulacja ogólna, gdzie dego konkretnego przypadku mo|liwego zastosowania. wiele form rozpowszechnienia utworu zwizanych jest z opBat. Przeciwna wykBadnia nie chroniBaby dostatecznie uprawnieD autorskich. V Zastanowienia wymaga jeszcze inna kwestia. Czy do- puszczalne jest udzielenie licencji na korzystanie z pro- gramu z wyBczeniem wykorzystania w konkurencyjnym Licencje Creative Commons umo|liwiaj korzystanie programie33 wymienionej wy|ej informacji. z utworu/oprogramowania w szerszym zakresie ani|eli ramy zakre[lone przez przepisy o dozwolonym u|ytku. Takie postanowienie umowne powinno zosta uzna- 30 Por. Z. OkoD w: Prawo..., s. 392 394. 31 J. Barta, R. Markiewicz w: Prawo autorskie. System...., s. 715; por. A. Nowic- ne w [wietle art. 58 k.c. za sprzeczne z ustaw, albo na ka, Prawnoautorska i prawnopatentowa ochrona programów komputerowych, gruncie art. 353¹ majce na celu obej[cie ustawy. Jest to Warszawa 1995, s. 142. 32 J. Barta, R. Markiewicz w: Prawo autorskie. System...., s. 715. przepis bezwzgldnie obowizujcy, którego strony nie 33 Chodzi o wykorzystanie w innym programie, niesBu|cym do wspóBdziaBania mog wyBczy w drodze umowy, je[li tylko czynno[ci z programem dekompilowanym. 34 Tak np. A. Nowicka, Prawnoautorska.., s. 145. s dokonywane przez osob do nich upowa|nion. Za PRZEGLD PRAWA HANDLOWEGO listopad 2005 55 materiaBy edukacyjne Wyj[ciowe zaBo|enie Creative Commons, zasadzajce si restrykcyjnych reguB prawnych .38 Doktryna dozwolonego na zastrze|eniu jedynie pewnych praw w odró|nieniu od u|ytku oraz wszelkie inne ograniczenia wyBcznych praw  wszelkie prawa zastrze|one , gwarantuje twórcom jak autorskich maj ten sam cel, CC nie mo|e wic z nimi ko- najlepsz ochron praw, przy jednoczesnym zwikszeniu lidowa. Postanowienie to jest typowe dla amerykaDskie- mo|liwo[ci szerokiego wykorzystania ich dzieB. W licen- go prawa autorskiego. cjach zamieszcza si klauzul zapewniajc, i|  nic w li- Na podstawie licencji dozwolone jest nie tylko cencji nie jest skierowane na zmniejszenie, ograniczenie czy tworzenie dzieB zale|nych (opracowaD), lecz tak|e ich wyBczenie jakiegokolwiek prawa wynikajcego z dozwolo- zwielokrotnianie bez konieczno[ci uzyskiwania dodat- nego u|ytku, pierwszej sprzeda|y, czy innego ograniczenia kowej zgody. Twórcy tzw. License Grant Licencje Cre- wyBcznego prawa przysBugujcego uprawnionemu z praw ative Commons zakazuj licencjobiorcy  zamykania autorskich .35 Wykorzystanie licencji Creative Commons utworu , tj. wprowadzania takich ograniczeD w korzy- oznacza udzielenie niektórych praw i tylko pod pewnymi staniu z utworu, które nie byBy przewidziane licencj warunkami. (które  zostaBy otwarte na jej podstawie). W przypad- Mo|na wyró|ni cztery warunki udzielenia licencji: ku stworzenia dzieBa zale|nego wprowadzenie dodat- Attribution (by)  zezwala si na kopiowanie, dys- kowych wymogów ( zamknicie ) jest mo|liwe tylko trybucj, wy[wietlanie i u|ytkowanie dzieBa i wszelkich w odniesieniu do elementów niezapo|yczonych, orygi- jego pochodnych pod warunkiem umieszczenia informacji nalnych.39 o twórcy. W stosunku do poszczególnych postanowieD licen- Noncommercial (nc)  zezwala si na kopiowanie, cji Creative Commons pojawiaj si tak|e zastrze|enia, jak dystrybucj, wy[wietlanie i u|ytkowanie dzieBa i wszelkich np. zgBaszane przez przedstawicieli projektu DEBIAN.40 jego pochodnych tylko w celach niekomercyjnych. Ich zdaniem oprogramowanie licencjonowane wyBcznie No Derivative Works (nd)  zezwala si na kopio- w oparciu o licencje CC nie mo|e by uznane za Free So- wanie, dystrybucj, wy[wietlanie tylko dokBadnych (do- ftware, zgodnie z Wytycznymi Debiana dotyczcymi Wol- sBownych) kopii dzieBa, niedozwolone jest jego zmienianie nego Oprogramowania (DFSG).41 i tworzenie na jego bazie pochodnych. W gBównej mierze skupiono si na tzw. right of name Share Alike (sa)  zezwala si na kopiowanie, dys- removal (pkt 4a licencji), polegajcym na mo|liwo[ci zaka- trybucj, wy[wietlanie i u|ytkowanie pochodnych dzieBa zania przez autora dzieBa oryginalnego (albo licencjodaw- pod warunkiem, |e bd one opublikowane na takiej sa- c) powoBywania przez twórc dzieBa zale|nego w utworze mej licencji. zale|nym jego danych (imienia, nazwiska itd.) lub odwo- Bywania do tych danych. Zdaniem przedstawicieli Debian Warunki te mog by niemal dowolnie Bczone ze to uprawnienie nie daje si zawsze pogodzi z obowiz- sob, oferujc twórcy wybór spo[ród 11 licencji.36 kiem uznania autorstwa (requirement to give attribution). Prawa wynikajce z licencji Creative Commons na- W szczególno[ci nie jest jasne, czy licencjobiorca, wobec bywane s przez licencjobiorc bezpo[rednio od autora którego autor (licencjodawca) za|daB niepowoBywania go (pierwotnie uprawnionego do utworu). Licencje zawie- w dziele zale|nym, jest zwolniony z umieszczenia informa- raj domniemanie wyra|enia zgody na zwizanie jej wa- cji o autorze, czy te| nie. Czasem wic te dwa uprawnienia runkami przez samo tylko zachowanie (tj. wykonywanie mog si wyklucza. praw przewidzianych w licencji), co wynika w gBównej Creative Commons jest mo|e pierwszym tak popular- mierze z ochrony osoby korzystajcej z utworu zgod- nym projektem, który stara si odpowiedzie na niektóre nie z postanowieniami licencji. Takie uksztaBtowanie wtpliwo[ci zawarte w dyrektywie nr 2001/29/WE Par- ma na celu uniknicie problemów pojawiajcych si lamentu Europejskiego i Rady z 22.05.2001 r. w spra- w zwizku ze stosowaniem licencji typu open source. wie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich Na gruncie tych ostatnich pojawiaBy si kontrowersje, 35 Licencja typu Attribution (w wersji 2,0). Prawo pierwszej sprzeda|y (ang. first czy licencje te s skuteczne, biorc pod uwag, i| u|yt- sale) jest odpowiednikiem w prawie polskim instytucji wyczerpania prawa. 36 Najnowsza spo[ród licencji Creative Commons licencja Developing Nations kownik ( licencjobiorca ) nie udzieliB wyraznej zgody ma na celu  bezpo[redni udziaB w reformie globalnej polityki przepBywu in- na ich obowizywanie lub wrcz nawet tego nie zakBa- formacji  pozwala na udostpnienie dzieBa przy zastrze|eniu jedynie nie- których praw w krajach rozw3ajcych si, jednocze[nie zachowujc peBen daB. Czsto licencje takie s konstruowane przez osoby zakres ochrony prawa autorskiego w krajach rozwinitych. W zakresie wy- bez prawniczego wyksztaBcenia, a u|ytkownicy przyj- korzystania dzieB muzycznych istotne znaczenie ma sampling. Trzy powstaBe niedawno licencje zezwalaj na samplowanie, remiksowanie i przetwarza- muj, i| maj one raczej charakter  przewodników nie utworu dla celów zarówno niekomercyjnych, jak i komercyjnych, jed- ni| prawnie wi|cych kontraktów. ByBy równie| inne nocze[nie zabraniajc zwielokrotniania utworu w jego oryginalnej postaci opinie, opowiadajce si za ich prawn skuteczno[ci oraz u|ywania sampli dla celów reklamowych. Wersja plus licencji zezwala na zwielokrotnianie utworu w caBo[ci dla celów niekomercyjnych. Wersja z chwil, gdy u|ytkownik rozpowszechnia utwór dalej. noncommercial plus licencji pozwala na wykorzystywanie dzieBa jedynie dla Taka interpretacja wynika z wystpujcej czsto w tych celów niekomercyjnych. 37 N. Wehneman, Anatomy of a Creative Commons License, www.fallinggrace. licencjach klauzuli o zakazie dalszego rozpowszechnia- com/article.php?story=20040815183229987. nia, chyba |e zaakceptowano licencj.37 38 www.creativecommons.org/learn/aboutus/. 39 N. Wehneman, Anatomy..., www.fallinggrace.com/article.php?story=2004081518 Kolejnym istotnym zastrze|eniem licencji zarówno 3229987. Autor komentuje wersj Attribution-NonCommercial 2.0, cho pewne z punktu widzenia prawnego, jak i metodologii (filozo- uwagi maj ogólne zastosowanie równie| do innych licencji Creative Commons. 40 www.lists.debian.org/debian-legal/2004/07/msg01193.html. Uwagi w odniesie- fii) Creative Commons jest  Fair Use Rights . ZakBada niu do licencji CC w wersji 2.0. ono  stworzenie odpowiedniego poziomu rozsdnego 41 Tzw. Debian GNU/Linux, albo krótko Debian, którego celem jest stworzenie i elastycznego prawa autorskiego w obliczu coraz bardziej wolnego systemu operacyjnego www.debian.org/social_contract.pl.html. PRZEGLD PRAWA HANDLOWEGO listopad 2005 56 materiaBy edukacyjne i pokrewnych w spoBeczeDstwie informacyjnym.42 Roz- która zaleca liberalne podej[cie do kwestii dozwolone- wizania przyjte w Creative Commons nie s pozbawio- go u|ytku. Pomimo i| do programów komputerowych ne jednak pewnych mankamentów. odnosi si dyrektywa  komputerowa , nale|y pamita, W odniesieniu do oprogramowania na licencji Cre- |e jest ona starsza (1991 r.) od dyrektywy  harmoniza- ative Commons, podobnie jak w przypadku modelu open cyjnej , a wic nie w peBni dostosowana do wymogów content i open source, na co zwraca si uwag w literatu- spoBeczeDstwa informacyjnego. rze przedmiotu, brak  zasadniczego  immanentnego (...) WyBczenie dozwolonego u|ytku prywatnego z pewno- elementu, jakim jest ujawnienie, w normalnych warunkach [ci nie zahamuje rosncej plagi piractwa. Nie jest to te|  nieudostpnianej, tre[ci dzieBa (kodu zródBowego), otwiera- sytuacja zadowalajca dla coraz szerszej grupy twórców. jce drog do dokonywania Pewnym antidotum s licen- zmian i poprawek w progra- Dostarczenie informacji o warunkach i sposobach korzy- cje typu open source i open mie .44 L. Lessig w swojej stania z utworu nastpuje (w aspekcie  technicznym ) content. Nadal dyskusyjne przeBomowej ksi|ce  Free przez doBczenie do dzieBa (pliku, strony www itd.) wy- pozostaje odpowiednie do- Culture postuluje wiksz branej wcze[niej licencji ze strony Creative Commons stosowanie konstrukcyjne wolno[ w dostpie do dóbr w postaci linku. Po udanym zaBczeniu tre[ci licencji na w odniesieniu do programów kultury, w tym m.in. istotne- stronie internetowej, na której dzieBo jest dostpne, po- komputerowych zapewnie- go rozszerzenia i doprecyzo- jawia si maBe logo o tre[ci  CC-Licensed. Some rights nie podmiotom uprawnio- wania granic dozwolonego reserved . Kliknicie na to logo odsyBa automatycznie do nym autorsko odpowiednie- u|ytku.45 strony CC, gdzie znajduje si wBa[ciwa licencja, dostpna go wynagrodzenia za korzy- w 3 postaciach (prawnej, komputerowej oraz zrozumia- stanie z ich utworów. Bej dla wszystkich). Powy|sze rozwizanie nie jest jednak Wydaje si równie| pozbawione mankamentów: istotne zwrócenie uwagi na  po pierwsze, w praktyce kontraktowej (licencyjnej) art. 58 ustawy o prawie au- VI obie strony umowy maj swoje wBasne kopie kon- torskim, dotyczcy obrotu traktu, w przypadku CC tekst licencji dostpny jest autorskimi prawami majt- Wydaje si, i| stosowa- wyBcznie na stronie internetowej CC. Mo|e to ro- kowymi. Stosowanie tego nie kazuistycznej metody dzi niebezpieczeDstwo, i| tre[ umowy licencyjnej artykuBu nie zostaBo wy- regulacji ram dozwolonego zostanie zmieniona (lub  upgrade owana ) i to bez Bczone przepisem art. 77 u|ytku na gruncie progra- zgody licencjodawcy czy licencjobiorcy; ustawy o prawie autorskim. mów komputerowych nie  po drugie, tre[ licencji  ukryta jest za linkiem, tzn. ArtykuB 58 ustawy o prawie jest rozwizaniem do koDca dostpna jest dopiero po wej[ciu na stron CC, zda- autorskim przyznaje pod- sBusznym. Co prawda zo- rzy si zatem mo|e, nierzadko zreszt, |e licencjo- miotowi praw autorskich staje w ten sposób zapew- biorca (a nawet licencjodawca) nie czyta tre[ci licen- do programu okre[lone niona skuteczna ochrona cji nawet w jej formie skrótowej ( human-readable w nim uprawnienia w przy- interesów podmiotów praw form ); padku nieodpowiednie- autorskich, lecz ze wzgldu  po trzecie, co wi|e si konkretnie z ochron stron www go udostpnienia utworu na postp techniczny zwi- jako wytworów chronionych prawem autorskim, otó| publiczno[ci. Reguluje on zany z nowymi formami stosowana praktyka wskazuje, |e logo CC zamieszcza- majtkowe konsekwencje wykorzystania utworów ne jest na górze (czasem na samym dole) strony www, naruszenia praw osobistych, zamknity katalog ograni- czy zatem licencja obejmuje caB zawarto[ takiej strony które w odniesieniu do pro- czeD wymaga staBej aktu- (która mo|e by przecie| znacznie rozbudowana, mo|e gramów komputerowych alizacji. Taka interpretacja stosowa ró|ne aplety itd.), czy obejmuje te| podstro- zostaBy wyBczone, z wyjt- uzasadnia dopuszczalno[ ny, zwBaszcza |e informacja umieszczana obok logo CC kiem prawa do autorstwa cytowania programów we z reguBy tego nie rozwizuje (najcz[ciej jednak takiej programu i jego oznaczenia. wBasnym konkurencyjnym informacji brak zupeBnie).43 Skoro prawa osobiste zostaBy programie, co zwizane jest wyBczone, wydawa by si z potrzeb staBego ulepszania wersji programów zgodnie mogBo, i| przepis ten nie mo|e znalez zastosowania. Do z wymaganiami rynku konkurencji. Z takimi dziaBaniami programów nie powinna odnosi si tylko cz[ tego prze- powinni liczy si twórcy programów komputerowych. pisu dotyczca dokonywania w utworze  zmian, którym Wydaje si, i| optymaln ochron zapewniaBoby 42 ArtykuB 55 dyrektywy brzmi:  Rozwój technologiczny uBatwi rozpowszechnianie  zgodnie z liberalnym stanowiskiem  dopuszczenie utworów, w szczególno[ci w systemach sieciowych, i dlatego podmioty praw au- torskich stan przed konieczno[ci zapewnienia lepszej identyfikacji utworu lub korzystania z programów, je[li tylko takie korzystanie innego przedmiotu objtego ochron twórcy lub ka|dego innego podmiotu praw nie narusza sBusznych interesów podmiotów praw wy- autorskich oraz dostarczenia informacji o warunkach i sposobach korzystania z utworu lub innego przedmiotu objtego ochron, w celu Batwiejszego zarzdza- Bcznych i normalnego korzystania z utworu, a wic nia prawami, które s z nimi zwizane. Nale|y zachca podmioty praw autor- w granicach wyznaczonych przepisami art. 34 i 35. Je- skich do stosowania znaków wskazujcych w szczególno[ci, poza informacjami okre[lonymi powy|ej, czy zezwalaj oni midzy innymi na rozpowszechnianie |eli okre[lony sposób korzystania z utworu w ramach utworów lub innych przedmiotów objtych ochron w systemach sieciowych . dozwolonego u|ytku te przesBanki speBnia, powinien 43 M. Välimäki, H. Hietanen, The Challenges of Creative Commons Licensing,  Computer Law Review 2004/6, s. 172. zosta dozwolony. Tak wykBadni zaleca wspomniana 44 J. Barta, R. Markiewicz, Oprogramowanie..., s. 201. powy|ej dyrektywa dotyczca harmonizacji praw autor- 45 Por. L. Lessig, Free Culture, s. 294 296, dostpna na stronie www.free-culture. cc/freecontent.pdf. skich i pokrewnych w spoBeczeDstwie informacyjnym, PRZEGLD PRAWA HANDLOWEGO listopad 2005 57 materiaBy edukacyjne twórca mógBby si sprzeciwi . PrzesBanka ta wi- |e si z naruszeniem prawa do integralno[ci utworu, które zostaBo wyBczone z katalogu praw osobistych twórcy programów komputrowych. Natomiast przesBan- ka udostpniania w  nieodpowiedniej formie znajduje zastosowanie, gdy| nie dotyczy naruszenia prawa do integralno[ci.46 Realizacja tej przesBanki mo|e polega na udostpnianiu programu w nieodpowiedniej jako[ci, czy np. z wadami technicznymi. W celu okre[lenia wBa- [ciwego sposobu udostpniania utworu nale|y posBu|y si reguB interpretacyjn przewidzian w art. 49 ust. 1 ustawy o prawie autorskim, który wskazuje na charak- ter i przeznaczenie utworu. Przepisu tego nie wyBcza art. 77 ustawy o prawie autorskim, a wic znajduje za- stosowanie do programów komputerowych przynajm- niej w tym zakresie. W doktrynie zwraca si uwag na kontrowersyjno[ ograniczenia wyBczenia, w tym w zakresie naruszenia minimum konwencyjnego (prze- widzianego konwencj berneDsk).47 Wikszo[ licencji typu open content zabrania wymieniania autora dzieBa pierwotnego w przypadku dokonania zmian w utwo- rze. Jednak|e nale|y pamita, |e katalog uprawnieD osobistych ma charakter otwarty i w razie dokonania innych ni| integralno[ naruszeD (np. naruszenie prawa do czci czy dobrej sBawy programu) mo|na dochodzi ochrony.48 Poza tym uprawnionemu mog przysBugiwa uprawnienia z art. 23 i 24 k.c. W przypadku jednak zbyt dBugiego tolerowania stanu naruszenia, podmiot praw autorskich mo|e spotka si z zarzutem nadu|ycia prawa z art. 5 k.c. Wolno[ kontraktowa pozwala stosowa w przypad- ku Creative Commons znacznie szersze uprawnienia eks- ploatacyjne ani|eli okre[lone przepisami o dozwolonym u|ytku, jednocze[nie bez zrzeczenia si praw autorskich i przy zastosowaniu wyksztaBconych przez prawo autor- skie wykBadni tych umów. dr Bogdan Fischer Autor jest adiunktem na Uniwersytecie JagielloDskim, partnerem w  Aukowicz i Wspólnicy, Kancelaria Radców Prawnych, spóBka komandytowa . 46 Por. Z. OkoD w: Prawo..., s. 400 402. 47 Por. J. Barta, R. Markiewicz w: Prawo autorskie. System..., s. 717. 48 Z. OkoD w: Prawo..., s. 401. Specjalne ceny prenumeraty na stronach www.kik.com.pl PRZEGLD PRAWA HANDLOWEGO listopad 2005 58 materiaBy edukacyjne

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
http www czytelniaonline pl secure pdf
http www grupaedukacyjna pl UserFiles File reforma nowa podst prog sp
http www strefawiedzy edu pl file
http www strefawiedzy edu pl file
http www strefawiedzy edu pl file
http www strefawiedzy edu pl file
http www strefawiedzy edu pl file
http www emeraldinsight com Insight ViewContentServlet Filename= published emeraldfulltextarticle
http www strefawiedzy edu pl file
http www strefawiedzy edu pl file
http www orduser pwr wroc pl?files64 1 publish
http www strefawiedzy edu pl file
http www strefawiedzy edu pl file
http www nirvanowiec republika pl MHDD
www haker pl haker start pl warsztaty1 temat=3(1)

więcej podobnych podstron