plik


Gazeta Obserwatora IMGW nr 6, 2005 Ryszard Purski DiabeB a dziura ozonowa W jednym z czasopism po[wiconych ochronie warstwy ozonowej, wyda- nym w 1995 r. w Kamerunie, opublikowano wiersz o dziurze w niebie. PrzesBanie tej ekologicznej poezji jest do[ zaskakujce, bo sugeruje, |e przez dziur spoglda na Ziemi szatan, a zatem chronic warstw ozonow, unikamy jego ingerencji w nasze ziemskie sprawy. Cho przywoBanie sza- tana jest tu zabiegiem poetyckim, [ledzc ju| 20-letni histori ochrony warstwy ozonowej mo|na by domniemywa, |e jednak ingerencja siB nie- czystych utrudnia dziaBania podejmowane w celu jej ochrony. Hipoteza postawiona w 1974 r. przez dwch uczonych amery- kaDskich Mario Molin i F. Sherwooda Rowlanda o niszczeniu ozonu stratosferycznego przez wprowadzane do powietrza at- CaBkowity ozon, 6 listopada 2005, 12 UTC. Kolor czerwony (400 UD), mosferycznego chloroflurowglowodory oraz obserwowane przy [rednim st|eniu ozonu, odpowiada warstwie o grubo[ci 4 milime- w nastpnych latach gwaBtowne spadki zawarto[ci ozonu w re- trw. Dziur ozonow nazywa si obszary (kolor ciemnoniebieski) o war- jonie Antarktydy doprowadziBy do sprzdzenia w marcu 1985 to[ciach wskaznika Dobsona mniejszych ni| 200 UD. r. w Wiedniu Konwencji o ochronie warstwy ozonowej oraz we wrze[niu 1987 r. ProtokoBu montrealskiego w sprawie substan- niu VII Spotkania ProtokoBu montrealskiego, z jednej strony cji zubo|ajcych warstw ozonow. W ramach obydwu trakta- d|ono do zaostrzenia wymagaD ProtokoBu, a z drugiej pojawi- tw utworzono mechanizmy umo|liwiajce monitorowanie By si ulotki podpisane przez niektrych naukowcw nawoBuj- warstwy ozonowej. W przypadku Konwencji co trzy lata odby- ce delegacj amerykaDsk do wycofania si z Protokolu, do cze- waj si spotkania koordynatorw badania ozonu, ktrzy go jednak nie doszBo. Wyciszenie krytycznych teorii nastpiBo po analizie jego stanu formuBuj zalecenia bdce podstaw de- po przyznaniu w 1995 r. nagrody Nobla w dziedzinie chemii cyzji podejmowanych przez konferencje stron Konwencji wie- za badania dotyczce stanu warstwy ozonowej, co potwierdziBo deDskiej, odbywajce si si rwnie| co trzy lata. Co cztery lata hipotez z 1974 r. Otrzymali j trzej naukowcy: Paul Crutzen s natomiast publikowane opracowywane przez panele eksper- z Holandii oraz Mario Molina i F. Sherwood Rowland. tw, ktrzy zostali powoBani w ramach ProtokoBu montreal- Szwedzka Krlewska Akademia Nauk przyznajc nagrod skiego, odpowiednie raporty oceniajce stan warstwy ozonowej stwierdziBa, |e nagrodzeni uchronili nas przed globalnym nie- oraz caBoksztaBt zagadnieD technicznych i ekonomicznych. bezpieczeDstwem, ktre mogBo mie katastrofalne konsekwen- Przez pierwsze lata funkcjonowania obu traktatw pojawia- cje. ByBa to druga w historii nagroda Nobla przyznana w dzie- By si jednak wtpliwo[ci co do przyjtej diagnozy, |e powodem dzinie badaD atmosfery, pierwsz otrzymaB Sir Edward Victor s produkowane przez czBowieka substancje chemiczne. Nie- Appleton w 1947 r. ktrzy naukowcy i publicy[ci twierdzili, |e dziura istniaBa ju| 20 lat po Konwencji wiedeDskiej o ochronie warstwy ozono- du|o wcze[niej, tylko nikt si ni nie zajmowaB. Upatrywano wej rzd austriacki zaoferowaB organizacj spotkaD, ktre zapo- te| w wycofywaniu freonw podtekstw ekonomicznych, bo cztkowaBy uroczysto[ci rocznicowe 19-24 wrze[nia 2005 r. na wprowadzaniu substytutw mo|na wiele zarobi. ByBy rw- w Wiedniu. OdbyBa si rwnie| specjalna ceremonia, w trakcie nie| opinie, |e ozon jest niszczony przez chlor wydobywajcy ktrej 16 osb wybranych przez UNEP, tj. Agend ONZ ds. si z wulkanw, a podstawy do takich twierdzeD daBa ogrom- Ochrony Zrodowiska, oraz Zwiatow Organizacj Meteorolo- na erupcja wulkanu Pinatubo na Filipinach w 1991 r. Wtpliwo- giczn (WMO) zostaBo nagrodzonych za wkBad w ochron war- [ci byBy oceniane przez wspomniane ju| panele ekspertw stwy ozonowej. W[rd nich byli rwnie| trzej wymienieni ju| i stwierdzono w sposb jednoznaczny, |e chlor z wulkanw nie laureaci nagrody Nobla z 1995 r. w dziedzinie chemii, co dodat- dociera do stratosfery, poniewa| jest wymywany w ni|szych kowo potwierdziBo sBuszno[ hipotezy z 1974 r. warstwach atmosfery. Przyznano jednak, |e wulkany przyspie- szaj niszczenie ozonu po[rednio, poniewa| wyrzucane przez Nielegalny handel freonami nie zwizki siarki uaktywniaj dziaBanie chloru i bromu po- chodzcego z produkowanych przez czBowieka freonw i halo- Nawizujc do metafory wspomnianego wiersza, mo|na by nw. powiedzie, |e po pokonaniu siB nieczystych zwalczajcych ofi- Prawie przez 10 lat gBoszono opinie zaprzeczajce oficjal- cjalne teorie niszczenia ozonu pojawiBy si inne siBy szataDskie, nym informacjom sporzdzanym przez powoBane grupy eks- tym razem przeszkadzajce w wykonywaniu zaleceD ProtokoBu pertw. Jeszcze w 1995 r., w trakcie odbywajcego si w Wied- montrealskiego. Po wprowadzeniu caBkowitej redukcji freonw 1840 r.  Christian Friedrich Schnbein (1799-1868), chemik z Bazylei, odkrywa gaz tworzcy si w czasie wyBadowaD elektrycznych i na- daje mu nazw ozon, pochodzc od greckiego sBowa  dzo (pachncy). 4 Gazeta Obserwatora IMGW nr 6, 2005 i halonw dla krajw rozwinitych w poBowie lat 90. ubiegBego Podaje si, |e w krajach rozwinitych ok. 10 substancji nisz- wieku pojawiBy si prby jej torpedowania w celu uzyskiwania czcych warstw ozonow zostaBo zastpionych przez substan- okre[lonych korzy[ci, czsto w relacjach ponadkrajowych cje HFCs, natomiast w krajach z gospodark w okresie przej-  w takich przypadkach mwi si o midzynarodowym prze- [ciowym oraz w krajach rozwijajcych si ten wskaznik jest stpstwie ekologicznym. wikszy. HFCs s gBwnie stosowane tam, gdzie nie ma innych Ocenia si, |e w poBowie lat 90. nielegalny obrt substan- substytutw bezpiecznych dla zdrowia ludzi, [rodowiska i od- cjami CFCs (freony) stanowiB ok. 15% wczesnej produkcji powiednich z technicznego oraz ekonomicznego punktu wi- na [wiecie. W wielu krajach wprowadzono zatem surowe kary dzenia. Staj si zatem coraz powszechniejsze jako czynnik i wzmocniono kontrol handlu przez powoBanie specjalnych pdny w niektrych lekach aerozolowych stosowanych w lecze- jednostek operacyjnych, w skBad ktrych wchodzili prokurato- niu astmy oraz chorb pBuc. Dotyczy to zatem przypadkw, rzy, przedstawiciele inspekcji celnych oraz ochrony [rodowi- w ktrych nie mo|na stosowa np. wglowodorw jako czynni- ska. W USA powstaBa taka jednostka i dziaBa do dzi[. Utworzo- ka pdnego. HFCs stosuje si zamiast wycofywanych halonw, no te| rzdowe grupy operacyjne o zasigu midzynarodo- zwBaszcza halonu-1301, w miejscach o du|ych wymaganiach wym, np. G-8 Lyon Group. Problem nielegalnego handlu byB bezpieczeDstwa, np. w kabinach samolotowych, okrtach pod- i w dalszym cigu jest omawiany w ramach spotkaD ProtokoBu wodnych itp. Znajduj tak|e zastosowanie jako rozpuszczalni- montrealskiego. W 2002 r. opublikowano specjalny raport ki  zastpiBy niektre wycofywane freony, np. CFC-113, ktry na ten temat, ktry zawiera dogBbn analiz problemu i byB byB stosowany w elektronice, w drukarniach oraz w wojsku. podstaw do podjcia decyzji przeciwdziaBajcych nielegalne- Rwnie| przy niektrych zastosowaniach w chBodnictwie oraz mu handlowi. produkcji pianek, gdzie w do[ szerokim zakresie wprowadzo- Analizujc przyczyny nielegalnego handlu substancjami no r|ne substytuty, HFCs jest niezbdne. kontrolowanymi przez ProtokB montrealski, zwrcono uwag, Zastpowanie freonw substancjami HFCs wywoBuje nie- |e wynika on przede wszystkim z popytu na wycofywane sub- pokj zarwno w krgach ekologw, jak i przemysBu, ktry stancje, zwBaszcza CFCs. Nie [wiadczy to jednak o wysokiej ce- chciaBby mie jasne zasady dotyczce ich stosowania. W zwiz- nie dostpnych substytutw, gdy| w wielu przypadkach s one ku z tym w ramach ProtokoBu montrealskiego, a tak|e Konwen- taDsze i maj lepsze parametry techniczne. Przyczyn s koszty cji klimatycznej zostaBy podjte dziaBania, ktre maj wyja[ni adaptacji sprztu do zastosowania substytutw, wzgldnie za- znaczenie tych substancji dla ochrony stratosferycznej warstwy kupu nowych urzdzeD. Aamaniu przepisw sprzyjaj ponad- ozonowej oraz ich roli przy tworzeniu zwikszonego efektu cie- to okoliczno[ci zwizane z funkcjonowaniem ProtokoBu, tj. plarnianego. W wyniku prac, w ktre byli dodatkowo zaanga|o- opznienie w jego realizacji przez kraje rozwijajce si oraz ist- wani tak|e specjali[ci z przemysBu oraz niezale|nych organiza- niejce wyjtki na dozwolon w dalszym cigu produkcj i zu- cji ekologicznych, w pazdzierniku 1999 r. zostaB opublikowany |ycie substancji kontrolowanych. pierwszy raport pt.  Implikacje dla ProtokoBu montrealskiego Obecnie kraje rozwinite mog produkowa lub stosowa w zwizku z wBczeniem substancji HFCs i PFCs do ProtokoBu substancje kontrolowane tam, gdzie brak dostpnych substytu- z Kioto . Raport stwierdza, |e ProtokB z Kioto nie musi koli- tw lub ich zastosowanie nie jest mo|liwe ze wzgldu na ochro- dowa z ProtokoBem montrealskim, a realizacja zaleceD Proto- n zdrowia, bezpieczeDstwo, tak|e z uwzgldnieniem kosztw. koBu montrealskiego nie musi negatywnie oddziaBywa na efek- Dotyczy to na przykBad produkcji aerozolowych lekw prze- ty ProtokoBu z Kioto, je|eli bdzie zachowana rozwaga w wybo- ciwastmatycznych, w ktrych freony s stosowane jako czynnik rze dostpnych rozwizaD technologicznych. pdny umo|liwiajcy inhalacj. Wyjtkowo substancje kontro- Raport zwraca rwnie| uwag, |e stosowanie substancji lowane mog by rwnie| stosowane do celw laboratoryjnych HFCs jako substytutw dla substancji niszczcych warstw i analitycznych, do produkcji innych substancji odmiennych ozonow nie przeszkodzi Stronom ProtokoBu z Kioto w reali- w strukturze chemicznej oraz w niektrych procesach przemy- zacji jego zaleceD, gdy| emisja substancji HFCs jest jedynie nie- sBowych, np. przy produkcji chloru. wielk cz[ci caBkowitej emisji gazw cieplarnianych. Ponadto zauwa|a si, |e niekiedy zu|ycie substancji HFCs mo|e zwik- szy efekty realizacji zaleceD ProtokoBu z Kioto, gdy ich stoso- wanie przynosi oszczdno[ci w zu|yciu energii. Rozwa|ajc za- Dziura ozonowa a efekt cieplarniany tem wpByw substancji na tworzenie efektu cieplarnianego, zale- ca si wyr|nianie efektu bezpo[redniego i po[redniego zwi- Substancje zubo|ajce warstw ozonow s uwa|ane za gazy zanego z produkcj substancji, jej stosowaniem, a tak|e jej nisz- cieplarniane, bowiem przyczyniaj si do zwikszenia natural- czeniem nego efektu cieplarnianego. Niektre z nich, np. substancja CFC-12 powszechnie u|ywana jako czynnik chBodniczy, ma ok. 10 tys. razy wikszy potencjaB tworzenia efektu cieplarnia- nego (GWP) ni| dwutlenek wgla uchodzcy za gBwnego wi- Nowe wyzwania nowajc tego efektu. Redukcja freonw ma wic ogromne zna- czenie nie tylko dla ochrony warstwy ozonowej. Wszelkie pro- W poBowie lat 90. XX w. przypuszczano, |e na przeBo- blemy z redukcj freonw mog zatem zwiksza efekt cieplar- mie XX i XXI wieku warstwa ozonowa zacznie powraca do sta- niany i przyspiesza zmiany klimatyczne. nu poprzedniego, tj. przed okresem osBabienia. Z obecnych da- Poza tym okazaBo si, |e substancje uznawane za substytuty nych wynika, |e na t sytuacj trzeba bdzie poczeka par lat. dla freonw i halonw, tj. wodorofluorowglowodory, zwane Przewiduje si jednak, |e warstwa ozonowa mo|e powrci skrtowo HFCs, rwnie| s gazami cieplarnianymi. ZostaBy do stanu poprzedniego w poBowie bie|cego wieku, przy zaBo- wraz z inn grup substancji  PFCs wprowadzone na list sub- |eniu peBnej realizacji zaleceD midzynarodowych. stancji kontrolowanych przez sporzdzony w 1997 r. ProtokB Z okazji odbytego w listopadzie 2004 r. w Pradze XVI Spo- z Kioto do Konwencji klimatycznej. tkania Stron ProtokoBu montrealskiego zorganizowano sympo- 1926 r.  w Europie powstaje pierwsza sie stacji pomiarowych badajcych zmiany zawarto[ci ozonu w zale|no[ci od rozkBadu ci[nienia przy powierzch- ni Ziemi, skBadajca si z 6 stacji: Oxford (Anglia), Aroza (Szwajcaria), Lindenberg (Niemcy), Abisko (Skandynawia), Balentia (Irlandia), Lerwick (Wyspy Szetlandzkie). W latach 1928-1929 powstaj stacje w Egipcie, Indiach, Nowej Zelandii i Kalifornii. 5 Gazeta Obserwatora IMGW nr 6, 2005 zjum naukowe nt. wyzwaD i perspektyw w ochronie warstwy [ciach geograficznych oraz zmienno[ wraz z wysoko[ci, ozonowej. W spotkaniu, ktremu przewodniczyB znany nam stwierdziB, |e przecitnie globalna ilo[ ozonu jest mniejsza Mario J. Molina, uczestniczyBa grupa naukowcw z caBego o ok. 4% w stosunku do [rednich z lat 1964-1980. Obserwuje si [wiata oraz przedstawiciele wielu paDstw. tendencj do zmniejszania si antarktycznej dziury ozonowej, Podczas dyskusji dominowaB niepokj, |e po prawie 20 la- a w przypadku Arktyki du| zmienno[ ozonu, co wynika tach od rozpoczcia dziaBaD midzynarodowych nastpiB kry- z wikszej zmienno[ci temperatury nad Arktyk. tyczny etap w ochronie warstwy ozonowej, a przede wszystkim W przypadku [rednich szeroko[ci geograficznych na pB- w realizacji zaleceD ProtokoBu montrealskiego w sprawie sub- kuli pBnocnej po spadku przecitnych ilo[ci ozonu o prawie stancji zubo|ajcych warstw ozonow. Z jednej strony pro- o 6% po erupcji wulkanu Pinatubo na Filipinach, teraz spadek dukcja i zu|ycie tych substancji zmalaBo prawie 10-krotnie ten wynosi ok. 3%. Nie zostaB jednak dotychczas wyja[niony i zmniejsza si ich zawarto[ w atmosferze, a z drugiej warstwa brak wpBywu erupcji wulkanu Pinatubo na przecitne ilo[ci ozonowa jest obecnie niestabilna  nale|y rozwiza jeszcze ozonu w [rednich szeroko[ciach geograficznych na pBkuli po- wiele problemw, aby doprowadzi j do normalnego stanu. Budniowej. W konkluzji dr Greg Bodeker stwierdziB, |e przewi- Konkludujc nale|aBoby stwierdzie, |e walka z siBami nieczy- duje si, i| realizacja zaleceD ProtokoBu montrealskiego dopro- stymi bdzie trwa jeszcze przez pB wieku, do czasu kiedy wadzi do caBkowitej regeneracji warstwy ozonowej. W [rednich dziura ozonowa zostanie pokonana caBkowicie, co uniemo|li- szeroko[ciach geograficznych nale|y si tego spodziewa w po- wi szatanowi ingerencj w nasze ziemskie sprawy. Bowie XXI w., a nad Antarktyk nieco pzniej  okoBo 2065 r. Ostatnie doniesienia 19-22 wrze[nia 2005 r. odbyBo si w Wiedniu VI Spotkanie Ko- ordynatorw Badania Ozonu w odniesieniu do Konwencji wie- deDskiej o ochronie warstwy ozonowej. Celem spotkania byBo omwienie aktualnie prowadzonych pomiarw i badaD ozonu atmosferycznego oraz promieniowania ultrafioletowego SBoD- ca w skali globalnej oraz sformuBowanie zaleceD, ktre bd podstaw do dyskusji w trakcie VII Spotkania Konferencji Stron Konwencji wiedeDskiej. Odbdzie si ono w grud- niu 2005 r. w Dakarze, stolicy Senegalu. Program zawieraB m. in.: 1) przegld zaleceD wskazanych przez V Spotkanie Koordyna- torw Badania Ozonu w powizaniu z odpowiednimi de- cyzjami podjtymi przez VI Spotkanie Konferencji Stron Konwencji wiedeDskiej, 2) ocen aktualnego stanu warstwy ozonowej, Erupcja wulkanu Pinatubo, 1991 r. 3) omwienie dziaBaD Globalnego Systemu Obserwacji Atmos- fery (GAW), 4) omwienie zadaD wykonywanych przez Zwiatowy Program W 1989 r. utworzono Globalny System Obserwacji Atmos- Badania Klimatu oraz relacji midzy zmianami klimatycz- fery (GAW  Global Atmosphere Watch), ktrego zadaniem nymi a osBabieniem warstwy ozonowej, jest monitorowanie jej skBadu chemicznego. Dr Geir Braathen 5) przedstawienie krajowych raportw o stanie prac w zakresie z WMO scharakteryzowaB prace systemu skBadajcego si ze sta- ochrony warstwy ozonowej, cji pomiarowych, urzdzeD kalibracyjnych oraz centrw szko- 6) przyjcie zaleceD i raportu. lenia i danych, odpowiednio wyposa|onych. ZBo|ono[ bada- Na podstawie zaleceD V Spotkania Koordynatorw Bada- nych procesw wymaga jednak cigBego rozwoju istniejcej ba- nia Ozonu, ktre odbyBo si w 2002 r., VI Spotkanie Konferen- zy oraz dziaBaD. Wskazane jest zatem przeznaczanie na nie cji Stron Konwencji wiedeDskiej podjBo decyzj, w wyniku wikszych funduszy, co jest szczeglnie istotne dla krajw roz- ktrej zostaB utworzony w lutym 2003 r. fundusz powierniczy wijajcych si oraz z gospodark w okresie przej[ciowym. w celu finansowania pomiarw i badaD w krajach rozwijaj- W wyniku uzgodnieD podjtych przez odpowiednie orga- cych si i w krajach z gospodark w okresie przej[ciowym. Po- ny ProtokoBu montrealskiego oraz Konwencji klimatycznej dano, |e do czasu odbywajcego si spotkania zebrano ok. 31 w 2005 r. zostaB opracowany raport nt. ochrony warstwy ozono- tys. USD przekazanych przez: Finlandi, Kazachstan, Hiszpa- wej oraz systemu klimatycznego w odniesieniu do fluorowglo- ni i Zjednoczone Krlestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii PB- wodorw (HFCs) oraz perfluorowanych wglowodorw nocnej. Ze [rodkw funduszu (15 tys. USD) sfinansowano do- (PFCs). Substancje te s powszechnie stosowane jako substytu- tychczas workshop w Egipcie dotyczcy kalibracji spektrofoto- ty dla substancji niszczcych warstw ozonow, a z drugiej stro- metrw Dobsona, a obecnie jest przygotowywany przez WMO ny s substancjami powodujcymi efekt cieplarniany i s kon- inny projekt. trolowane przez ProtokB z Kioto. Raport zostaB omwiony Oceny obecnego stanu warstwy ozonowej dokonaB przedsta- przez dr. Stephena O. Andersena, wspBprzewodniczcego pa- wiciel Instytutu BadaD Atmosfery i Wody z Nowej Zelandii nelu technologiczno-ekonomicznego (TEAP), bdcego orga-  dr Greg Bodeker, bdcy jednocze[nie czBonkiem panelu oce- nem doradczym dla ProtokoBu montrealskiego. Mwca stwier- ny naukowej w ramach ProtokoBu montrealskiego w sprawie dziB, |e raport jest przykBadem wBa[ciwej wspBpracy organw substancji zubo|ajcych warstw ozonow. Zauwa|ajc sezo- nale|cych do r|nych traktatw midzynarodowych w celu now zmienno[ ozonu atmosferycznego w r|nych szeroko- 1934 r.  pierwszy pionowy rozkBad ozonu otrzymano rwnolegle na podstawie dwch metod  metody po[redniej Umkeher i za pomoc spektogra- fu wyniesionego na balonie. Rok ten uznaje sie za pocztek badaD pionowego rozkBadu ozonu. 6 Gazeta Obserwatora IMGW nr 6, 2005 prowadzenia wsplnych dziaBaD ochronnych przed zagro|e- wano uwagi i zalecenia z podziaBem na sekcje: wprowadzenie, niami globalnymi. Zwraca si w nim uwag na zagro|enie, ja- systematyczne obserwacje, badania, archiwizacja danych oraz kim dla warstwy ozonowej oraz dla klimatu s substancje na- perspektywy rozwoju. gromadzone w istniejcym sprzcie chBodniczym i innym. Sza- We wprowadzeniu zauwa|ono, |e chocia| w ostatnich la- cuje si, |e emisja tych substancji byBaby rwnowa|na emisji tach nastpiB znaczny postp w zrozumieniu roli chlorowco- ok. 2,5 mld t dwutlenku wgla w latach 2000-2010. W konklu- pochodnych wglowodorw w atmosferze, wci| istnieje wiele zji dr Stephen O. Andersen stwierdziB, |e ze wzgldu na powi- wtpliwo[ci, ktrych wyja[nienie wymaga dalszych pomiarw zania midzy ochron warstwy ozonowej i ochron klimatu i badaD. Obserwuje si powolny spadek zawarto[ci w atmosfe- istotne znaczenie ma intensyfikacja dziaBaD w zakresie pomia- rze gBwnych substancji powodujcych zubo|enie warstwy rw badaD ozonu atmosferycznego oraz promieniowania ultra- ozonowej, ale wzrasta st|enie ich substytutw. Warstwa ozono- fioletowego SBoDca. wa jest niestabilna, co jest potgowane dodatkowo przez czyn- W programie spotkania byBo omwienie raportw z po- niki zwizane ze zwikszonym efektem cieplarnianym. Chodzi szczeglnych krajw nt. stanu istniejcych i planowych pomia- tu m.in. o zwikszone wychBodzenie stratosfery, zwBaszcza w re- rw i badaD ozonu oraz promieniowania UV. NadesBaBo je 48 jonach podbiegunowych i nad Arktyk, co sprzyja niszczeniu krajw, a przedstawiciele z 39 przedstawili streszczenia rapor- ozonu przez atomy chloru i bromu. tw na spotkaniu, w tym przedstawiciel Polski. Polski raport ZBo|ono[ procesw w powizaniu z zale|nym od nich na- zostaB przygotowany przez pani doc. dr Zenobi LityDsk t|eniem promieniowania ultrafioletowego SBoDca wymaga z IMGW, we wspBpracy z Instytutem Geofizyki PAN. dalszych systematycznych i bardziej zBo|onych pomiarw i ba- Pomiary i badania ozonu oraz promieniowania UV w Pol- daD. Dlatego w interesie stron Konwencji wiedeDskiej jest sce s prowadzone przez dwa Instytuty: Meteorologii i Gospo- zwikszenie finansowania bazy pomiarowo-badawczej, szcze- darki Wodnej oraz Geofizyki PAN. W przypadku IMGW po- glnie w krajach rozwijajcych si. Dotyczy to na przykBad ob- miary rozkBadu ozonu wraz z wysoko[ci  metod radioson- szarw tropikalnych z maB liczb stacji pomiarowych i wypo- da|ow  prowadzi od 1979 r. O[rodek Aerologii w Legionowie. sa|enia ich, podobnie jak i innych rejonw, w przyrzdy po- Ponadto od 1993 r. s wykonywane przez OddziaB w Krakowie miarowe naziemne i wysoko[ciowe. Du| wag przywizuje si mapy caBkowitej zawarto[ci ozonu nad Polsk na podstawie da- rwnie| do rozwoju stacji mierzcych nat|enie promieniowa- nych satelitarnych. Pomiary ozonu nad powierzchni ziemi s nia ultrafioletowego SBoDca. prowadzone na stacjach: w Aebie, Jarczewie i na Znie|ce. Istotne znaczenie ma przekazywanie odpowiednio przygo- Na trzech stacjach: w Aebie, Legionowie i w Zakopanem s rw- towanych danych do wyznaczonych centrw [wiatowych oraz nie| prowadzone pomiary nat|enia promieniowania UV. wypracowanie przez te centra procedur ich gromadzenia i oce- W przypadku Instytutu Geofizyki PAN od 1963 r. na stacji ny. Zwa|ywszy na du|e zr|nicowanie w wyposa|eniu i organi- w Bielsku s prowadzone pomiary caBkowitej zawarto[ci ozonu zacji pracy stacji pomiarowo-badawczych zwraca si szczegln za pomoc spektrofotometru Dobsona oraz okre[la si roz- uwag na zacie[nianie wspBpracy dwustronnej i wielostronnej. kBad ozonu metod Umkehr. Od 1991 r. pomiary caBkowitej za- Zaleca si w zwizku z tym pomoc finansow dla stacji w kra- warto[ci ozonu s prowadzone za pomoc spektrofotometru jach rozwijajcych si oraz w krajach z gospodark w okresie Brewera. Rwnie| od 1991 r. prowadzi si pomiary st|enia przej[ciowym. Istotne jest rwnie| informowanie spoBe- ozonu w warstwie przyziemnej, a od 1992 r. pomiary st|enia czeDstw o szkodliwo[ci uwalniania do [rodowiska substancji tlenkw azotu. niszczcych warstw ozonow i skutkach jej osBabienia. Od 1975 r. w Belsku s prowadzone pomiary nat|enia pro- Nale|y mie nadziej, |e konsekwentne dziaBania midzy- mieniowania UV za pomoc miernika Robertsona-Bergera. narodowe uwzgldniajce sugestie specjalistw doprowadz Od wielu lat obydwa o[rodki uczestnicz w rozmaitych do pokonania  siB nieczystych , ktre przeciwdziaBaj przy- programach badawczych, a po wej[ciu do UE zintensyfikowa- wrceniu stanu warstwy ozonowej do stanu pierwotnego. no prace w ramach wspBpracy unijnej. O autorze: Konkluzja Ryszard PURSKI GBwny specjalista w zespole ds. Konwencji Ekologicznych Departamentu Po dyskusji opartej na raportach krajowych oraz danych zawar- i Polityki Ekologicznej Ministerstwa Zrodowiska tych w raportach i programach midzynarodowych sformuBo- E-mail: ryszard.purski@mos.gov.pl Sonda ozonowa stosowana w IMGW od czerwca 1993 r., sonda ozonowa stosowana w IMGW w latach 1979-1993, balon z sond 7

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
dziura ozonowa
Dziura Ozonowa
DZIURA OZONOWA
Dziura ozonowa
Dziura Ozonowa?zpieczeństwo Wewnętrzne
ARTYKUŁY ZWIĄZEK DYLEMATY WYBORU
Opowiadania Erotyczne darmowe opowiadania erotyczne, fantazje artykuły59
2010 artykul MAPOWANIE PROCESOW Nieznany
Artykuł 5
76,23,artykul
artykul12078
artykul
czuly;dotyk;przez;cale;zycie,artykul,10012
615,19,artykul
weterynaria artykul 06573

więcej podobnych podstron