9142890682

Jadwiga W. Łukaszewicz

ukończeniu studiów magisterskich, bez względu na wybraną formę studiów: jednolitą czy dwustopniową. Podyplomowe studia oraz studia MBA (Master of Business Administration)¹ można realizować również po studiach I stopnia, czyli licencjackich.

Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym nakłada na uczelnie obowiązek spełnienia wielu wymogów formalno-merytorycznych, aby mogły one prowadzić studia na określonym kierunku i poziomie.

W 2005 r. na mocy wyżej wymienionej ustawy Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego powołał ekspertów, celem opracowania dla każdego ze 108 wówczas prowadzonych kierunków studiów, standardów kształcenia, czyli pewnych ogólnych założeń, które miały gwarantować realizację wspólnych podstaw programowych we wszystkich szkołach kształcących na tym samym kierunku studiów. Standardy opracowywano dość długo, gdyż zostały one opublikowane dopiero w lutym 2007 roku a weszły w życie w roku akademickim 2007/2008. W 2010 r. w Polsce kształcono na 119 kierunkach w 232 szkołach wyższych w 83 miastach, wśród, których do kierunków bezpośrednio związanych z kształceniem w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego należy zaliczyć: konserwację i restaurację dzieł sztuki (57)², kierunek przygotowujący konserwatorów praktyków i ochronę dóbr kultury (73) przygotowującą kadry dla służb ochrony zabytków. Wśród kierunków rozwijających wiedzę swoich absolwentów w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami wyróżniają się: archeologia (4), historia sztuki (43), architektura i urbanistyka (5), architektura krajobrazu (6) i budownictwo (14).

Obowiązujące standardy, pomimo że przygotowywane były przez środowiska akademickie i zawodowe oraz z nimi szeroko konsultowane, znalazły wielu krytyków podnoszących kwestię naruszania autonomii uczelni, gdyż tylko 30% zajęć objętych programami studiów pozostawało do dowolnego wyboru przez uczelnie realizujące dany kierunek studiów. Jednocześnie należy zaznaczyć, że ich wprowadzenie, chociaż po długich i burzliwych dyskusjach środowiskowych, pozwalało w prosty sposób na porównanie planów i programów studiów oraz zapewniało wysoki poziomu kształcenia przez wszystkie szkoły realizujące dany kierunek.

Po wprowadzeniu 18 marca 2011 r. zmian w ustawie Prawo o Szkolnictwie Wyższym i na mocy rozporządzeń MNiSzW z dnia 5 października 2011 w sprawie wamnków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia oraz z dnia 2 listopada 2011 w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego, standardy przestały być podstawą obowiązującą w procesie kształcenia wyższego w Polsce, jak również przy otwieraniu nowych kierunków w polskich uczelniach. Obowiązują one jeszcze na ostatnich latach jednolitych studiów magisterskich (czyli od 3 do 5 lub 6 roku studiów), które realizowane są na podstawie programów sprzed 2011 roku.

Po nowelizacji ustawy w 2011 r. zmieniono obszar stosowalności standardów i zdefiniowano je jako zbiór reguł kształcenia na studiach przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela oraz zawodów, dla których wymagania dotyczące procesu kształcenia i jego efektów są określone w przepisach prawa Unii Europejskiej³. Związane jest to z wdrożeniem przepisów dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych absolwentów szkół wyższych w państwach europejskich. Uregulowania te dotyczą takich zawodów jak nauczyciele, lekarze, weterynarze, a wśród specjalistów ochrony dziedzictwa kulturowego tylko architektów⁴. Biorąc pod uwagę powyższe przesłanki należałoby rozważyć możliwość wprowadzenia standardów dla

1

   MBA (Master of Business Administration) - tytuł otrzymywany po studiach podyplomowych, które w Polsce trwają od 1 do 2 lat. Najczęściej trzeba legitymować się wcześniej zdobytym doświadczeniem zawodowym

2

   Liczby podane w nawiasach wskazują numerację przypisaną poszczególnym standardom kształcenia z listy MNiSzW

3

   Ustawa Prawo o Szkolnictwie wyższym, art. 2§ 1, p.18

4

   Rozporządzenie MNiSzW w sprawie standardów kształcenia dla kierunków weterynaria i architektura, z dnia 29 września 2011 r., Dz.U. nr 207 p. 1233. Zał. 2.