9990200164

PODSUMOWANIE WYNIKÓW KONTROLI

ES Ocena kontrolowanej działalności

NIK pozytywnie ocenia przestrzeganie przez skontrolowane organy podatkowe praw podatników, określonych w ustawie Ordynacja podatkowa i w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości.

Kontrolowane urzędy skarbowe nie nadużywały uprawnień do przedłużania czasu trwania kontroli. Postępowania podatkowe były wszczynane w ustawowym terminie i - z nielicznymi wyjątkami - prowadzone bez zbędnej zwłoki, pomimo przekroczenia ustawowego terminu. Podatnikom zapewniono czynny udział w postępowaniach. Urzędy skarbowe działały z poszanowaniem interesów podatników decydując o wykonaniu decyzji wymierzających podatek (ostatecznych i nieostatecznych) i zabezpieczeniu wykonania zobowiązania na majątku podatnika, a także w sprawie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych. Także izby skarbowe prawidłowo wykonywały czynności nadzorcze nad podległymi urzędami skarbowymi, pomimo że w trzech z sześciu kontrolowanych izb skarbowych postępowania odwoławcze były prowadzone przewlekle, z naruszeniem zasady szybkości działania, co podważało zaufanie do organów podatkowych.

Minister Finansów, izby skarbowe i urzędy skarbowe podejmowały działania informacyjne i edukacyjne w celu ułatwienia podatnikom rozliczania się ze zobowiązań i zapewnienia rzetelnej, sprawnej i przyjaznej obsługi.

Na przestrzeni ostatnich lat zmniejsza się odsetek decyzji wymiarowych uchylonych przez organ odwoławczy i przez sądy administracyjne. Stwierdzono jednak, że:

♦    w okresie objętym kontrolą zwiększył się odsetek decyzji organów pierwszej instancji, od których podatnicy złożyli odwołania, ponadto znaczna część decyzji wymiarowych wydawanych przez naczelników urzędów skarbowych i dyrektorów urzędów kontroli skarbowej jako organów pierwszej instancji została uchylona w postępowaniu odwoławczym;

•    główną przyczyną uchylania decyzji wydanych w pierwszej instancji były braki w postępowaniu dowodowym, stwierdzono także przypadki przewlekłości i wadliwości wielu postępowań odwoławczych, co naruszało zasady ogólne postępowania podatkowego i podważało zaufanie do organów podatkowych;

*    istotną przyczyną częstych i długotrwałych sporów pomiędzy organami podatkowymi a podatnikami były nieprecyzyjne i nieprzejrzyste przepisy prawa podatkowego; zwiększały one ryzyko popełnienia błędów przez podatników, sprawiały także trudności organom podatkowym i skarbowym oraz sądom administracyjnym; w wielu przypadkach sądy administracyjne stwierdzały niezgodność przepisów krajowych z przepisami wspólnotowymi UE, a także niezgodność z Konstytucją RP;

•    podatnicy długo oczekiwali na zmianę błędnych interpretacji, rosła liczba skarg do sądów administracyjnych na wydane interpretacje prawa podatkowego, odsetek wadliwych interpretacji prawa podatkowego był ponad trzy razy wyższy niż odsetek uchylonych decyzji podatkowych.

Właściwe departamenty Ministerstwa Finansów analizowały przyczyny uchylania decyzji wymiarowych i interpretacji podatkowych i przedstawiły propozycje działań zaradczych. Stały się one podstawą planowanych przez Ministra Finansów zmian struktury organizacyjnej izb i urzędów skarbowych i funkcjonowania Krajowej Informacji Podatkowej mających służyć optymalnemu wsparciu dla podatników.

10