1243774253

żmudną drogę rewizyi i klasyłikacyi wszystkich nauk. Stara się oznaczyć ich zakres i rodzaj, dzieląc je na nauki abstrakcyjne i konkretne, i ułożyć potem nauki abstrakcyjne, zajmujące się właśnie formułowaniem praw rządzących zjawiskami, w szereg hierarchiczny, odpowiadający istniejącej, według Comtek, naturalnej hierarchii zjawisk.

Podjęcie tego żmudnego zadania wydaje się Comtek) w i koniecznem ze względów metodycznych.

Według niego bowiem, zjawiska rozpadają się wprawdzie na kategorye oddzielne, ściśle od siebie oddzielone charakterystycznemi znamionami, niedającemi się sprowadzić jedne do drugich.

Mimo tego istnieje jednak z drugiej strony pewna naturalna liliacya zjawisk, która je wiąże do pewnego stopnia w jedną całość natury hierarchicznej. Filiacya ta polega na tern, iż każda kategorya zjawisk wyższych, t. j. skomplikowańszych, posiada oprócz cechy charakterystycznej, właściwej tylko tym zjawiskom, cechy zjawisk niższych kategoryj, zmodyfikowanych co prawda wpływem wyższej cechy charakterystycznej.

Skutkiem tego metody badań, stworzone i wypróbowane dla zjawisk niższych kategoryj, mogą być stosowane do pewnej granicy do zjawisk wyższych kategoryj. Powtóre, tylko na drodze ścisłego określenia za kresu każdej nauki, można wyosobnić z należytą ścisłością całość zjawisk społecznych z pomiędzy reszty zjawisk.

Jeżeli bowiem określimy dokładnie zakres każdej innej nauki, to zjawiska, nie dające się pomieścić w tych naukach, stanowić będą ogół zjawisk społecznych.

Spełniwszy to żmudne zadanie, Comte znajduje najpierw także w zakresie zjawisk społecznych potwierdzenie wspomnianej wyżej tezy pozytywizmu, iż cechy zjawisk niższej kategoryi powtarzają się w zjawiskach wyższej kategoryi.

Zjawiska społeczne posiadają mianowicie, wespół z najbliżej nich leżącemi w hierarchii zjawisk fenomenami biologicznemi, cechę consensus, przez który rozumieć należy wzajemną zawisłość różnych działów życia społecznego od siebie, wzajemne oddziaływanie na siebie tych różnych stron życia społecznego i układanie się ich w harmonijną całość. Consensus ten w zakresie zjawisk społecznych jest tylko o wiele silniejszym, co jest już wynikiem wpływu na niego charakterystycznej cechy tych zjawisk.

Jakaż jest jednak ta właśnie cecha charakterystyczna, właściwa tylko zjawiskom społecznym?

Leży ona w tern, że zjawiska społeczne są przejawami myślenia zbiorowego, p o w s t aj ą c e-go ż oddziaływania jednych gen eracyi ludzkich na drugie w biegu dziejów. To oddziaływanie łączy całą ludzkość w rodzaj jedności duchowej intellektualnej natury, skutkiem czego możemy także powiedzieć, iż zjawiska społeczne są przejawem zbiorowej myśli całej ludzkości, czyli wyrażając się obrazowo, płodem zbiorowego, obejmującego całą ludzkość intel-lektu.

To wspólne myślenie rozumieć należy właściwie w ten sposób, iż myślenie każdej, jednostki skutkiem wpływu na nie myślenia innych jednostek, nabiera pewnych cech gatunkowych, które wytwarzają następnie życie społeczne. Wspólny sposób myślenia, wspólny pogląd na świat rodzi mianowicie u ludzi, nie-związanych nawet węzłami krwi, poczucie wspólności, popycha ich do współdziałania dla celów wspólnych, którego formy kształtują się znów odpowiednio do dawnych wspólnych poglądów.

Ale tego rodzaju jedność duchowa, jaką ma tworzyć ludzkość, nie istnieje od początku istnienia gatunku ludzkiego, jako Jaktu biologicznego. Zrazu bowiem gatunek ludzki rozbity jest na nieskończoną ilość drobnych związków naturalnych, wytworzonych przez czynniki biologiczne Związki te są także do pewnego stopnia związkami etycznymi. Są to mianowicie związki