Kto? |
Co? |
Wincenty Pol |
- pierwszy pi. antropolog |
Bronek Malinowski |
- genetyczne ujęcie kultury; kultura jako sposób zaspokajania potrzeb pierwotnych i wtórnych, wykraczający poza przystosowanie do środowiska - podział mowy: narracyjna i działania |
Taylor |
- historyczne ujęcie kultury; kultura (=cywilizacja) jako całość materialnego i niematerialnego dorobku ludzkości |
Zysio Freud |
- psychologiczne ujęcie kultury; kultura jako sposób represjonowania (poprzez system społecznych zakazów i nakazów, norm moralnych) podświadomych potrzeb |
Antonina Kłoskowska |
- kultura = wieloaspektowa całość, 3 warstwy: norm (tkwiący w świadomości zbiór przepisów), działania (drugi etap tamtej warstwy, użycie tychże norm w działaniu), wytworów (dorobek materialny i niematerialny) |
Max Weber |
- kultura = wycinek z bezsensownej nieskończoności (chaosu), któremu próbujemy nadać sens; ład, porządek, kosmos |
Moszyński |
- podział kultury: materialna (wytwory materialne), duchowa (wytwory intelektualne, religia, moralność), społeczna (więzi, normy, obyczaje) + język |
Kroeber |
- podział kultury: k. rzeczywistości (-materialna) - cywilizacja: osiągnięcia naukowe, czynności, cele itp., charakter utylitarny, k. wartości (-niematerialna) - osiągnięcia artystyczne, aktywność twórcza, cele poza utylitarne, cechy danego społeczeństwa (-kultura właściwa) |
Kluckhoim |
- podział kultury: jawna (samoświadomość) i ukryta (zbiór nieuświadomionych norm, wartości etc, np., nieświadome, biegłe posługiwanie się językiem) |
Levy - Bruhl |
- podział myślenia na logiczne i prelogiczne |
Michael Schiffer |
- funkcje rzeczy: symboliczne, społeczne, instrumentalne, |
Znaniecki |
- podział wartości (hedonistyczne, ekonomiczne, prawne, społeczne, techniczne, religijne, poznawcze, językowe) - współczynnik humanistyczny |
Redfield |
- podział tradycji na małą (dziedzictwo w obrębie małych zbiorowości, charakter obyczajowy) i wielką (dziedzictwo w obrębie dużych grup społecznych, np. kultura narodowa, język literacki, funkcjonowanie państwa) |
R. Tomicki |
- 2 rodzaje tradycjonalizmu: prospektywny (otwarty, afirmacja własnej kultury + otwarcie na zmiany) i wtórny (całkowita izolacja, zamknięcie na zmiany) |
Szacki |
-tradycjonalizm = hibernacja, odrzucenie zmian; konserwatyzm (nie tak jak w potocznym rozumieniu), afirmacja własnej kultury + otwarcie się na zmiany |
Tonnies |
- podział grup społecznych na: wspólnoty (Gemainschaft) - charakter naturalny, spontaniczny, małe grup i społeczeństwa, wola świadoma i emocjonalna, np. rodzina, sąsiedztwo, klan, ród, subkultury (Gesellschaft) - oparte na umowie, świadomie wybierane, np. spółki, stowarzyszenia, partie |
Cooley |
- podział gr. Społ. Na: gr. Pierwotne - więzi naturalne i nieformalne, silny związek i wpływ, jednostka całkowicie zatopiona w grupie; gr. Wtórne -więzi formalne; słabszy wpływ, jednostka pełni w nich jakąś funkcję |
Durkheim |
- typy więzi społ: mechaniczna (pierwotna) - grupa najważniejsza, podporządkowanie się grupie, wartości zbiorowe, kontakty bezpośrednie; organiczna - podział pracy, anonimowy charakter członków - fakty społeczne: normy, zjawiska etc., ponadjednostkowe, podzielane zbiorowo, niedostępne dla zmysłów |
P. Rybicki |
- typy więzi społ: naturalna - jak mechaniczna u Durkheima, pierwotna zależność; zrzeszeniowa - jednostka dobrowolnie staje się członkiem grupy i przejmuje jej wartości ; stanowiona - narzucona, np. przez państwo |
T. Roszą k |
- pojęcie kontrkultury - sprzeciwia się mainstreamowi, postawa buntu |