5020057425

JAN KASPROWICZ - WYBÓR POEZJI

BN S. I NR 120

WSTĘP I OPRACOWANIE: JAN JÓZEJ LIPSKI

I.    WIADOMOŚCI BIOGRAFICZNE

ur. 12 XII1860 r. w Szymborzu pod Inowrocławiem w rodzinie chłopskiej życzliwość krytyki dla jego chłopskiego pochodzenia (rozumienie jego poezji) gimnazjum i matura w Poznaniu w 1884 roku — szkoła pruska debiut przebiegał wieloetapowo:

1878 - sonet „Poranek" (w pozn. „Lech") studia w Lipsku

pobyt we Wrocławiu - działalność socjalistyczna, intemacjonalistyczna

zamieszkał we Lwowie i pisywał do „Kuriera Lwowskiego" (1889-1900)

debiut książkowy 1888 „Poezje"

został członkiem Ligi Narodowej

uprawiał krytykę lit. i teatralną

1904 - doktorat z liryki Teofila Lenartowicza

1923 - powrót do ukochanego Poronina (przyczółek Herenda)

lata profesorskie (był min, rektorem Uniwersytetu Lwowskiego), praca

dydaktyczna, choć pisarsko bardzo płodny okres

zmarł w 1926 na Herendzie

II.    W KRĘGU NATURALIZMU

najpierw patronował poi. romantyzmowi

potem naturalizm niemiecki + monizm (głosili etyczny aktywizm sztuki) zw. z symbolizmem pobyt w Lipsku

poemat „Giordano Buno" - prometejski etyzm, retoryczność, tropiczność, zwroty do adresata, obrazowość, podobnie do Shelleya „Aryman i Oromaz" - bunt altruistyczny tendencje francuskie (1885 -1892) problematyka Lessingowska („Laokoon") tom "Obrazk natury"

wiersz „W chałupie" - opisowość, naturalizm, protokolamość, etyzm, problem rozwoju wsi

wiersz „Z ulicy" jak filmowe oko kamery

narracyjno-opisowy cykl „Z chłopskiego zagonu" + cykl sonetów „Z chałupy"

- rozległość poznawcza, genialna kompozycja, 40 sonetów, konfliktowy obraz

wsi polskiej, miniatury fabularne, podmiot subiektywny, ukazanie dystansu

między „dziś" a „wówczas"

dramatyzowane poematy i dramat naturalistyczny

wpływy Shelleya

"Świat się kończy!" - wybitne dzieło pisane gwarą

publicystyka

ideologia socjalistyczna

"Oni i my"

radykalny demokrata