6827068992

- UKŁAD WYDZIELANIA WEWNĘTRZNEGO -

Reguluje czynności różnych tkanek i narządów za pośrednictwem substancji chemicznych wydzielanych do krwi - hormonów. Tym działem medycyny zajmuje się endokrynologia. Gruczoły wydzielania wewnętrznego (dokrewne) nie mają przewodów wyprowadzających. Ich wydzielina to hormon. Hormony dostają się bezpośrednio do układu krążenia, płynu rdzeniowo-mózgowego lub tkanek. Wywierają wpływ na różne procesy życiowe organizmu. Gruczoły dokrewne to:

przysadka - leży na podstawie mózgu, ma wielkość pestki czereśni. Wydziela: hormon wzrostu (somatotropina), ormon tyreotropowy, kotrtykotropowy, folikulotropowy, hormon luteinizujacy, prolaktynę, hormon melanotropowy, dwa eurohormony - wazopresynę i oksytocynę.

szysznka - to część nadwzgórza w międzymózgowiu. Kształtem przypomina spłaszczony stożek o dług. 8-12 mm. Wydziela melaninę oraz związki polipeptydowe.

tarczyca - tzw. gruczoł tarczowy; leży na szyi po obu stronach krtani i przed górną częścią tchawicy. Wytwarza yroksynę, trójjodotyroninę i kalcytoninę. Wychwytuje jod z krwi, prowadzi syntezę hormonów, magazynuje je w koloidzie i walnia do krwi.

przytarczyce - tzw. gruczoły przytarczyczne; najczęściej występują w liczbie czterech. Leżą na tylnej powierzchni płatów tarczycy. Wielkością i kształtem są zbliżone do ziarnka grochu. Wydzielają parathormon (PTH). grasica - zob. Układ chłonny

nadnercza - tzw. gruczoły nadnerczowe; leżą w jamie brzusznej na górnym końcu nerek. Mają kształt trójkątów i półksiężyców. Wydzielają głównie kortyzol, kortykosteron, adrenalinę i noradrenalinę.

narząd wysypowy trzustki - stanowi 1% masy gruczołu trzustki; wydziela: glikagon, insulinę, somatostatynę i polipeptyd trzustkowy, jajniki jądra

Transport hormonów we krwi: Z gruczołu dokrewnego hormon trafia do krwi, gdzie w osoczu łączy się z nośnikiem białka osocza, a następnie trafia do komórek.

Mechanizmy regulacji wydzielania hormonów - Ogólnym mechanizmem działającym w obrębie układu hormonalnego jest ujemne sprzężenie zwrotne. Produkt wydzielany przez dany gruczoł dokrewny wpływa hamująco na gruczoł dokrewny nadzorczy. Powoduje to spadek wydzielania gruczoł nadzorczy i z kolei spadek wydzielania hormonów przez gruczoł dokrewny. Jest to element homeostazy i system ten działając we wzajemnym sprzężeniu, utrzymuje równowagę hormonalną organizmu.

Wewnątrzwydzielnicza czynność trzustki sprawowana jest przez wyspy trzustkowe Langerhansa. Są to grupy komórek w trzustce: tzw. typu beta (wytwarzających insulinę) i typu alfa (wytwarzających glukagon).

Efekty działania insuliny:

1-METABOLICZNE

hamowanie wytwarzania glukozy w wątrobie pobudzanie wychwytu glukozy przez mięśnie i tkankę tłuszczową ułatwianie gromadzenia glukozy w postaci glikogenu hamowanie lipolizy w komórkach tłuszczowych i ketogenezy w wątrobie regulacja obrotu białek wpływ na równowagę elektrolitową 2 - INNE DZIAŁANIA regulacja wzrostu i rozwoju regulacja ekspresji pewnych genów

Hormon wzrostu - Wysiłek zwiększa stężenie hormonu wzrostu we krwi. Stopień wzrostu zależy od intensywności i czasu trwania wysiłku, a także od wydolności fizycznej osobnika. Wysiłek o niewielkim obciążeniu nie wpływa na stężenie hormonu wzrostu we krwi. Progowe obciążenie, przy którym następuje wzrost poziomu hormonu wzrostu wynosi 30% V02max. W czasie długotrwałego wysiłku o umiarkowanej intensywności obserwuje się zwykle stopniowy wzrost stężenia hormonu wzrostu. Krótkotrwały wysiłek o typie anaerobowym zwiększa poziom hormonu wzrostu w znacznie większym stopniu aniżeli wysiłek o umiarkowanej intensywności. Wysiłek o charakterze siłowym zwiększa poziom hormonu wzrostu nawet kilkakrotnie. Przyczyną zwiększonego wydzielania hormonu wzrostu w czasie wysiłków beztlenowych jest zwiększone wydzielanie noradrenaliny, natomiast przyczyna zwiększonego wydzielania tego hormonu w czasie wysiłków siłowych nie jest znana. Również przyczyna zwiększonego wydzielania hormonu wzrostu w czasie wysiłków długotrwałych nie jest oczywista. Istnieją dowody, że wydzielanie hormonu wzrostu stymulowane jest przez zmniejszanie ustrojowych zasobów węglowodanowych. Przemawiałby za tym m.in. fakt, że dieta bogatowęglowodanowa opóźnia i zmniejsza wydzielanie hormonu wzrostu w czasie wysiłku. Z drugiej strony wzrost wydzielania ma miejsce już wtedy, gdy zarówno mięśnie, jak też wątroba zawierają znaczne zasoby glikogenu, a stężenie glukozy we krwi mieści się w granicach normy. Hormon wzrostu wywiera większość wpływów pośrednio, przez stymulację wydzielania czynników wzrostu zwanych somatomedynami, głównie insulinopodobnego czynnika wzrostu I (IGF-I). Jednakże wyniki dotychczasowych badań nad wpływem wysiłku na stężenie IGF-I nie są jednoznaczne. W większości badań nie stwierdzono wzrostu stężenia IGF-I we krwi po wysiłku. Należy wszakże pamiętać, że stężenie IGF-I zwiększa się dopiero w kilka, a nawet kilkanaście godzin po podaniu hormonu wzrostu. Ponadto na wytwarzanie IGF-I wpływa również dieta. Oznacza to, że warunki doświadczalne w jakich przeprowadzano oznaczenia (wcześnie po wysiłku, skład diety) mogły nie pozwolić na ujawnienie rzeczywistych zmian stężenia IGF-I po wysiłku. Trening wytrzymałościowy zwiększa spoczynkowe stężenie hormonu wzrostu we krwi. Zwiększa także stężenie IGF-I. Wzrost stężenia hormonu wzrostu we krwi po wysiłku submaksymalnym u trenowanych jest mniejszy niż u nietrenowanych. Natomiast wzrost stężenia hormonu wzrostu po wysiłku o dużej intensywności (powyżej 80% V02max) jest większy u trenowanych niż nietrenowanych. Znaczenie zwiększonego wydzielania hormonu wzrostu w czasie wysiłków beztlenowych oraz siłowych nie jest znane. W czasie wysiłków długotrwałych hormon wzrostu może wzmagać aktywację lipolizy w tkance tłuszczowej. Hamuje też wychwyt glukozy przez mięśnie. W mięśniach pracujących wpływ ten nie ujawnia się, gdyż transport glukozy aktywowany jest przez aktywność skurczową. Natomiast hamowanie dokomórkowego transportu glukozy przez hormon wzrostu w mięśniach niepracujących przyczynia się do oszczędzania tego cukru. Inne prawdopodobne znaczenie podwyższonego stężenia hormonu wzrostu polegać może na jego stymulującym wpływie na syntezę białek w mięśniach. Wpływ ten zachodzi jednakże za pośrednictwem IGF-I. A jak podano wyżej, o wpływie jednorazowego wysiłku na stężenie IGF-I we krwi wiadomo jeszcze niewiele. Należy też mieć na względzie, że brak zmian stężenia IGF-I we krwi nie oznacza braku zmian jego poziomu w mięśniach. Np. u zwierząt stwierdzono wzrost stężenia IGF-I mRNA w mięśniach po