6827069080

Zagadnienia do egzaminu z gleboznawstwa (wykłady) oraz przykładowe pytania.

Kierunek: Ochrona Środowiska

1.    Znaczenie gleboznawstwa w naukach przyrodniczych i rolniczych

i. Jakie działy tematyczne mojemy wyróżnić w obrębie dziedziny nauki Jaki) jest Gleboznawstwo?

•    ogólne: fizyka gleb, chemia gleb, biologia gleb,

•    stosowane : klasyfikacja, kartografia specjalna, uprawa, nawożenie,

•    szczegółowe : geneza gleb, systematyka gleb, kartografia (rozmieszczenie),

2. Definicja gleby

i Podaj pełna definicję gleby

Twór przyrody stanowiący powierzchniową warstwę lądów, powstałych w wyniku procesów glebotwórczych pod wpływem czynników glebotwórczych, umożliwiający rozwój roślin poprzez zdolność do zaspokajania ich zapotrzebowania w składniki pokarmowe i wodę oraz zaopatrywania w niezbędną ilość powietrza i ciepła.

ii Schemat zależności miedzy gleba i ekosystemem (omówienie rysunku)

-H— SOAemcLt. <fi30JLe^uxo5O- wu-^dsu^ c^\j2_bq \
			r)		]
p rp		roóLtLOora
- roslLuAi.; pcfc>\
		tohb.		=J	c ^1
~ łroitijjjj po -4—| SKJocudluPkL	ctou.m>XJrcuq . porwctf do V X **	& WUAJjŁYOjU			J rr >-

3. Główne czynniki glebowe

i. Wymień idówne czynniki elehotwórcze Skała macierzysta

Jest ona głównym substratem z którego powstaje gleba. Duże znaczenie ma, czy gleba powstaje na skale litej (a gleba powstaje z jej zwietrzeliny), czy ze skały luźnej, która może być dużo łatwiej zmieniana przez inne czynniki glebotwórcze. Z punktu widzenia gleboznawstwa znaczenie mają takie cechy skały jak skład mineralny, a zatem i skład chemiczny, zwięzłość i podatność na wietrzenie oraz skład granulometryczny (wielość ziaren) i podatność na erozję gdyż mają wpływ na tempo i kierunek rozwoju gleby. Szczególnie silny wpływ tego czynnika na przebieg procesu glebotwórczego występuje w glebach litogenicznych, glebach inicjalnych, rędzinach i glebach torfowych.

Klimat

Najistotniejsze dla rozwoju gleb elementy klimatu to opady atmosferyczne, promieniowanie słoneczne i wynikająca z niego temperatura, a także wilgotność względna powietrza. Określają one reżim wodny i cieplny gleby mający wpływ na intensywność procesów i reakcji chemicznych, charakter wietrzenia i powstawania związków mineralnych i organicznych, a przez to wszystko na dominujące procesy glebotwórcze.

Obszary gdzie suma parowania (wynikającego m.in. z temperatury i wilgotności powietrza) przewyższa sumę opadów określane są jako suche (aridowe). Charakteryzują się one dominacją ruchu wstępującego wody w profilu glebowym (od wód gruntowych ku powierzchni) co często skutkuje takim ułożeniem poziomów genetycznych, że poziom wzbogacenia (iluwialny) jest powyżej poziomu eluwialnego. Odwrotna sytuacja występuje na obszarach wilgotnych (humidowych), gdzie suma opadów przewyższa sumę parowania. Tam częściej występuje ruch wody ku dołowi, a przez to powstawanie poziomu iluwialnego poniżej poziomu eluwialnego. Na obszarze Polski jest to charakterystyczne dla gleb plowoziemnych i bielicoziemnych.

W ujęciu ogólnym, dotyczącym wielkich obszarów można zaobserwować regularności związane ze strefowym (zależnym od szerokości geograficznej) i piętrowym (zależnym od wysokości nad poziom morza) układem gleb wynikające ze zróżnicowania klimatu i, pośrednio, szaty roślinnej. Dominujący wpływ klimatu na powstawanie gleb widoczny jest wśród gleb strefowych.

Organizmy żywe

Czynnik ten ściśle zależy i współgra z pozostałymi: skalą macierzystą, klimatem i stosunkami wodnymi. Udział organizmów żywych w przekształceniach substratu glebowego jest warunkiem koniecznym by mówić o powstawaniu gleby. Organizmy żywe uczestniczą w procesach rozkładu i syntezy, migracji i akumulacji oraz nadają glebie bardzo ważną cechę - urodzajność.

Szczególne znaczenie, nie tylko dla powstawania gleb, ale dla obiegu materii w przyrodzie mają mikroorganizmy glebowe. Uczestniczą one w znacznej części przemian zachodzących w glebie, spośród których najważniejsza jest ich rola w rozkładzie materii organicznej, doprowadzając w niektórych przypadkach do jej mineralizacji. Dzięki temu uwalniane są do środowiska mineralne związki ważnych dla życia pierwiastków (azot, siarka, fosfor, żelazo, potas i in.), które mogą w tej formie być pobierane przez rośliny. Mikroorganizmy uczestniczą również w procesie powstawania próchnicy glebowej.

Roślinność ma kluczowe znaczenie w' procesie tworzenia się gleb. Uczestnicy' ona (zwłaszcza głęboko ukorzeniona) w migracji składników pokarmowych z głębszych partii profilu ku górze. Wydzielane przez rośliny jony i substancje chemiczne mają wpływ na biologiczne i chemiczne procesy zachodzące w ekosystemie. Zarówno powierzchniowe części roślin, jak i korzenie ulegając rozkładowi wzbogacają glebę w związki próchniczne i uwolnione składniki pokarmowe. Dodatkową rolą roślinności jest ochrona agregatów przed rozbijaniem a materiału glebowego przed erozją.