6830719116

d.

3.

4.

5.

I.

1)

2)

3)

4)

5)

1)

2)

3)

4)

prowadzący do powstania nowego kształtu. Aa po kety rozwoju:

3.

a)

Delecja- utrata pewnego fragmentu chromosomu

Podstawowe pojęcia ontogoneiy człowieka:

1    ■ Rozwój w naukach przyrodniczych to określony proces

zmian jaki podlega marena, a prowadzących do powstawania cięgle nowych form. Ponieważ nie stwierdzamy powrotu do stanu wyjściowego możemy z tym pojęciem łączyć stały postęp.

2    ■ Rozwój Ja ko termin genetyczny to proces

Lfiorządkowanego wzrostu i różnicowania będący wynikiem współdziałaniagenomu, cytoplazmy. środowiska wewnętrznego i zewnętrznego. Jest on zaprogramowanym następstwem zmian fenotypowych, nieodwracalnych w normalnych warunkach. Całość tych przemian stanowi cykl życiowy organizmu.

Mówiąc o rozwoju Jako terminie genetycznym wyróżniamy w nim 4 proceey:

0 . ftopllkację genetyczną, tj. podwojenie się zawartej w chromosomach informacji genetycznej w trakcie mitozy

ID . Wzrost, czyli powiększenie się masy organizmu, zjawisko związanez aktywnością metaboliczną komórek

C . Różnicowanie komórek pod względem struktury i

funkcji, dające początek morfologicznie I funkcjonalnie zróżnicowanym gapom komórek

Hlatogeneza I ontogeneza. czyli proces tworzenia tkanek, charakteryzijący się określoną funkcją. Tkanki te tworzą następnie organy

Rozwój osobniczy, tj. anto genetyczny to zespół procesów kierowanych, nieodwracalnych, powiązanych wzajemnie ze sobą, kształcących organizm osohmka od zapłodnienia do śmierci. Proces ten możemy ujmować w różnych aspektach- np. biologicznych, psychictnych czy też społecznych. Przemiany zachodzące w poszczególnych właściwościach są wzajemnie uwarunkowane, zazębiają się i uzupełniają co ma szczególne znaczenie w przypadku rozwoju człowieka. Stąd też wszelkie Ich rozdzielenie ma tylko umowne znaczenie.

Rozwój fizyczny to kompleks (połączenie) morfo funkcjonalnych właściwości organizmu stanowiących miarę jego fizycznych zdolności ujmowanych Jako proces biologiczny.

Morfogeneza to proces wykształcenia określonej farmy

Jakościowo:

Wzrastanie- powiększanie się ciała 3 ■ Rozrost- zwiększanie wym iarów I masy tkanek

ba Rozplom- mnożenie się liczby komórek na drodze podziału

Różnicowanie- doskonalenie struktLry (budowy) -Cytogoneza I hlatogeneza- przebudowa struktuy komórek i tkanek

-Organogeneza-grupowame się tkanek w określone Lścłady i narządy

-Typogeneza dostrajanie się poszczególnych układów i narządów do pozostałych i formowanie się ogólnych kształtów i proporcji organizmu

Dojrzewanie- doskonalenie się funkcji -Specjalizacja- kształtowanie się fuikcji I narządów

-    Integracja- dostrajanie się funkcji w ramach całego organizmu

Postęp* doskonalenie organizacji organizmu jako systemu Ilościowe:

-Kinetyka- pozom na jakim przebiega rozwój danego osobnika (niższy, normalny, wyższy)

-    Dynamika* wielkość przyrostu danej cechy w jednostce czasu

-    Rozmach- wielkość zmian względem wyjściowej, uodzemowej iub maksymalnej wielkości cech

-    Rytmiczność- różne tempo rozwoju w poszczególnych okresach anto genezy

Energetyczno - Informacyjne

Energetyka-wykorzystanie źródeł energii I koszt energetyczny procesów rozwojowych

Informatyka-źródła, charakter i mechanizmy przekazywania informacji

Meta holi ka- mechanizmy stym liacji i charakter przemiany matem (anabolizm, katabolizm)

Dystrybucja-sposób wykorzystywania energii i przemiany matem przez ustrój (różna w zależności od fazy ontogenezy)

Czynnlld rozwoju

Procesy rozwojowe organizmu są ukierunkowane i regulowane przez następujące grupy członków:

X . Czynnlld endogenne genetyczne (determlnatory rozwoju) wśród tych czynników wymienia się pleć osobnika, jego konstytucje i rasę.

Pleć

Lepsze ukierunkowanie ontogenezy dziewcząt warunkowane jest posiadaniem przez nie chromosomów XX co powoduje większą stałość tego procesu I mniejszy wpływ czynników środowiskowych.

U małych dzieci dymorfizm jest słabo zaznaczany, choć bezwzględna wartość wysokości i masy ciała wyższe są u chłopców, a grubość fałdów skómo-tłuszczowych - u dziewcząt. Najsłabiej dymorfizm w wysokości i masie ciała zaznacza się w wieku 10-11 lat. Przykłady dziewczęta:

- wcześniejsze dojrzewanie dziewcząt a ok. 1,5 raku -wykazują większą odporność biologiczną rw oddziaływanie środowiska, w tym również na czynniki chorobowe i na działanie niekorzystnych warunków bytowych.

Rasa

U płodów odmiany czarnej obserwujemy wcześniejsze pojaw u nie się centrów kostnienia. Dojrzałość szkieletowa u przedstawicieli tej odmiany jest wcześniejsza we wszystkich fazach rozwoju. Wcześniejsze jest więc siadanie i stanie, lepsze sprawność ruchowa, szybsze wyrzynanie zębów. Większe różnice między obu odmianami widoczne są u chłopców niż u dziewcząt.

Konstytucja

Osohnicy endomorficzni rozwijają się i dojrzewają fizycznie szybciej od osobników o buławie mezomorficznej, a zwłaszcza ektomorficznej. Zależność ta przejawia się m.in. wcześniejszym ok. 1-2 lat występowaniem pierwszej miesiączki u dziewcząt I polucjl u chłopców endomorficznych.

Szczególną cechą osobników później dojrzewających są nieco wyższe wartości wysokości ciała. Zwłaszcza długu są kofŚczyny dolne w stosunku do tiśawia. Dziewczęta później dojrzewające mają budowę I sylwetkę bardziej chłopięcą, a wcześniej dojrzewający chłopcy hulową bardziej zbliżaną do dziewczęcej.

2 . Czynniki endogenne para genetyczne (stymulator rozwoju}- wśród tych czynników wyróżnia się wpływ organizm u matki, który jest w okresie rozwoju płodowego szczególnie silny. Silniejszy związek występuje między wykształceniem różnych cech dziecka i matki aniżeli dziecka i ojca. Można wymienić następujące składowe czynniki tego matczynego oddziaływania:

0 ) Bioty p matki, funkcjonalne i morfologiczne właściwości organizm u matki stwarzają określone środowisko, w którym rozwija się płód.

b)    Wpływ określonego zestawu genów właściwych matce.

c)    Przekazanie przez matkę w jej jaju pewnej ilości cytoplazmy (większa niż w plemniku ojca), która może wpływać na rozwój zarodka szczególnie na wczesnych etapach emocjonalnego rozwoju

d)    Tryb życia matki w czasie ciąży.

Do czynników onhogennych para genetycznych zalicza się także

wiek rodziców, kolejność uradzenia dziecka, czas między

kolejnymi ciążami.

Czynnlld endogenne para genetyczne I poza gen etyczne

1. Z wiekiem wraz z kolejnymi ciążami zmieniają się

właściwości organizmu kobiety, które produkty zmianę jej środowiska śródmaciczego.

2 . Optymalne warunki biologiczne do rozwoju płodu

występują między 20 a 30 rokiem życia. W związku z sytuKją społeczno-ekonomiczną rodziny oraz dojrzewaniem do macierzyóstwa. okresem bardziej korzystnym jest wiek matki 25-32 lata, a ojca gdy jest on starszy o 3-5 lat.

3.    2 rozwojem płodusilnie korelije masa ciate matki przed ciążą i jej przyrost w czasie ciąży oraz masa urodzeniowa dziecka z poprzedniej ciąży (genetyczno-konstymcjonalne właściwości matki).

4.    Zaburzenia jakie mają miejsce w czasie ciąży (krwawienia, choroby, liożenie płodu, wady wrodzone).

5.    Czas jaki upływa między pęknięciem błon płodowych a początkiem porodu.

0 . Wiek ciężarnej, liczba przednich ciąż, warunki ekonomiczne rodziny.

7 . Tryb życia matki w czasie ciąży (ruch. sen. wysiłek

fizyczny, emocje, żywienie, używki, leki przyjmowane przez matkę), a także dojrzałość organizmu matki związana z jej wiekiem i zmianami spowodowanymi przebyciem poprzednich ciąż.

Czynnlld egzogenne (modyfikatory rozwoju)

Biogeograficzne- modyfikatory natiralne (flora, fauna, zasoby mineralna, skład wody I gleby oraz powietrza, klimat, ukszułtowanieterenu)

b ) Społeczno- kulturowe- modyfikatory kulturowe, która obejmują pochodzenie społeczne, charakteri wielkość zamieszkiwanego środowiska (miasta miasteczka, wieś), poziom wykształcenia, wysokość zarobków, tradycje. Tryb życia, który wiąże alę z uwarunkowaniami genetycznymi I środo winko wy ml.

Grupą czynników genetycznych i para genetycznych zajmuje się genetyka, natomiast grią)ą czynności egzogennych- ekologia człowieka.

Fenotyp jednostki w trakcie rozwoju zależy od genotypu, który w sposób bezpośredni i niezmienny determinije cechy jakościowa oraz od czynników środowiskowych modyfikijąco wpływających na cechy ilościowa stanowiące wypadkową oddziaływania czynników endo- i egzogennych,

Rezysteneja to o pór stawiany przez rozwijający się organizm w stosunkudo czynników środowiska, która starają się odkształcić plastycznie struktury biologiczne latroju,

Za burzenia w rozwoju somatycznym:

I.    aberracjechromoeomalne liczbowe-związane

z nieprawidłowym rozejściem się chromosomów w trakcie mejozy, Najczęściej występującymi aberracjami liczbowymi są tn samie (występowanie dodatkowych chromosomów), np. 21 pary (zespól Downa), IB pary (zespól Edwardsa), 13 pary (zespól Pataua).

11 .    aberracjo chromosomalne strukturalne, np. :

a)