Pieniądz to powszechnie akceptowany środek regulowania zobowiązań (środek wymiany, jednostka wartości, przechowywana wartość.
Pieniądz definiujemy przez jego funkcje:
- środek wymiany- ułatwia wymianę dóbr i usług w gospodarce;
- środek przechowywania wartości w czasie (mogą być transportowane w przestrzeni, zakupy za granicą)
- jednostka rozrachunkowa- pokazuje jakie są relacje wymiany
Typy pieniądza- ewolucja:
- towary
- kruszce
- złoto
- banknoty
- gotówka (odejście od pokrycia w złocie; za banknotem stoi pewna wartość, którą gwarantuje BC)
- pieniądz elektroniczny, karty płatnicze
Podaż pieniądza - ilość pieniądza w gospodarce. M=M - podaż, zależy od BC, a nie od i; jest autonomiczne.
Tylko państwo ma prawo drukować pieniądze. W większości gospodarek wartości pieniądza pilnuje BC.
M = M/P
P- cena; P= const. realna podaż pieniądza zależy od P i M
Podaż pieniądza tworzą:
- pieniądz gotówkowy
- pieniądz bezgotówkowy banków komercyjnych na rachunkach w banku centralnym; może on być w każdej chwili zamieniony na gotówkę
Podaż pieniądza w gospodarce powinna mieć takie rozmiary aby:
- w gospodarce nie było nadmiaru pieniądza - to prowadzi do powstania zjawisk inflacyjnych, a to z kolei do utraty jego wartości realnej
- w gospodarce nie było niedoboru pieniądza - to utrudnia jej rozwój ze względu na utrudniony dostęp do przedsiębiorców i inwestorów do pieniądza. Niedobór pieniądza w gospodarce powodowałby także zakłócenia w rozliczeniach dokonywanych w pieniądzu, w związku z różnymi operacjami prowadzonymi przez podmioty gospodarcze.
Jest tyle miar podaży pieniądza, co jego definicji:
Narodowy Bank Polski stosuje cztery jego miary podaży pieniądza, określane jako elementy podaży pieniądza.
MO - baza monetarna Ml, M2, M3 - agregaty pieniężne
a. MO - baza monetarna, największa koncepcja miary pieniądza obejmująca gotówkę w obiegu, czyli wartość
krążącego w gospodarce pieniądza gotówkowego, wyemitowanego przez bank centralny
b. Ml - obejmuje MO oraz depozyty płatne na żądanie
c. M2 - obejmuje Ml oraz wkłady oszczędnościowe, czyli wszystkie depozyty w bankach komercyjnych o terminie zwrotu do 2 lat włącznie