7803160074

RZYMSKIE SYSTEMATYZACJE PRAWA PRYWATNEGO

Systematyka ustawy XII tablic

Po długich walkach plebejuszy z patrycjuszami o spisanie prawa w 451 r. p.n.e. wybrano 10-cio osobowy zespół - decemwirów. W pierwszym roku urzędowania zespołu spisano 10 tablic, a w następnym 2. Ustawa ta zajmowała się przede wszystkim prawem publicznym. Proces wtedy odbywał się w ciągu 1 dnia. Sędzia pisał wyrok ostateczny bez uzasadnienia (proces rzymski toczył się w dwu fazach: in iure i apud iudicem)

-    I-III - prawo procesowe;

-    IV i częściowo V - wewnętrzna organizacja rodziny rzymskiej, np. zakaz trzykrotnej sprzedaży syna przez ojca;

-    V - spadkobranie, dziedziczenie ustawowe, testamentowe, wg pokrewieństwa agnacyjnego;

-    VI - stosunki gospodarcze między rodzinami rzymskimi;

-    VII - prawa sąsiedzkie, np. zakaz zmiany naturalnego spływu wody deszczowej, który mógłby szkodzić sąsiadowi;

-    VIII - przestępstwa naruszające interes obywatela;

-    IX-X- niektóre normy prawa sakralnego i publicznego;

-    XI-XII - normy uzupełniające.

Systematyka edyktowa

Edykty pretorskie - akty te wywodziły się z bieżącej działalności pretora, jako urzędnika przygotowującego post. sądowe. Choć mało przejrzysta systematyka, miała dużą popularność (np. Cocfex Theodosianus, Digesta i Codex Justyniana).

Edykt składał się z części:

1    - zasady dotyczące zakresu działania pretora i postępowania przed jego urzędem

2    i 3 - przedstawiały przypadki udzielenia przez pretora ochrony prawnej

4    - sposoby egzekwowania orzeczeń sądowych

5    - przypadki udzielenia ochrony w trybie poza procesowym.

Systematyka naukowa -* Systematyka Cycerona

-    był zwolennikiem systematyki poprzez podziały prawa na niewielkie kawałki, które ulegałyby kolejnym podziałom aż do elementów łatwych do opisania i zdefiniowania. W swych rozważaniach nawiązywał do filozofii Arystotelesa oraz do zasad retoryki.

-* Systematyka Instytucji Gaiusa

-    podstawowy podział na persones, res, actiones i kolejne podziały.

Systematyka pandektowa

-    wykształcona w XVIII i XIX w

-    oparta na wyodrębnieniu części ogólnej i części szczególnej prawa cywilnego.

ŹRÓDŁA PRAWA

Periodyzacja prawa rzymskiego

Rozwój prawa nie pokrywa się z rozwojem państwa. Od 753 r p.n.e. (tradycyjnie przyjęta data założenia Rzymu) do śmierci Justyniana I (565 r n.e.) państwo rzymskie przybierało różne formy ustrojowe.

Ustrój polityczny

-    królestwo - od 753 r. p.n.e. do 509 r. p.n.e.

-    republika - od 509 r. p.n.e. do 27 r. p.n.e.

*    wczesna - do IV w p.n.e.

*    późna - od IV w p.n.e.

-    pryncypat - od 27 r. p.n.e. do 283/3 r. n.e. (reformy Dioklecjana)

-    dominat - od 283/4 r n.e. do 476 r n.e.