1002889128

Prawidłowa współpraca całego układu wymaga umieszczenia jeszcze jednego sprzęgła ciernego między przetwornikiem momentu a skrzynią biegów. Służy ono do oddzielenia w czasie zmiany biegu silnika wraz z przetwornikiem momentu od skrzyni przekładniowej.

Włączanie i wyłączanie sprzęgła rozdzielającego może się odbywać pedałem lub też automatycznie. Ponieważ do uruchamiania sprzęgła rozłączającego w dużych samochodach ciężarowych i autobusach potrzebna jest znaczna siła, stosuje się różne systemy wspomagające.

Typowy system uruchamiający sprzęgło składa się z hydraulicznego obwodu sterującego i pneumatycznego układu wykonawczego. Do zasilania układu pneumatycznego wykorzystuje się system pneumatyczny pojazdu. Zapas sprężonego powietrza magazynowany jest w oddzielnym zbiorniku.

Skrzynie biegów

Optymalne wykorzystanie mocy silnika wymaga stosowania zmiennych przełożeń, odpowiednich do aktualnej prędkości jazdy i wartości potrzebnego w danych warunkach momentu obrotowego. Do jazdy w tył potrzebna jest zmiana kierunku obrotów kół napędzanych, a podczas krótkich postojów - rozłączenie układu napędowego bez konieczności wywierania stałego nacisku na pedał lub dźwignię sprzęgła.

Wszystkie te zadania spełniają skrzynie biegów, będące w najprostszej wersji mechanicznymi przekładniami stopniowymi, pozwalającymi (najczęściej) na uzyskanie 4-6 wartości przełożeń, powodujących zmiany przełożenia w zakresie od 4 do 0,8.

Mechaniczne skrzynie biegów mogą być wykonane jako przekładnie z: przesuwnymi kołami zębatymi (wyszły już całkowicie z użytku), sprzęgłami kłowymi, przesuwnymi tulejami łączącymi, przesuwnym wpustem i jako przekładnie planetarne.

W samochodach osobowych stosowane są tylko skrzynie biegów z synchronizatorami tulejowymi, z czterema lub pięcioma biegami do przodu i jednym biegiem do tyłu. Samochody ciężarowe mają skrzynie biegów przełączane tulejami sychronizującymi lub nie synchronizowane skrzynie biegów, przełączane sprzęgłami kłowymi, wyposażone w cztery, pięć lub sześć biegów do przodu. Często te skrzynie biegów mają dodatkową, jedno- lub dwubiegową, przełączalną przekładnię (reduktor) przed i za lub tylko za właściwą skrzynią biegów. W ten sposób można otrzymać aż 16 biegów do przodu.

Pojazdy motocyklowe są wyposażone w skrzynie biegów z przesuwnym wpustem lub sprzęgłami kłowymi. Przekładnie planetarne mają zastosowanie w automatycznych skrzyniach biegów.

Rys. 15. Skrzynia biegów zblokowana z napędem przedniej osi pojazdu z silnikiem ustawionym poprzecznie: 1) małe koło zębate na wałku wyjściowym skrzyni biegów, 2) duże koło zębate połączone z 3) mechanizmem różnicowym [2, s. 173].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"

15