1098872265

W maszynie obciążonej przez uzwojenie wirnika płynie prąd I_t. Oddziałuje on na strumień 0ra o indukcji B_x wytwarzając moment obrotowy, który dla jednego zwoju (dwóch boków) określa zależność

mc= ldB_xI_t = WA    (4)

gdzie: 1 - czynna długość boku uzwojenia, d - średnica wirnika, W_x - strumień skojarzony.

W budowanych maszynach wirniki mają uzwojenia składające się ze znacznej liczby 2N_a boków. Komutator wykonany z N_a wycinków łączy szeregowo w zamkniętą pętlę poszczególne N_a zwojów. Otrzymana na szczotkach sem E oraz powstały w wirniku moment elektromagnetyczny Mc mają praktycznie stałe w czasie wartości i wyrażają się zależnościami:

■ gdy ruch wirnika wyrazimy prędkością kątową w, rad/s, lub pr. obrotową obr/min

E = C C>fa co , lub E = C Ofa n, gdzie C - stała konstrukcyjna (5),(6)

Me = C CDfa I.    (7)

Gdy wirnik maszyny jest napędzany przez inną maszynę wirującą np. przez turbinę - mamy do czynienia z pracq prądnicową. Na zaciskach (szczotkach) prądnicy powstaje wówczas sem, której wartość można regulować przez zmianę prądu wzbudzenia If. Przyłączony do szczotek odbiornik R_L (rys.2a) pobierając energię elektryczną, wywołuje w twomiku (wirniku) przepływ prądu I,. Napięcie U na zaciskach jest mniejsze od sem E o spadek napięcia na rezystancji twornika Ra i połączonych z nim szeregowo uzwojeniach komutacyjnym i kompensacyjnym. Całkowitą rezystancję obwodu wewnętrznego, przez który płynie prąd I,, oznaczamy Ra,,. Stąd,w przypadku prądnicy napięcie najej zaciskach:

U = E - Rat I.    (9)

Prąd I, ma zwrot zgodny ze zwrotem E, natomiast moment Me jest skierowany przeciwnie do

kierunku prędkości obrotowej n (prędkości kątowej co).

Przy pracy silnikowej zaciski maszyny są przyłączone do źródła napięcia stałego U. W uzwojeniu twornika płynie wówczas prąd I,, a w uzwojeniach biegunów prąd If. wzbudzający strumień tf>_fa. Powstający w następstwie oddziaływania strumienia i prądu moment Me nadaje wirnikowi prędkość obrotową n, zwroty Me i n są zgodne. Indukująca się w uzwojeniu twornika sem E ma zwrot przeciwny do zwrotu napięcia U i jest od niego mniejsza. Stąd, w przypadku silnika

U = E + Rat It