104 Komentarze do niektórych dziet sztuki...
♦ Augustę Perret, kościół Notre Damę du Raincy - jeden z najznakomitszych w XX wieku przykładów zaadaptowania wzorców średniowiecznych w architekturze sakralnej; choć architekt zastosował bardzo nowoczesną technologię żelbetową i zrezygnował z wszelkich bezpośrednich nawiązań do form średniowiecznych, to jednak dzięki klarowności konstrukcyjnej, wertykalizmowi podpór i wprowadzeniu wielkich połaci witraży udało mu się przywołać nastrój świątyni gotyckiej
- przeszklone ściany kojarzą się przede wszystkim z arcydziełem francuskiego gotyku, jakim jest paryska Sainte-Chapelle
♦ Raymond Hood, Chicago Tribune - ten projekt ze względu na neogotyckie zwieńczenie budynku bardzo dobrze odpowiadał idei konkursu na stworzenie najpiękniejszego biurowca świata; świadczy to o żywotności neośredniowiecznej estetyki jeszcze w okresie międzywojennym
♦ Chrysler Building - jeden z niezliczonych przykładów na żywotność w XX wieku idei wysokiej, wspinającej się ku niebu wieży, tej samej idei, która przyświecała budowniczym gotyckich katedr
♦ Ernst Bariach, Pieta - przykład adaptacji typowo średniowiecznego motywu ikonograficznego w rzeźbie współczesnej; rzeźbiarz nie ogranicza się jednak do prostego przejęcia historycznego wzoru - przez bardzo daleko posunięte uproszczenie swej kompozycji nadaje jej dodatkowy, nowy walor, tworząc sugestię prostego krzyża
Wybrane zagadnienia dotyczące renesansu (podręcznik, s. 316-317)
♦ Leo von Klenze, Kónigsbau w Monachium - bezpośrednie nawiązanie do renesansowych florenckich palazzi; najwyraźniej uznano, że tego rodzaju pierwowzór jest wystarczająco godny, by odwołać się do niego w XIX-wiecznej rezydencji monarszej
♦ Edouard Manet, Śniadanie na trawie - malarz świadomie igra z tradycją renesansową - układ postaci został zapożyczony bezpośrednio z ryciny Marcantonia Raimondiego wedle Rafaela, a pomysł, by zestawić na tle pejzażowym ubranych mężczyzn z nagimi kobietami, zaczerpnął Manet ze sławnego arcydzieła z Luwru
- Koncert wiejski (dawniej przypisywanego Giorgionowi, obecnie często także Tycjanowi); te szacowne wzorce nie uchroniły Maneta przed skandalem -współczesne stroje mężczyzn sugerowały sytuację nazbyt dwuznaczną
♦ Bolesław Cybis, Primavera - już w tytule ujawnia się związek dzieła z renesansową tradycją, a ściślej - ze sławnym arcydziełem Botticellego, jednakże cel Cybisa jest inny niż w pierwowzorze - o ile florencki artysta ukazywał skomplikowaną narrację mitologiczną, o tyle polski malarz jest skupiony raczej na tajemnicy dojrzewania, budzenia się zmysłów, a więc metaforycznej wiosny ludzkiego życia; aluzję do renesansowego pierwowzoru stanowią kwiaty zdobiące tapetę
♦ Joseph Cornell, Portret - amerykański artysta zastosował zabieg polegający na bezpośrednim zacytowaniu renesansowego arcydzieła, jakim jest portret Pinturicchia, i ukazaniu go w nowym kontekście; wymieszanie zwielokrotnionych reprodukcji renesansowego obrazu z całkiem innymi fragmentami rzeczywistości daje efekt nieco surrealistyczny, a całość można rozumieć jako rozważanie na temat mechanizmów ludzkiej pamięci (można też dodać, że Cornell reprodukuje renesansowy pierwowzór w odbiciu lustrzanym)