1841899660

WSTĘP

Początkowy okres pracy nad monografią bibliograficzną Eliza Orzeszkowa pod kierunkiem prof. dra Edmunda Jankowskiego dla serii Nowego Korbuta przypadł na lata 1967-1970. Wykorzystano wówczas przede wszystkim zasoby Kartoteki Bibliografii literackiej zawartości czasopism polskich XIX i XX wieku (do 1939 r.) w Instytucie Badań Literackich PAN, zbiory przechowywane w Archiwum E. Orzeszkowej, tomy „Polskiej Bibliografii Literackiej” za lata 1944-1967 oraz częściowo zbiory bibliotek warszawskich. Tu trzeba podkreślić niezwykle cenny udział E. Jankowskiego w zakresie wiedzy o twórczości Orzeszkowej, zwłaszcza o zasobach rękopiśmiennych.

Do pracy nad tomem dotyczącym Orzeszkowej powróciłam w 1995 r., realizując projekt badawczy zlecony przez Komitet Badań Naukowych. Ten tom jest czwartym z kolei indywidualnym opracowaniem w serii Nowego Korbuta. Poprzednie tomy: Józef Ignacy Kraszewski. Oprać. S. Stupkiewicz, I. Śliwińska, W. Roszkowska-Sykałowa. Kraków 1966; Bolesław Prus (Aleksander Głowacki). Oprać. T. Tyszkiewicz. Warszawa 1981; R. Loth: Jan Kasprowicz. Wrocław 1994.

Tomy poświęcone jednemu autorowi znacznie różnią się między sobą, choć zostały opracowane dla tej samej serii Nowego Korbuta. W zasadzie we wszystkich tych tomach został zachowany podział na bibliografię podmiotową (Twórczość) i przedmiotową (Opracowania), a także dział: Materiały (umieszczony po Twórczości).

Korzystając z doświadczeń i konkretnych ustaleń Prof. dr. Romana Lotha w tomie o Kasprowiczu miałam zadanie znakomicie ułatwione, co z wielką wdzięcznością podkreślam. Jednak działalność literacka, publicystyczna i społeczna Orzeszkowej tak dalece różni się od zainteresowań i działalności Kasprowicza, że musiało to zaważyć na układzie poszczególnych działów w bibliografii podmiotowej i przedmiotowej.

Prócz artykułów o tematyce literackiej znaczna część wypowiedzi Orzeszkowej dotyczyła spraw społecznych, zwłaszcza bliska jej była tzw. kwestia kobieca. Szczególnie chętnie wysyłała listy otwarte do redakcji wielu czasopism i telegramy z różnych okazji (jubileuszowe, zjazdy, wystawy). Musiały one zostać zgrupowane w odrębnych działach.

Charakterystyczną cechą mniej znanych zainteresowań Orzeszkowej było jej zamiłowanie do małych form wypowiedzi. Jej liczne aforyzmy i złote myśli były drukowane, ale znaczna ich część pozostała w rękopisach w Archiwum E. Orzeszkowej. W tymże Archiwum znajdują się także rękopisy jej przekładów.