1841899751

W C Z A S O

PISMACH

70 ROCZNIKÓW

KWARTALNIKA HISTORYCZNEGO

W minionym roku redakcja Kwartalnika Historycznego, obecnego organu Instytutu Historii PAN, w 3 n-rze tego pisma poświęciła kilka artykułów swemu jubileuszowi. W polskim czasopiśmiennictwie, powstałym w zasadzie po roku 1944, takie jubileusze nie należą do zbyt częstych ¹) — zaś redakcje pism jubilatów raczej rzadko wykorzystują „świąteczną” okazję, by ukazać swą dawną przeszłość. Inicjatywa „Kwartalnika Historycznego” jest raczej odosobniona — tym więc godniejsza w tym miejscu do odnotowania.

Przegląd jubileuszowych publikacji Kwartalnika należy rozpocząć od artykułu prof. Bogusława Leśnodor-s ki ego — „Nasze pragnienia — nasze troski”. Zdaniem autora (redaktor naczelny pisma od 1953 r.) funkcja pisma naukowego sprowadza się nie tylko do organizatora informacji i krytyki naukowej — „dojść winna w możliwie szerokim zakresie druga, jak najbardziej odpowiadająca współczesności, funkcja inspiratora pogłębionej refleksji teoretycznej i metodologicznej oraz ożywienia ideologicznego. Funkcja to ważna ze względu zarówno na naukowe, jak społeczne potrzeby i ambicje”.

Relacjonując działalność pisma od 1953 r., autor podkreśla jego osiągnięcia. „Łączą się one z dość już obfitą, co nie znaczy, że zawsze najtrafniej reprezentowaną w Kwartalniku, historią najnowszą — przy nakazie zwiększenia zainteresowania także dla czasów Polski Ludowej. Łączą się one z drugiej srony z dbałością o inne wcześniejsze epoki, wśród nich o wieki średnie. Wiążą się dalej z próbami podejmowania tematyki — czy to w rozprawach, czy w artykułach dyskusyjnych, przeglądach badań krajowych i obcych, czy w recenzjach z różnych dziedzin historii powszechnej i kultury. Nie zabrakło w ostatnich rocznikach problemów popularyzacji wiedzy (1960—1961) czy zagadnień społecznej odpowiedzialności historyka (1962)”.

Rozważania B. Leśnodorskiego uzupełnia w pewnym sensie Tadeusz Lepko w s k i w artykule „Nowa seria Kwartalnika Historycznego (1953—1962) w świetle liczb”, kreślącym specyficzne cechy i ewolucję pisma. Artykuł ten jest sprawozdaniem z badań nad pismem, w któiych zastosowano metodę statystyczną, analizę danych liczbowych. Rozważania autora uzupełnia 11 tablic: jedna dotyczy objętości pisma, trzy — autorów i współpracowników, pozostałych siedem — zawartości pisma. Z opublikowanych zestawień wynika, iż Kwartalnik Historyczny w ostatnim 10-leciu zajmował się przede wszystkim dziejami nowożytnymi — 164 pozycje, zaś wszystkim innym epokom poświęcono 104 publikacje. Dominowała problematyka polska — 226 pozycji (61.6%). zagadnienia ogólne (nauki pomocnicze, problemy teorii historii, metodologia i in.) — 85 (23,5%), historia powszechna — 32 (8,4%), zagadnienia łączne (historia polska i powszechna) — (6,5%).

Dawnym dziejom pisma są poświęcone dwie publikacje: T. E. Model-ski:    „Ze wspomnień i zapisek redak

tora” i St. Kętrzyński: „Memoriał w sprawie Kwartalnika Historycznego

Pismo zostało założone w 1886 r. przez Xawerego Liske we Lwowie, pomyślane początkowo jako organ lwowskiego Towarzystwa Historycznego. W 1912 r. z organizacją tą łączy się Koło krakowskie,

1

Według danych „Katalogu prasy polskiej 1959” na blisko 900 aktualnie ukazujących się czasopism, 128 ukazuje się ponad 20 lat. Wśród nich przeważają pisma urzędowe, wyznań religijnych, czasopisma tech-niczno-naukowe, rolnicze. Dane „Katalogu” nie są zbyt ścisłe, np. według jego informacji interesujący tu nas Kwartalnik Historyczny ukazuje się od 1953 roku.