1841899824

80 TERESA DOBROWOLSKA

podstawie częstotliwości i intensywności tych kontaktów są mniej stabilne. Charakterystyczny dla wsi, związany z produkcją rolną, rytm pracy i odpoczynku, odbija się wyraźnie na korzystaniu z prasy bezpośrednio — na skutek okresowych zmian w ilości wolnego czasu przeznaczonego m. in. na odbiór środków masowej informacji i pośrednio — poprzez wpływ na częstość wyjazdów ludności rolniczej do miasta, a co za tym idzie jej możliwości zaopatrzenia się w pisma w kioskach Ruchu. W okresie pilnych prac rolnych maleje ilość stałych odbiorców o czym świadczą między innymi sezonowe wahania prenumeraty⁶). Nawet więc elita czytelnicza, jaką stanowią prenumeratorzy, jest w omawianym środowisku kategorią w pewnym stopniu płynną. Tym samym sztuczne wydaje się wyróżnianie jej jako odrębnego obiektu badań ⁷).

Gdy celem badań jest nie tylko poznanie stanu czytelnictwa prasy na terenie wsi, ale również możliwie pełne wykrycie jego uwarunkowań, postulat włączenia w ich zasięg wszystkich mieszkańców należy rozszerzyć na metodologiczny wymóg integralnego ujmowania społeczności wiejskiej. Całokształt bowiem zjawisk związanych z korzystaniem z środków informacji masowej można wyjaśnić wyłącznie w kontekście, na ogół jeszcze wyraźnych mimo postępującej urbanizacji, specyficznych cech środowiska wiejskiego⁸). W przyjmowaniu przez niego kultury masowej szczególną rolę odgrywa jego spoistość grupowa, określony stopień izolacji ekologicznej, daleko posunięta unifikacja uznanych wartości, norm i wzorów zachowania oraz podporządkowanie działań jednostkowych regulującym je instytucjom ogólnowioskowym.

W konsekwencji całościowego ujmowania społeczności wiejskiej, w skład populacji badanej przez Pracownię Socjologiczną OBP weszły wszystkie grupy zawodowe zamieszkujące wieś (rolnicy, chłopo-robotnicy, rzemieślnicy itp.), a także różne generacje. Jako dolną granicę wieku osób objętych badaniami przyjęto ukończony 18-ty rok życia, nie wyznaczono natomiast granicy górnej. Cenzus wieku jest kwestią umowną i zależy od konkretnej problematyki badawczej⁹).