ad. 4)
mamy państwa suwerenne, z suwerenną władzą, systematycznie rośnie liczba państw, stosunki międzynarodowe wychodzą poza kontynent europejski, w latach 70/80-tych XVIII w. włącza się w nie USA, kolonie zaczynają tworzyć państwa (Peru, Meksyk, Boliwia, Ekwador), kontakty z Azją, na arenę międzynarodową wchodzą nieliczne państwa afrykańskie (nieskolonizowane lub w miarę autonomiczne), stosunki międzynarodowe obejmują cały świat, wykształca się dyplomacja, 1815 r. Kongres Wiedeński - Regulamin Wiedeński - reguluje dyplomację, 1818 r. - protokół akwizgrański, powstają organizacje międzynarodowe, Hugo de Grott „O prawie wojny i pokoju księgi 3”, prawo międzynarodowe zaczyna regulować stosunki międzynarodowe, powstaje mechanizm utrzymania pokoju (równowagi sił), pojęcie państw - mocarstw: Francja, Rosja, Niemcy, Wielka Brytania, Austro-Węgry (+ USA), szczególna rola Wielkiej Brytanii - wyspa, bardzo silna flota, ruchy narodowo-wyzwoleńcze; w okresie I wojny światowej - koniec typu klasycznego; ad. 5)
według większości od 1918 r., II wojna światowa - dogrywka pierwszej; niektórzy twierdzą, że współczesne stosunki międzynarodowe zaczęły się w 1945 r.; w I wojnie światowej upadł wiedeński ład pokojowy - cechy charakterystyczne:
1) gwałtowny wzrost liczby państw (1918 r. - 38 państw, 1939 r. - 69/75 państw, dziś 193 państwa, a około 240 jednostek terytorialnych);
2) powstały uniwersalne organizacje międzynarodowe (Liga Narodów, później ONZ);
3) gwałtowny wzrost liczby organizacji międzynarodowych (ok. 1200 - rządowych, 7000 - 9000 pozarządowych);
4) ruchy o charakterze międzynarodowym;
5) przedsiębiorstwa transnarodowe - nowy uczestnik stosunków międzynarodowych;
6) prawo międzynarodowe - rozszerza swój zakres;
7) coraz więcej szczegółowych umów;
8) prawo lotnicze, kosmiczne, dzielone morza;
9) nowe koncepcje bezpieczeństwa zbiorowego, kooperatywnego;
10) ugrupowania państw w świecie (państwa: wysoko rozwinięte, rozwijające się, w okresie transformacji);
11) linie podziałów;
12) problemy globalne;
4