DSC45 (6)

to słowo ze współzawodnictwem o kontrolę nad zinstytucjonalizowaną, suwerenną władzą państwa narodowego oraz z rządami, które tę władzę sprawują.

Jest również ważne zaznaczenie, że wyraźnie nowoczesne technologie komunikacyjne, takie jak prasa drukowana, telegraf, radio czy stacje telewizyjne, są środkami organizacji działalności społecznej i ekonomicznej, a z pewnością egzekwowania i utrzymywania suwerennej władzy politycznej na poziomie narodowym. W tym drugim przypadku były to technologie, które umożliwiły mniej lub bardziej jednoczesną, ujednoliconą komunikację władzy politycznej pomiędzy scentralizowanym aparatem państwowym a społeczeństwem narodowym rozproszonym na narodowym terytorium. Były to również technologie, które umożliwiły tym scentralizowanymi władzom otrzymywanie informacji na temat czy to napotykanego posłuchu, czy też zagrożeń (zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych), na które mogły one wolniej lub szybciej zareagować (Innis 1950). Technologie masowej komunikacji, takie jak prasa czy radio, również zostały wybrane jako instrumentalne względem tworzenia, utrzymywania i kształtowania narodowej przestrzeni publicznej, politycznych aren społeczeństwa obywatelskiego, w których nadawane jest liberalno-demokratyczne obywatelstwo, kształtowana jest opinia publiczna, a uprawnienia suwerennej władzy państwowej są testowane (Habermas 1989).

Jest to takie połączenie, które zostało pozornie zakłócone, powodując coś, co jest opisywane jako transformacja do wyraźnie postmodernistycznej formacji geopolitycznej, w której państwo narodowe jako autonomiczna organizacja władzy politycznej zostało „rozpakowane” (Deibert 1997: 138; Elkins 1995; Ruggie 1993). W odpowiedzi na zmiany związane z globalizacją, niezależna, suwerenna władza państwa została gwałtownie ograniczona. Globalizacja przyjmuje oczywiście różne znaczenia i formy oraz obejmuje wiele aspektów. Jednakże w odniesieniu do statusu władzy politycznej, zorganizowanej i stosowanej na poziomie państwa narodowego, jej znaczenie jest dość dokładne: zdolność państw do sprawowania wyłącznej, całkowitej władzy wydawania opinii i podejmowania działań w obrębie swoich terytoriów została zdecydowanie ograniczona. Innymi słowy, suwerenność została rozpakowana, odkąd państwa nie cieszą się już dłużej wyłączną władzą nakazywania i zakazywania działalności na obszarze swoich narodowych jurysdykcji. Ta władza jest obecnie podzielona w obrębie konstelacji wewnętrznych i międzynarodowych prywatnych i publicznych aktorów oraz instytucji, począwszy od prywatnych, ponadnarodowych korporacji po miejsca spotkań coraz większego zakresu międzynarodowych organizacji decyzyjnych, włączając w to Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Międzynarodową Organizację Handlu, Grupę G8, Unię Europejską, Współpracę Gospodarczą Azji i Pacyfiku czy Mercosur, by wymienić zaledwie kilka. Jak zauważąją Held i McGrew, „rządy narodowe są w coraz większym stopniu ograniczone w ramach globalnych, regionalnych i multilateral-nych systemów sprawowania rządów - i mogą jedynie monitorować to wszystko, pozostawione same ze swoją decyzją” (Held i McGrew 2002:19).

Korzenie widocznego kryzysu państwowej suwerenności leżą w zmianach i dynamice deterytorializacji, których niektóre aspekty zostały omówione we wcześniejszych rozdziałach. Mówiąc ogólnie, logika i skuteczność tworzenia suwerenności na poziomie narodowym, a także odnoszenie jej wyłącznie do państw narodowych została oparta na odpowiednim zorganizowaniu podstawowych działań społecznych i ekonomicznych w ramach objętości narodowych. Jednakże, kiedy wiek dwudziesty ustępował dwudziestemu pierwszemu, duża część aktywności społecznej i ekonomicznej ujawniła się raczej w poprzek granic narodowych, a także wyraźnie narodowo zorganizowanej władzy politycznej i nie odnosiła się dłużej do panujących przestrzennych orientacji i kierunków rozwoju gospodarki i społeczeństwa. W tych właśnie napięciach manifestuje się sprzeciw wobec suwerenności i autonomii państwa narodowego.

Jak pokazaliśmy w rozdziale 2, dynamika globalizacji stała się nąjbardziej wyraźna w postaci deterytorializacji i transnacjo-nalizacji działalności ekonomicznej, począwszy od lat osiemdziesiątych. Żadna nowoczesna gospodarka nie była dotąd całkowicie zamknięta i stłoczona w obrębie swojego narodowego terytorium, a państwa zawsze dozwalały i angażowały się w handel ponad granicami. Pomimo to gospodarka międzynarodowa,

135