Magazyn62101

213

AUTONOMJA — AUTORSKIE PRAWO

czesne zastrzega sobie w coraz to większym stopniu nadzór i kontrolę nad sposobem korzystania z a. i buduje całą gradację środków kontrolnych; zasługuje zwłaszcza na uwagę zatwierdzenie postanowień wydawanych w tym zakresie przez ciała autonomiczne i przyznawanie zatwierdzeniu charakteru warunku zawieszającego.

Konstytucja polska z 23. IV. 1935 przewiduje a. samorządów terytorjalnych w zakresie ustawą oznaczonym i pod warunkiem zatwierdzenia norm autonomicznych przez władzę nadzorczą (art. 75). Ponadto utrzymuje konstytucja (art. 81 ust. 2) postanowienia art. 109 i 1x5 dawnej konstytucji marcowej, dotyczące autonomicznych związków mniejszości narodowościowych i wyznaniowych. — Wyjątkowe stanowisko Kościoła rzymsko-katolickiego (art. 114 dawnej konst.) jest również utrzymane, wobec czego, zgodnie z wynikami nauki, prawo kanoniczne nie ma charakteru norm autonomicznych w stosunku do ustawodawstwa państwowego, lecz stanowi „własne prawo", niezależne od ustaw państwa a przezeń w konstytucji uznane.

Literatura: Cybichow&kit Samorząd, „Encyklop. Pr. Publ.*’ T. II, itr. 922. Warszawa. — Gareim: AUg. StoaterecM „Mar-quardsena „Handb. d. Bffcntl. Bechts der Gegenwart”, T. I, etr. 86 i «. Frtiburg i. B., 1887, — Gierka Deutsches

Prinatrecht str. 142, 397 i n. 1895, — Heees Der Einfluss des BGB auf die Autonomie der deuttchen Standesherren. 1909. — Kinnei Autonomie der Kommunalverbande tn Prcussen. 1908. — KumaniecłtU Centralizm i decentralizacja. Ankieta o konst., Kraków 1922., — O. Mayeri Deutsches Ver-waltungsrecht. itr. 126, 1895. — OcMmowskis Prawo administracyjne, itr. 62 i n. Warszawa 1919. — Redliehs Des Wesen der Csterr. Komunalnerfasmng, str. 38. — Ro-sttcoroicokis Autonomja. Nasza konst., Kraków 1922. — Schticking: Autonomie w „ Worterbuch des deutschen Staats-und VerwaltunQsrechts” von Stengd-Fleischmann, T. I, str. 290 i n. Tybinga 1911, — Stary smak: Pratoo nadzoru nad administracją samorząd. w Polsce, str. 50 i n. Warszawa 1931. — Slawitocheks Selbstverwaltung und Autonomie, Lipsk 1910.

J. St. Langrod.

Autorskie prawo.

A. p. reguluje stosunki, jakie wynikają skutkiem stworzenia pewnego dzieła, a więc pewnego przejawu działalności duchowej, noszącego cechę twórczości osobistej, indywidualnej. Należą tu zatem dzieła literackie, naukowe, wykłady, kazania, listy, mowy, dzieła muzyczne, malarskie i t. p., architektoniczne, fotograficzne, choreograficzne, mapy, szkice, ilustracje i t. d. Prócz ochrony z a. p., dzieła te korzystają równocześnie z ochrony przewidzianej w innych ustawach. Uprawniony jest zasadniczo twórca lub jego prawonastępca. Ochrona obejmuje prawa majątkowe, przenośne i trwające tylko pewien okres czasu, oraz prawa osobiste, moralne, t. zw. dr o i t morał, nieprzenośne, niezrzeczalne, wieczne.

W Polsce obowiązuje ustawa o a. p. z 29. III. 1926 (Nr. 48, poz. 286 Dz. U.), sprostowana Rozp. Pr. Rzp. z ii. IV. 1927 (Nr. 36, poz. 318) a następnie zmieniona ustawą z 22. III. 1935 (Nr. 26, poz. 176). Tekst jednolity ogłoszono w Nr. 36, poz. 260 Dz. U. z r. 1935. Ustaw^ra zajmuje się przedmiotem, podmiotem, treścią, ograniczeniem, czasem trwania i przejściem a. p., umową o nakład i in-nemi umowami, wreszcie ochroną prawną. A. p. trwa z reguły przez czas życia twórcy i 50 lat po jego śmierci, a uprawniony rozporządza dziełem wyłącznie i pod każdym względem, jak właściciel. Ustawa z 1935 wprowadza, pomiędzy wieloma innemi, trzy ważne zmiany: umowa o przejście a. p. winna być sporządzona na piśmie; twórcy przysługuje t. zw. droit de suitę, polegające na prawie żądania części zysku w razie dalszej sprzedaży jego dzieła plastycznego z pewnym zarobkiem; ochrony praw osobistych, łącznie z żądaniem zapłaty t. zw. pokutnego, może żądać po śmierci twórcy, prócz jego rodziny, także i Prokuratorja Generalna w interesie publicznym (art. 63 ustawy).

Obok ochrony, przewidzianej ustawą dla dzieł lub twórców polskich (p. art. 5 ustawy) oraz szczególnemi umowami między-narodowemi (konwencjami handlowemu), udziela się również ochrony na poistawie Konwencji Berneńskiej z 9. IX. 1886 zmienionej w Berlinie w 1908 i w Bernie w 1914, oraz w Rzymie w 1928 (tę ostatnią zmianę Polska ratyfikowała, p. Nr. 84, poz. 515 i 516 Dz. U. z r. 1935). Konwencja utworzyła osobny związek Państw (Union Internationale) z biurem tego związku w Bernie szwajc., gdzie też wychodzi czasopismo „Le droit d’au-teur“. Ochroną a. p. zajmuje się wiele towarzystw, przedewszystkiem „Association Litteraire et Artistiąue Internationale", założona w 1878 1 posiadająca oddziały we wszystkich państwach (u nas: Polskie Towarzystwo Ochrony Prawa Autorskiego) oraz zawodowy Związek autorów i konipo-