Magazyn60301

199

KOLEJE

cach i Królewskiej Hucie. Naczelny nadzór i kontrolę nad całokształtem zagadnień komunikacyjnych w Polsce, a więc i nad kolejami, sprawuje Ministerstwo Komunikacji. Ministerstwu temu nie podlega jedynie komunikacja morska, nad którą nadzór sprawuje Ministerstwo Przemysłu i Handlu. Na podstawie dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 września 1924 r., znowelizowanego następnie w 1930 r., koleje polskie wyodrębniono z ogólno-państwo-wej administracji i utworzono odrębną osobę prawną pod firmą „Polskie Koleje Państwowe*', sprawującą zarząd nad kolejami państwowemi i temi kolejami prywatnemi, które pozostawały pod zarządem państwa. Działalność przedsiębiorstwa Polskich Kolei Państwowych powinna opierać się na zasadach handlowych, ze szczególnem uwzględnieniem potrzeb państwa oraz interesów gospodarstwa społecznego. Państwo przekazało przedsiębiorstwu P. K. P. na własność cały majątek ruchomy, a majątek nieruchomy oddało w zarząd powierniczy i użytkowanie. Sieć P. K. P. podzielona jest na 8 Dyrekcyj Okręgowych Kolei Państwowych, które mają siedziby w Warszawie, Wilnie, Radomiu, Lwowie, Krakowie, Katowicach, Poznaniu i Toruniu. Na czele każdej Dyrekcji Okręgowej P. K. P. stoi Dyrektor Kolei Państwowych, który zarządza kolejami w granicach powierzonego mu okręgu i pełni nadzór nad kolejami prywatnemi, znajdującemi się w okręgu a nieeks-ploatowanemi przez Przedsiębiorstwo Polskich Kolei Państwowych.

Organizacyjnie dzielą się Dyrekcje na Wydziały: Ruchu, Mechaniczny, Drogowy, Handlowo-Taryfowy, Zasobów, Sanitarny oraz na Biura: Personalne, Wojskowe, Finansowe, Kontroli Dochodów i Prawne. Dyrekcje w Warszawie, Wilnie i Radomiu posiadają nadto Wydziały Kolei Wąskotorowych a Dyrekcja w Warszawie jeszcze Wydział Elektrotechniczny. Dla ułatwienia sprawnego zarządu sieć każdej Dyrekcji podzielona jest na Oddziały Ruchowo-Han-dlowe i Drogowe, które bezpośrednio wykonują zadania Służby Ruchu, Handlowo-Ta-ryfowej i Drogowej, przy pomocy podległych im jednostek służłiowych.

Jednostkami najniższego szczebla podstawowych służb kolejowych są Stacje, Ekspedycje Towarowe, Parowozownie, Magazyny Zasobów, Składy Opału, Odcinki Drogowe, Sygnałowe, Wytwórnie Biletów i t. p.

Specjalne zagadnienia, dotyczące wszystkich Dyrekcyj Okręgowych, powierzone są Biurom podległym bezpośrednio Ministerstwu Komunikacji, do których należą: Biuro Rozrachunków Polskich Kolei Państwowych w Bydgoszczy, Biuro Małopolskich Kolei Lokalnych we Lwowie, a w Warszawie centralne Biuro Statystyki Przewozów P. K. P., Centralne Biuro Wagonowe, Biuro Projektów i Studjów P. K. P., Centralne Biuro Zakupów P. K. P., Centralne Laboratorjum Badawcze P. K. P. oraz Biuro Wyrównawcze przy Dyrekcji Okręgowej P. K. P. w Warszawie.

Literatura: Dziesięciolecie Polskich Kolei Państwowych 1918— 1928. Warszawa 1928. — Hilchen H.: Historja drogi żelaznej warszawsko-wiedeńskiej. Warszawa 1912. — „Inżynier kolejowy/tocznikt od 1925.— Wątorek: B-udowc kolei żelaznych.

Ttofil Bissaga.

II. Finanse kolei polskich.

1. Polskie Koleje Państwowe, aj Formy organizacyjne P. K. P. P. K. P. eksploatowały w 1936 r. 17 961 km linji kolejowych normalnotorowych o długości budowlanej 18 294 km, i 2 220 km wąskotorowych, o długości budowlanej 2 368 km. Charakter przemysłowy P. K. P. jest trudny do pogodzenia z zarządzaniem niemi na-równi z urzędami państwowemi. Aby zapewnić giętkość, przystosowalność do zmiennych warunków pracy, niezależność od budżetu państwowego — wydzielono kolej w odrębne przedsiębiorstwo państwowe, posiadające pewną samodzielność.

Utworzenie przedsiębiorstwa, zadekretowano rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dn. 28. XII. 1924 r., odwołano ustawą z dn. 22. VII. 1925 r. Ponownie powołano do życia rozporządzeniem Pr. Rzpl. z dn. 24. IX. 1926 r., znowelizowanem rozporządzeniem Pr. Rzpl. z dn. 29. XI. 1930 r. i ustawą z dn. 18. II. 1932 r. Główne zasady prowadzenia gospodarki: 1) P. K. P. posiadają odrębną osobowość prawną, są wpisane do rejestru handlowego i prowadzone na zasadach handlowych ze szczególnem uwzględnieniem potrzeb Państwa i gospodarstwa społecznego. 2) Majątek nieruchomy eksploatowanych linji stanowi własność Skarbu, przekazaną przedsiębiorstwu w powierniczy zarząd i użytkowanie; majątek ruchomy wraz z gotówką stanowi własność przedsiębiorstwa. 3) Majątek przekazany i własny jest wyodrębniony z majątku państwowego i nie może być obciążany zo-