Magazyn60401

200

KOLEJE

bowiązaniami Skarbu. 4) Przedsiębiorstwo jest uprawnione do zaciągania krótkoterminowych pożyczek do wysokości io^b dochodu eksploatacyjnego brutto. 5) Wszelkie wydatki pokrywa przedsiębiorstwo z własnych docnodów i funduszów na podstawie rocznych planów finansowo-gospodarczych (budżetów), zatwierdzanych przez Radę Ministrów, jak również bilanse i rachunki zysków i strat. 6) Przedsiębiorstwo wolne jest od podatków, danin i opłat publicznych, od których wolny jest Skarb. 7) Do budżetu państwowego włącza się tylko wpłatę do Skarbu lub dopłatę ze Skarbu w wysokości ustalonej w planie finansowo-gospodarczym. Suma wpłaty lub dopłaty podlega zatwier dzeniu przez Izby Ustawodawcze; w razie jej zmiany winna Rada Ministrów dostosować plan finansowo-gospodarczy do zmienionej wysokości.

Stan majątkowy P. K. P. znajduje wyraz w bilansie, sporządzonym ostatnio po dniu 31. XII. 1936 r.

b)    Wartość majątku stałego. Wartość tę, ustalono na 1. IV. 1929 r. drogą oszacowania, według ówczesnych cen, na sumę 6 960 milj. zł, która w r. 1936 wskutek sprostowań uległa zmniejszeniu o 117,8 milj. zł. Poza tem wartość majątku zmieniała się po r. 1929 wskutek doliczania nakładów inwestycyjnych, skupu kolei, odliczania ubytków, sprzedaży majątku i t. p. Obecna wartość 8036,6 milj. zł, nie jest całkowicie realna; nie uwzględnia spadku cen i zmniejszenia się wartości wskutek zużycia.

Stan gotówki (około 20 milj. zł) jest przy rozchodach (blisko 900 milj. rocznie) bardzo niski i sprawia poważne trudności w gospodarce. W okresie pomyślnej konjunktu-ry przekraczał znacznie sto milj. zł — w 1935 r. spadł do 13 .nilj., poczem nastąpiła poprawa. Niski stan środków płynnych tłumaczą: niepomyślne wyniki gospodarki w okresie kryzysu, finanbcwanie inwestycyj ze środków obrotowych, oraz „zamrożenie" w Niemczech należności za przewozy (około 70 milj. zł); obecnie część zamrożonych wierzytelności została upłynniona w drodze dostaw 1 drogą rozliczeń gotówkowych. Stan gotówki z końcem 1937 ^r- wzrósł do 49 milj zł.

c)    Wartość zapasu materjałów i inwentarza. Wartość ta w wysokości 141 milj. zł obejmuje właściwy zapas na cele eksploatacji i inwestycyj wartości 107 milj, zł, oraz pozycje o charakterze przejściowym. Wartość materjałów zmniejszyła się od 1931 r.

0    125 milj. zł, ze względu na trudności finansowe, wyczerpywanie zapasów i ograniczanie zakupów, wskutek spadku cen i przewozów, a zatem i rozchodu materjałów.

1928    1932    1936

wskaźnik cen przemysłowych ........ 100    67    57

wskaźnik przewozów kolejowych ....... 100    68    82

Obecnie, przy wzroście przewozów i stabilizacji cen, istnieje tendencja powiększenia zapasów, których brak wywoływał trudności w terminowem wykonaniu robót.

d)    Wierzytelności P. K. P. Zawierają: 1) należności od obcych kolei z tytułu przewozów (w tej liczbie Niemcy — 71,1 milj. zł) 85,0; 2) zaliczki gwarancyjne i kredytowane niedobory kolei prywatnych z tytułu umów gwarancyjnych i t. p. 37,9; 3) przewozy kredytowane i niewykupione listy przewozowe 19,4; zaliczki dostawcom, przedsiębiorcom i t. p. 14,8; 5) pożyczki pracownikom kolejowym 9,1; 6) należność od władz i instytucyj państwowych, samorządowych i t. p. 9,0; 7) pozostałe wierzytelności 16,9 (w milj. zł).

Zestawienie świadczy o ostrożnej gospodarce i oględnem angażowaniu środków. Poważna pozycja pożyczek gwarancyjnych

1    t. p. tłumaczy się niską rentownością prywatnych kolei.

e)    Krajowy fundusz kolejowy. Fundusz ten stworzony był przed wojną w celu finansowania budowy kolei lokalnych, tramwajów i t. p.

f)    Komunikacja samochodowa. Prowadzona przez P. K. P. od 1. VI. 1934 r. Komun. Samoch. obejmowała z końcem 1937 r. eksploatację 3087 km linji obsługiwanych 118 autobusami. Zorganizowana była w celu zapewnienia współpracy między dwoma rodzajami komunikacji i zapobieżenia szkodliwej konkurencji. W stosunku do P. K. P. stanowi majątek Kom. Samochód, drobny ułamek (0,08^b) i nie posiada znaczenia finansowego.

g)    Kapitały własne. Nieruchomości kolejowe są własnością Skarbu. Przyrost majątku nieruchomego, niezależnie od pochodzenia, powiększa kapitał Skarbu, ubytek — pomniejsza. W bilansie — kapitał Skarbu (4 260 milj. zł) stanowi tylko wolna część majątku nieruchomego po potrąceniu zadłużenia, które wynosi zaledwie 276 milj. zł.