Magazyn60501

201

KOLEJE

Ruchomości (i budowy nieukończone) stanowią własność P. K. P i po potrąceniu obciążeń (61,9 milj. zł) są główną podstawą kapitałów własnych przedsiębiorstwa (3438,9 milj. zł). Fundusz Zasobów, inne fundusze i rezerwy stanowią resztę kapitałów własnych (216,3 milj. zł).

h) Zobowiązania. Zobowiązania właściwe P. K. P. wynoszą około 460 miljonów złotych, a mianowicie: 1) Pożyczki obligacyjne 100,5.    2) Cztery S^lU% pożyczki,

przejęte przy wykupie Pińczowskich Kolei Dojazdowych 4,3. 3) Pożyczki z Funduszu Pracy na inwestycje 4,6.    4) An

gielska pożyczka na elektryfikację warszawskiego węzła kolejowego 33,0. 5) Wierzytelności szwedzkie z tytułu dostaw maszyn i narzędzi 4,4. 6) Bony skarbowe za dostawę wagonów kolejowych 29,4. 7) Renty i ceny wykupu kolei prywatnych 37,8. 8) Akcepty wydane z tytułu dostaw i robót 12,3. 9) Akcepty wydane na pokrycie pożyczek inwestycyjnych 33,5. 10) Skrypty dłużne z tytułu robót i dostaw, zakupu ak-cyj kolei prywatnych i t. p. (w tern angielskie dostawy hamulcowe 48,7 milj. zł) 74,3. 11) Skrypty dłużne na pokrycie pożyczek inwestycyjnych 20,3. 12) Zobowiązania bieżące z tytułu przewozów, dostaw, rozrachunków z kolejami zagranicznemi i pry-watnemi i t. p. 80,9. 13) Sumy wydzielone (depozyty, potrącenia, fundusze, kaucje, wa-dja i t. p.) 21,4. 14) Inne zobowiązania 2,9 milj. zł.

Oprócz tego figurują w bilansie jako zobowiązania: 5 milj. zł — pozostałość zysku za r. 1936 na rachunku Skarbu Państwa i 42 milj. zł — bezterminowej pożyczki Skarbu na kapitał obrotowy.

Powyższe liczby, prowadzą do wniosków: 1) majątek stały P. K. P. przedstawia wartość, idącą w miljardy. Dokładna wartość nie może być ustalona wobec braku aktualnego oszacowania. 2) Przeważają aktywa, unieruchomione na stałe — dochodząc do 95% całkowitej sumy — zjawisko niemal normalne dla kolei. 3) Brak środków płynnych jest uciążliwy i utrudnia gospodarowanie. 4) Kapitały własne P. K. P. i Skarbu łącznie — stanowią 94% sumy bilansowej; nie pokrywają jednak wartości majątku stałego. Różnica: 74 milj. zł stanowi zadłużenie części stałej majątku, a więc P. K. P. nie posiada własnych ośrodków obrotowych i operuje przy pomocy kredytów, zresztą w znacznej części długo- i średnio-terminowych. Stąd wynika skrępowanie w gospodarce. 5) Całkowite zadłużenie (około pół miljarda zł), jest niewysokie w stosunku do wartości i obrotów przedsiębiorstwa. Gdyby osiągnięte z gospodarki zyski nie zasilały Skarbu Państwa, sytuacja finansowa przedstawiałaby się korzystniej. W rzeczywistości P. K. P. zasilały Skarb przelewami:

^193°/ 3i	*93i/ 32	1932 3 kwartały	1933	1934	1935	I93^6	1937	1938
milj. zl
30.0	68,9	—	—	—	7.8	7.7	*6,3	42tO

i)    Rachunek strat i zysków. W rachunku strat i zysków widzimy sumę wpływów eksploatacyjnych kolei 833 milj. zł; wydatków zaś — 735 milj. zł. Stosunek tych dwóch wartości w procentach, zwany spółczynnikiem eksploatacji, wynosi 88,2, co w porównaniu z kolejami innych krajów przedstawia się dobrze. Mamy bowiem w 1936 r. spółcz. ekspl.: Niemcy — 88,2; Austrja — 111,05; Belgja — 100,76; Francja: kol. Wschodnia — 107,12; Państwowe — 120,38; Północna — 101,65; P. L. M. — 105,43; Orleańska i Południowa — 99,18; Anglja: kol. Wielka Zachodnia — 77,87; Północno-Wschodnia — 81,38; Srodkowa-Szkocka — 79,44; Południowa — 77,5°; Węgry — 119.63: I tal ja — 85,25; Rumun ja — 91,70.

j)    Szczególne cechy gospodarki finansowej P. K. P. Sposób ten, polega na tern, że zysk nie stanowi nadwyżki aktywów nad pasywami, wykazanemi w bilansie, lecz znajduje wyraz: 2.) w zmniejszeniu zobowiązań przy jednoczesnem powiększeniu kapitałów własnych, b) w powiększeniu pewnych pozy-cyj w aktywach, c) we wprowadzeniu do bilansu zobowiązań względem Skarbu w danym roku 5 milj. zł; zysk jest wykazany jako pozycja ewidencyjna, równolegle z pozycją przeciwstawną, dokonanych zeń wydatków i odpisów. Odpowiednio widzimy w rachunku wydatków na poczet zysku — spłaty pożyczek i zobowiązań, zakup akcji i t. p., które zysku nie konsumują. Widzimy w tym rachunku również wydatki na lotnictwo cywilne w sumie 15,7 milj. zł (per saldo). Subsydja P. K. P. na rzecz lotnictwa wynosiły:

Encyklopedja nauk politycznych 14