page0214

210

cznie budowę najzawilszych związków, z drugiej zaś z formuł takiej budowy można ocenić własności chemiczne, a niekiedy i fizyczne związku.

Wiek ubiegły odznaczył się co do chemii nie tylko dociekaniami teoretyczno-praktycznemi co do budowy związków chemicznych, lecz nadto odkryto wielką ilość pierwiastków chemicznych, czyli substancyi, których dotąd nie dało się rozłożyć na ciała prostsze. Obserwacya zaś tych blizko 80-ciu pierwiastków pod względem własności ich chemicznych ) fizycznych naprowadziła Prousfa w r. 1815 na myśl, że pierwiastki poszczególne są tylko modyfikacyami wielokrotnościowemi jednowar-tościowego wodoru. Atoli w miarę udoskonalenia metod, służących do oznaczania ciężaru atomowego, stawało się rzeczą coraz jaśniejszą, iż hypoteza Prousfa nie da się utrzymać, ponieważ wynikało z niej, jakoby ciężary atomowe innych pierwiastków były wielokrotnościami liczb całych ciężaru atomu wodorowego, np. ciężar atomu tlenu = 16 razy wziętemu ciężarowi atomu wodoru. Kiedy się okazało, że atom chloru jest 355 razy cięższy od atomu wodoru, skądby wynikało, że niektóre pierwiastki są wielokrotnościami wodoru, powiększonemi o jakąś część ułamkową atomu wodoru, wówczas Dumas zmodyfikował hypotezę Prousfa w ten sposób, że tylko połowa atomu wodoru ma być liczbą zasadniczą w budowie innych pierwiastków. Jakiś czas tylko utrzymywał się pogląd Dumasa, ale nie długo go zarzucono jako niezgodny z faktami. Atoli myśl Prousfa i Dumasa nie zginęła całkowicie, tylko przybrała inną szatę. Chemik angielski Newlands oraz Lotaryusz Meyer spostrzegli po zestawieniu wszystkich pierwiastków według ich ciężarów atomicznych, że pierwiastki okazują peryodycznie na skali ciężarów atomowych podobieństwo co do własności chemicznych i fizycznych tak, iż możnaby pierwiastki podzielić jakby na familie pewne, których rysy zasadnicze powtarzają się od czasu do czasu w twarzach epigonów. Zrazu niedoce-

skiego: Poglądy chemiczne na budowę materyi). Warszawa 1904, str. 79 nastp.

J. H. Van’t Hoff: Die Lagerung der Atome im Raume. II Aufl. Braunschweig 1894, str. 5 nastp.

J. Wislicenus: Die Chemie und das Problem der Materie. Recto-ratsrede. Leipzig 1*98.

http://rcin.org.pl