IMGD60 (2)

Edukacja alternatywna 149

się potrzebom dziecka, z drugiej zaś strony pozwalać mu te potrzeby realizować swobodnie i bez przeszkódr-Dziecko rozwija^, się na podstawie samumotywacji i może się rozwijać tylko w~atmo-^ sferze wolności i swobody. W ten tylko sposób może uniezależnić —Się od^-dorosłychi rozwijać własną autonomię. Zasada swobody odnosi się do wyboru przedmiotu, miejsca i czasu pracy. Umoż-"liwia-te planowanie włnnnyrh czynności, ponoszenie odpowie-^dziakiośei za pracę wykonaną, przemyślenie swoich czynności, Zastanowienie się nad ich konsekwencjami dla siebie i innych, sprawdzenie siebie, odkrycie swoich umiejętności i słabostek.

Kwintesencją jej teorii pedagogicznej jest stwierdzenie dziecka „pomóż mi zrobić to samemu'⁷. M. Montessori zawsze podkreślała, że dziecko od pierwszych chwil swego życia musi wykonywać ogromną pracę, którą określiła jako „długą i ciężką pracę rozwoju", co ma doprowadzić do stania się dojrzałym człowiekiem. Oznaką rozwoju jest spontaniczna aktywność człowieka, dzięki której możliwe jest osiągnięcie duchowej wolności. Dlatego zrozumiałe jest, że wspieranie aktywności lub jej tłumienie ma daleko idące skutki dla rozwoju dziecięcej duchowości i wolności. Istota ludzka obdarzona spontaniczną aktywnością, jako „sprawca własnych działań", dąży do pełnej wolności. Należy więc jej przygotować odpowiednie „duchowe pożywienie" i dać wolność spontanicznej działalności człowieka¹⁴².

Otoczenie cechuje porządek. Wszystko w klasie ma swoje stałe miejsce. Dzieci małe są wrażliwe na ład i chcą go wokół siebie utrzymać. Porządek ukryty jest w każdym materiale dydaktycznym. Odnajdując go dziecko odkrywa sposób wykonania zadania. Porządek uczy zaufania do otoczenia i współpracy z nim.

Pomieszczenia szkolne winny być, według niej, tak zorganizowane, by zachęcały, prowokowały do swobodnego działania, eksperymentowania, a materiał do działania tam zgromadzony ma być „kluczem do świata".

Klasa szkolna jest wyposażona w takie materiały i sprzęty, aby umożliwiała poznanie i opanowanie rzeczywistości. Znaj-

¹⁴² Montessori M , Uber die Bildung..., op. clt., s. 94-95.