34723 lastscan6

Geografia polityczna z jednej strony zajmuje się procesami przyrodniczymi., z drugiej, zas niepowtarzalnymi zjawiskami historycznymi. Laczy efekty działania praw przyrody i prawidłowości społecznych. Rozwoj tej dyscypliny w Polsce rozpoczął się po I wojnie swiatowe^choc jej początki sięgają drugiej połowy XIXProblematyke geografii politycznej poruszali m.in. W.Pol, F.Szwarcenberg - Czerny lub W.Nałkowski. Na Nałkowskiego i innych geografów tego okresu silny wplywwywarlo nowe podejście do geografii politycznej, które zainicjował Ratzel. Pod wpływem tych poglądów W.Nałkowski zbudował teorie „przejściowości” terytorium Polski. Przejściowość terytorium, rozumiana jako brak wyraźnych granic naturalnych na wschodzie i zachodzie, jest według tej teorii powodem wszelkich nieszczęść spadających na Polskę, z utrata niepodległości włącznie. Pogląd ten spotkał się z osta krytyka E.Romera. Przeciwstawił on teorii „przejściowości” teorie „pomostowości” terytorium Polski. Pomostowość miedzy morzami oraz miedzy Wschodem a zachodem była zdaniem Romera korzystna z punktu widzenia geopolitycznego.

Polska geografia polityczna z chwila odzyskania niepodległości przez Polskę starała się zaznaczyć i udokumentować istnienie niepodległego państwa, aby bronie interesów polski przed atakami zagranicznych polityków, którzy kwestionowali prawo Polski do niepodległego bytu. Szczególne miejsce w publikacjach z. zakresu geografi politycznej zajmowały zagadnienia państwa, granic i ludności. Geografowie polscy duża role przypisywali wpluwowi środowiska geograficznego, na jego istnienie i rozwoj państwa. Przez państwo rozumiemy terytorium i jego ludność. Taka definicje państwa znajdujemy u Pawłowskiego „...państwo jest tworem przyrodzonym, w skład którego wchodzą dwa czynniki: kawałek ziemi i gromada ludzka skupiona na owym kawałku...”. E.Romer stwierdził, ze „...państwo ma za podstawę dwa elementy: narodowy i terytorialny, moralny i fizyczny...”. Uważał on państwo za organizm żyjący, którego rozwojem kieruje działalność ludzka, ale który jest także uzależniony od swoich praw rozwojowych, tj. od środowiska geograficznego. W odniesieniu do polski tym decydującym czynnikiem według Romera był układ sieci dróg naturalnych wyznaczonych przez siec rzeczna naszego kraju. Z podobnym stanowiskiem w sprawie państwa wystąpił J. Loth, uważając państwo za organizm żywy, który „aby trwać....dbać musi o to, aby się rozwijać”. Loth przedstawił klasyfikacje państw z punktu widzenia zajmowanego obszaru, kształtu, położenia, struktury wewnętrznej i stanowiska mocarstwowego z określeniem ustroju.politycznego”.

Zupełnie inna metoda posłużył się przy klasyfikacji państw J. Smoleński. Według niego niezwykle ważne j.est odkrycie praw rządzących zespołami państw i roli poszczególnych państw w obrębię tych zespołów. Smoleński zdawał sobie sprawę z faktu, ze wyjaśnienie rozwoju państw samym tylko wpływem środowiska geograficznego jest niewystarczające. W uzasadnieniu swojej teorii stwierdza, za stosunki ekonomiczne sa czynnikiem, który warunkuje grupowanie się państw w pewne zespoły i one rzutują na ewolucje państw oraz decydują o ich rozwoju lub upadku. Umiastowski poruszył problem idealnych naturalnych granic z punktu widzenia obronności. Ideałem była granica naturalna, wyraźnie zaznaczajaca się w krajobrazie, umożliwiająca jednak kontakt z sasiadami.

Główny nacisk w badaniach geografii politycznej okresie międzywojennym był skierowany na ustalenie roli czynnika terytorialnego, położenia i związanych z tym warunków środowiska - im przypisywano decydujące znaczenia w rozwoju organizmu państwowego. Mniej uwagi poświecono czynnikowi ludzkiemu. Ogólnie można stwierdzić, ze na problematykę badawcza polskiej geografii politycznej okresu międzywojennego ciążyła rozbieżność poglądów Nałkowskiego i Romera na temat położenia Polski oraz wynikających z tego skutków rozwoju politycznego i terytorialnego kraju. Prace z geografii politycznej dotyczyły najczęściej zagadnień państwa, granic i położenia geograficznego oraz odnosiły się bezpośrednio do terytorium Polski

6