5 (187)

i

Inne specjalistyczne organy nadzoru i kontroli nad warunkami pracy to m.in.: Państwowa Straż Pożarna (PSP), Urząd Dozoru Technicznego (UDT), Główny Urząd Nadzoru Budowlanego (GUNB), Wyższy Urząd Górniczy (WUG), Państwowa Agencja Atomistyki (PAA), Rada Ochrony Pracy (ROP), Główny Urząd Statystyczny (GUS).

Pracownicy, w celu reprezentacji obrony swoich praw i interesów, mają prawo tworzyć związki zawodowe. Związki zawodowe oraz kierowana przez nie społeczna inspekcja pracy sprawują w zakładach pracy społeczny nadzór nad warunkami pracy.

Wszyscy pracownicy mają prawo zrzeszania się w związki zawodowe. Związki zawodowe i ich organizacje mają prawo do rokowań, w szczególności w celu rozwiązania sporów zbiorowych i zawierania układów zbiorowych. Każdy pracodawca obowiązany jest do stworzenia możliwości działania organizacjom związkowym.

Społeczna inspekcja pracy (sip) jest to społeczna służba pełniona przez pracowników, która ma na celu zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochrony uprawnień pracowniczych. Społeczną inspekcją pracy kierują zakładowe organizacje związkowe, a jej organami są społeczni inspektorzy pracy.

Ważne zadania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy realizują wyspecjalizowane służby wewnętrzne pracodawcy lub podmioty zewnętrzne działające na zasadzie zlecenia, które pełnią funkcje kontrolne i doradcze nad warunkami pracy.

Do podstawowych organów kontrolnych i doradczych działających na rzecz pracodawcy zalicza się służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, służbę medycyny pracy, komisję bezpieczeństwa i higieny pracy.

Służba bezpieczeństwa i higieny pracy (służba bhp) jest to wyodrębniona w strukturze zakładu pracy jednoosobowa lub wieloosobowa komórka organizacyjna, która podlega bezpośrednio pracodawcy oraz pełni funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca tworzy służbę bhp, powierza wykonywanie zadań tej służby pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy, sam wykonuje zadania tej służby lub zleca wykonywanie zadań tej służby podmiotowi zewnętrznemu, w zależności od: rodzaju prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników, warunków pracy w zakładzie pracy, nasilenia zagrożeń zawodowych.

Służba medycyny pracy ma za zadanie ochronę zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków związanych ze środowiskiem pracy i sposobem wykonywania pracy oraz sprawowanie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi. Obowiązek objęcia pracowników opieką zdrowotną spoczywa na pracodawcy, a służbę medycyny pracy stanowią głównie lekarze oraz ewentualnie pielęgniarki, psycholodzy i inne osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych w zakresie medycyny pracy.

Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy (komisja bhp) jest to organ doradczy i opiniodawczy pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, który zatrudnia więcej niż 250 pracowników. W skład komisji bhp wchodzą pracownicy służby bhp, lekarz medycyny pracy, społeczny inspektor pracy, a także przedstawiciele pracowników wybrani przez zakładową organizację związkową lub w przypadku jej braku przez pracowników w trybie przyjętym w zakładzie pracy.

Ważną rolę w zakresie nauki i edukacji w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy pełnią szkoły wyższe, np. politechniki, uniwersytety, akademie medyczne, ekonomiczne i rolnicze, które prowadzą zarówno działalność naukowo-badawczą i badawczo-rozwojową, jak i realizują kształcenie na studiach wyższych i studiach podyplomowych w obszarze problemowym „bezpieczeństwo i higiena pracy”.

Wśród jednostek naukowo-badawczych i badawczo-rozwojowych wiodącą rolę w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy pełnią Centralny Instytut Ochrony Pracy w Warszawie oraz Instytut Medycyny Pracy w Łodzi.

3