Magazyn6
0701

199

AUSTRALJA — AUSTRJA

wykonano, i stycznia 1911 Australja Południowa przekazała A. P. rządowi Związku Australskiego, który jednak w dalszym ciągu rezerwuje kraj dla białych. W r. 1926 wyodrębniono południową część terytorjum jako Australję Środkową; w r. 1931 to zarządzenie cofnięto. W r. 1895 ludność osadnicza A. P. składała się z 880 białych, 3 443 Chińczyków, 144 innych przybyszów kolorowych; w 1932 było 2950 białych, 722 Chińczyków, 25 innych przybyszów kolorowych. Czarnych tubylców (wraz z mieszańcami) liczono w 192Ó r. 20 542; w 1932 oceniono ich liczbę na 19407. Siedzibą władz jest portowe miasteczko Darwin.

7. Tasmanja. Pierwotnie kolonja Van Diemen‘s Land. Najmniejszy stan, 66896 km³, w tern wyspa T. 62 814, drobne wyspy przyległe 3 642 km³, antarktycz-ne wyspy Macąuarie 440 km³. Ludność 220000 dusz, czyli 3,1 na 1 km*. Zachodnia połowa i północno-wschodni róg wyspy górzyste, pierwotnie pokryte gęstą, bezdrożną puszczą, rojącą się od zwierzyny; pośrodku równina, niegdyś porosła przestronnym lasem sawannowym. Czarni Tasmańczycy (najwyżej 7 000 głów) byli jeszcze o wiele prymitywniejsi od krajowców Australji. Dzisiaj czarni wyginęli; równina skolonizowana, puszcze zajmują już tylko 9% obszaru kraju, reszta gór jest pastwiskiem. Górnictwo w przeszłości bogate (cyna, miedź), dziś ubogie. Sadownictwo, hodowla owiec. Przemysł włókienniczy, hutniczy (elektrolityczne wytapianie przywożonej rudy cynkowej) i chemiczny; siły dostarczają wodospady. Wywozi się owoce i ich przetwory, kruszce, wyroby wełniane (na kontynent austral-ski) i wełnę. Wybieralny parlament dwuizbowy; Izba Wyższa o prawach ograniczonych. Uniwersytet. Kursy uniwersyteckie dla robotników. Miasta: stolica Hobart (59000 mieszk.) na południo-wschodzie, nad lejkiem ujściowym rz. Derwent; Laun-ceston (32 000 mieszk.) na północy, nad lejkiem rz. Tamar.

Literatura: The Australastan Handbook. Melbourne i Sydney 1906. — Camegie Dattidi Spinifez and Sand. London 1898. — Coghlan T. A.: Statistical account of the seven colonies of Australia and New Zeeland. Sydney 1891. — Daritt Michaeli Life and progress in Auslralasia. Londyn 1898. — Favenc Ernest: History of Australian ezploration. Sydney 1888.— Forreat Alext North-west ezploration. Perth 1880.— Gregory J* W.: The Dead Heart of Australia. A joumey around Lakę Eyre. London 1906. — Gumplowicz W.: Oceanja. Wielka Geografia Powszechna, Warszawa, Trzaska, Evert i Michalski. — Hassert Kurt: Australien und Neuseeland, geografach und wirtschaftlich. Gotha 1924. — Herbertaon and Howarth: The Ozford Survey of the British Empire vol. V. Ozford 1914. — Hodder Edwin: The history of South Australia. London 1893. — Jenka Edward: A history of the Australasian colonies. Cambridge 1893. — Mśtin Albert: Le socialisme sans doctrines. Pari 1910. — Offi-cial Year-book of the Commonwealth of Australia. — R&cUejk Nouv. giogr. universdle₉ XIV. Paris 1889. — Reeuee W.P.: State ezperiments in Australia and New Zeeland. London 1902. — Rogc. s-KersPiatc; Historical Geography of Australasia. Ozford 1925 — Schachner Robert: Australien in Politik, Wirtschaft, Kultur. Jena 1909. — Strxelecki de P- E.: Phy-sical descńption of New South Wales and Van Diemens Land. London 1846. — The Stalesman*s Yearbook. London. — Taylor Grifith; Australia in tf* physiographic and economio aspects. Ozford 1925. — Vidal de la Blachę et Galloia: Góogr. unit). X. Parts 1930.

Wł. Gumplowicz.

Austrja.

A. Geografja i stosunki gospodarcze. B. Hi-storja i sprawy polityczne.

A. GEOGRAFJA I STOSUNKI GOSPODARCZE.

I. Kraj i ludność, i. Obszar, położenie i granice. 2. Klimat, rzeki, jeziora, lasy. 3. Ludność. II. Stosunki gospodarcze. 1. Rolnictwo i hodowla zwierząt. 2. Bogactwa naturalne. 3. Przemysł. 4. Handel. 5. Komunikacja. 6. Oświata, znaczenie Austrji w Europie.

I. Kraj i ludność.

1. Obszar, położenie i granice. Pow. 83 838 km*, największa długość 530 km, najw. szerokość 265 km. A. graniczy na pn. zach. z Rzeszą Niemiecką, na pn. z Czechosłowacją, na wsch. z Węgrami, na płd. z Jugosławją i Włochami, na zach. ze Szwajcarją. Długość granicy wynosi 2 637 km. A. jest krajem górzystym, jedynie część płn. wsch. oraz wsch. jest wyżynną, a otoczenie jez. Neusiedler stanowi część niziny Węgierskiej. Góry w A. są częścią Alp Wschodnich. Zaznaczają się w nich trzy równoleżnikowe pasy górskie oddzielone od siebie obniżeniami, z których płn. tworzą podłużne doliny grn. Innu, Salzachu, Anizy (Enns), Mury i Murycy (Miirz), zaś pin. dolina Drawy. Obniżenia te oddzielają centralną część krystaliczną od zewnętrznych pasów wapiennych. Płn. pas wapienny składa się w obszarze A. z następujących pasm górskich: Retykon, Alpy Algawskie (Parseier Spitze 3 038 m), Północno Tyrolskie Alpy Wapienne z grupą Wetterstein (Zugspitze 2 964 m) i Karwen-