Magazyn6
0301

195

AUSTRALJA

najściem białych nie znali użytku metali, zamiast chat stawiali parawany, nie uprawiali ziemi, nie mieli zwierząt domowych oprócz psa. Byli ludożercami. Wierzyli w całe roje duchów i bali się ich; stąd wpływowa pozycja czarodzieja. Jako lud myśliwski, byli mistrzami w zakradaniu i maskowaniu się, tudzież w tropieniu zwierzyny. Znali się także na rybołóstwie. Kobiety ich chodziły z kijem o zakrzywionym końcu, aby wygrzebywać korzenie jadalne. Australczycy umieli w okolicach suchych, nawet pustynnych, odnajdywać ukryte zapasy wody.

Dla tych czarnych tubylców kolonizacja była zgubną. Wymierali masowo na europejskie choroby zakaźne. Zabijała ich wódka. Zabierano ich tereny myśliwskie na pastwiska dla owiec. Tępiono ich zwierzynę, aby nie żarła paszy dla owiec przeznaczonej, a kiedy kradli owce, wtedy' tępiono ich samych. Dzisiaj czarnych pełnej krwi jest w A. ok. 60 ooo; mieszańców jest przeszło 19 000, a liczba ich rośnie.

2. Kolonizacja. A. kolonizowali Anglicy wraz z Irlandczykami; Niemcy, Francuzi, Włosi stanowili tylko domieszki szybko się asymilujące. Chińczyków i innych Azjatów przez ustawy wyjątkowe prawie całkiem wyrugowano; zatrudnienie Melanezyjczyków w plantacjach trzciny cukrowej było epizodem, który przeminął. Pierwsze osady angielskie były ko-lonjami karnemi. Wnet jednak oficerowie załóg, pilnujących skazańców, zaczęli się przedzierzgać w osadników cywilnych; ka-torżników odnajmowano im do służby. Później zaczęli napływać wolni osadnicy wprost z Anglji. Na ich wielokrotne żądanie wkoń-cu zaniechano dalszego deportowania zbrodniarzy do A. — Najstarszą kolonją była Nowa Walja (New South Wales), zajmująca południowy odcinek wybrzeża wschodniego. W r. 1804 na Tasmanji powstała druga kolonja karna. W 1829 r. wolni przybysze z Anglji założyli w kraju Łabędzim kolonję, z której powstała A. Zachodnia. W 1835 r. dwie gromady wolnych osadników z Tasmanji przeniosły się do Australia Felix i założyli kolonję Wiktorję. Wolni emigranci z Anglji w 1836 r. założyli A. Południową. W 184° ^r- nad zatoką Mo-retona na północnych kresach Nowej Walji na miejscu katorgi, którą zamknięty, powstało osiedle wolnych kolonistów, zalążek

Kraju Królowej (Queensland). W 1863 r. rząd angielski przydzielił A. Południowej jako dependencję A. Północną. W 1888 r. na południowem wybrzeżu wschodniej Nowej Gwinei powstała kolonja Papua, podległa rządowi Kraju Królowej. W 1901 r. kolonję australskie połączyły się w Związek Australski (Commonwealth of A.). W 1902 r. Związek objął administrację A. Północnej i Papui. W 1911 r. Związek nabył od Nowej Walji 2362 km* górskiej ziemi, jako terytorjum Związkowe; założono tam nową stolicę, Canberra. W wyniku wojny światowej A. objęła mandat nad północno-wsch. częścią N. Gwinei wraz z wyspami Bismarcka; otrzymała też udział w mandacie nad wyspą Nauru. W 1933 r. proklamowano zwierzchnictwo A. nad odcinkiem Antarktydy między 45⁰ a 160⁰ dług. wsch. (bez Terre d’Adelie).

III. Stosunki gospodarcze.

A. jest krajem pasterskim. Głównym produktem jest wełna; wywozi się też mięso mrożone, jaja, skóry. Rolnictwo z trudem zdobywa sobie miejsce obok pasterstwa; wywozi się pszenicę, a w Kraju Królowej uprawia się trzcinę cukrową. Kopalnie złota w przeszłości miały olbrzymie znaczenie, dziś mniejsze. Wydobywa się węgiel kamienny, rudę żelazną, rudę ołowianą srebro-nośną, miedź, cynk, cynę. W przemyśle i rzemiosłach w r. 1926-7 pracowało 467000 osób, lecz przemysł nie pracuje na wywóz, a i krajowego rynku nie opanował. Przywóz do A. składa się głównie z fabrykatów. — Ludność (z czarnymi) 6684000 osób. Z nich prawie połowa skupiona w stolicach sześciu stanów (Sydney 1262 000, Melbourne 1028000 mieszk.). Innych znacznych miast jest bardzo mało. — Błędem polityki ludnościowej A. jest rezerwowanie gorącej północy dla białych, dla których klimat tej strefy jest zabójczy. Dalszym błędem jest odmowa ułatwień dla immigra-cji białych nie-Anglików.

IV. Stany Australii.

1. Nowa Walja. (New South Wales). Stan najludniejszy, powstały z najstarszej kolonji. Zajmuje południowy odcinek wybrzeża wschodniego, wraz z zapleczem aż po 141° dług. wsch. Obszar 801 396 km². Mieszkańców 2 600 000, czyli 3,2 na 1 km³. Ludność gęsta na wschodzie, rzednie ku

13