Magazyn6
0501

197

AUSTRALJA

nionych spadła z 156348 na 128265. Największy w A. przemysł włókienniczy i odzieżowy. Fabrykacja obuw ia = 60% australskiej. Stosunkowo duży przemysł metalowy. Cukiernictwo największe w A., tak samo wyrób konserw owocowych. Sieć kolejowa stosunkowo gęsta. Melbourne ma po Sydney najruchliwszy port w A.; ruch w r. gosp. 1926-7: 7324530 tonn ang.

3. Queeusland (t. zn. Kraj Królowej), stan zajmujący północo-wschód A. Obszar 1736600 km²; ludność osadnicza 976000, do tego czarnych tubylców pełnej krwi 12 524, półkrwi czarnych 4 402. Przeciętna gęstość zaludnienia 0,57 na r km². Ludność, dość skupiona w południowo-wschodnim rogu stanu, rzednie ku zachodowi oraz ku północy. Skrajna północ odludna z powodu szkodliwego dla Anglików klimatu. Znaczna przewaga ilościowa mężczyzn nad kobietami. Biali urodzeni w Q. żyją krócej niż biali urodzeni w innych stanach. Miasta: stolica Brisbane (nad morzem na skrajnem południu) 334 000 mieszk., Tcwnsville (nad morzem na północo-wschodzie) 31000, Rockhampton (nad morzem pod zwrotnikiem) 30000, Toowoomba (na przełęczy na zachód od Brisbane) 27000, Ipswich (między Brisbane a Toowoomba; kopalnie węgla) 26000 mieszk. 93fó ziemi są własnością rządową; z tych ziem cztery piąte są wydzierżawione, głównie w celach pasterskich. Ustawa z 1917 r. (zniesiona w 1929, lecz przywrócona w 1932) zabrania sprzedaży ziemi rządowej na prywatną własność; dopuszczalną jest dzierżawa zwykła albo dzierżawa wieczysta z ponov, • nem określeniem wysokości czynszu co 15, względnie co 30 lat. Wielka hodowla owiec (w 1932 r. 21 313000 szt.) i bydła rogatego (5 535 000 szt., czyli 45% bydła rogatego w A.). Na stepach zachodnich tysiące artezyjskich fontann i studzien, głównie dla pojenia bydła. Rozmiary rolnictwa skr minę; głównem zbożem jest pszenica, kukurydzę uprawia się na paszę. Ważne są plantacje trzciny cukrowej wzdłuż wybrzeża wschodniego, zaopatrujące w cukier całą A.; robotnikami w tych plantacjach są przeważnie Włosi. Pozatem uprawiane są banany, ananasy, pomarańcze. Górnictwo: węgla niecałe 900 000 tonn rocznie; dawniej bogata produkcja kruszców, dziś tylko uboga (srebro, miedź, złoto). Przemysł zatrudniał w roku gospodarczym 1926-27 ogółem 48133 robotników, w tem 22 526 w dużych zakładach, liczących każdy przeszło 100 rob. Ruch portowy (wjazd, r. gosp. 1926-7): Brisbane 3315000 tonn ang., Townsville 1028000. Długość kolei żelaznych: 10551 km, czyli 24% wszystkich kolei w A.; ltcz ruch stosunkowo mab (konkurencja okrętów morskich). Parlament jednoizbowy, wybrany przez wszystkich dorosłych ludzi obojga płci, zamieszkałych w Q. od roku. Posłów jest 62. Uniwersytet znajduje się w Brisbane.

4. Australja Południowa. Stan związku Australskiego, którego lądowe granice stanowią: 26° szer. płd., 129° i 141⁰ dług. wsch. od Greenwich, Czwarty bok stanowi brzeg morza z dwiema, daleko w ląd wrzynającemi się zatokami: zat. Spencera i zat. św. Wincentego. W niewiel-kiom oddaleniu od wschodniego brzegu obu zatok ciągną się ku północy góry Flindersa, bardzo stare, miernej wysokości. Wąski, niski półwysep między obiema zatokami nazywa się półw. Yorke’a, szeroki, górzysty półwysep na zachód od zat. Spencera pół-wyspem Eyre’a. Na południo-wschodzie A. P. płytką laguną do morza uchodzi Murray, największa rzeka A. Klimat między górami a morzem śródziemnomorski, gdzie indziej stepowy albo pustynny. Liczne słone jeziora, które co lato wysychają, tak że sól z nich można zbierać. Kolonję A. P. założyło w 1836 r. towar systwo, które powstało w Londynie za inicjatywą ekon. Wake-f i e 1 d a. Nieostrożne stosowanie jego planu (wysyłanie odrazu licznych tysięcy robotników, których wszystkich zatrudniać mieli nowokrcowani właściciele dóbr) wywołało masową nędzę, którą gubernator Gawler zwalczał robotami publicznemi, celowemi lecz bardzo kosztownemi. Płacił przekazami na skarb państwowy w Londynie; wkoń-cu skarb odmówił wypłat. Wynikiem był -straszliwy kryzys i tłumna ucieczka robotników. Gawlera odwołano; następcą jego G r e y stosował ścisły system oszczędnościowy. Kryzys po licznych bankructwach przeminął. Kolonja stała się zamożną dzięki uprawie pszenicy i kopalniom miedzi. Dzisiaj A. P., której obszar wynosi 984 341 km², ma 583 000 cywilizowanych mieszkańców, w tem 2 000 czarnych pełnej krwi i nieokreśloną liczbę półkrwi czarnych. Nie wliczono dzikich czarnych (umiej wię-