Magazyn8401

swą wiedzę i talent zdobyczami, dokonanemi na polu sztuki przez różnych artystów, przyswajając je sobie, lecz i urabiając według własnego uczucia.

Nadzwyczajne podobieństwo z tą pracą Fra Bartolommea wykazuje Madonna Rafaela, znajdująca się w zbiorach madryckich. Jest to ten sam typ kobiety silnie rozwiniętej, mającej nawet na sobie tę samą suknię, podtrzymującej małego swego synka, który jak gdyby na koniu, usiadł na białej owcy; w cieniu stojący za Maryą mąż jej przybrany, Józef, przygląda się z zainteresowaniem. Jest to kompozycya odmienna, lecz charakter typów ten sam, tylko jakby dojrzalszy i bardziej wyszlachetniony.

Obrazek madrycki Rafaela interesuje nas i z tego jeszcze względu, że w Muzeum Warszawskiem posiadamy jego powtórzenie, zakata-logowane pod nrem 239. Porównawszy kopię fotograficzną obrazu madryckiego ze znajdującym się w Warszawie, spostrzegamy niewielkie znuany w układzie draperyi i fałdów i innych szczegółach, jakie zazwyczaj się trafiają, gdy artysta po raz drugi pracę swą powtarza. Cały przód na obrazku warszawskim jest zapełniony pięknymi kwiatami, jakich niema na obrazku madryckim, szkoda tylko, że figury na naszym obrazie są uszkodzone niedołężną restauracyą. Warszawski obraz ma wszystkie cechy wczesnych prac Rafaela z jego okresu florenckiego, jednak nie można wyrzec stanowczo

0    nim, że to jest praca własnoręczna mistrza, dopiero zestawienie obu obrazów razem mogłoby sprawę tę rozstrzygnąć. W każdym jednak razie posiadamy dzieło o znamionach renesansu rozkwitłego

1    wielkiej wartości artystycznej ¹.

Czerpiąc od Fra Bartolommeo zasady kompozycyi i studyując dzieła innych mistrzów florenckich, Rafael wyrobił sobie styl już znacznie się różniący od umbryjskiego, gdyż rysunek nabrał większej siły i pewności, a figury mimo dawnej słodyczy, która ich twarzom wdzięku dodaje, posiadają dużo powagi i dojrzałości. Nawet koloryt nabrał głębi soczystej i większej harmonii.

Ten okres twórczości Rafaela wydał kilkanaście wspaniałych dzieł, pomiędzy któremi »Madonna del Granduca< należy do bar-

68

1

Charakterystyczne cechy, jakie widzimy na obrazie warszawskim i madtyc-kim, typy, draperye, szczegóły krajobrazowe, traktowanie techniczne, zdają się wskazywać, że oba te obrazy są pracą nie Rafaela lecz Fra Bartolommea, gdyż zgadzają się najzupełniej ze wszystkiem, co cechuje prace wczesne tego malarza florenckiego.