Magazyn69601

592

LUDNOŚĆ

iloczynowi liczby urodzeń na jednostkę czasu przez przeciętne trwanie życia, wyrażone w tych samych jednostkach czasu). Wobec tego, współczynnik urodzeń i równy mu współczynnik zgonów, czyli stosunek przypadających na jednostkę czasu urodzeń, lub zgonów, do ludności, wyrażać się będą odwrotnością przeciętnego trwania życia wyrażoną w odpowiednich jednostkach czasu. Ludność zastojowa posiadać będzie określoną, niezmienną strukturę według wieku, uwarunkowaną porządkiem wymierania. Wobec tego, że porządek wymierania jest odmienny dla mężczyzn, odmienny dla kobiet, struktura według wieku dla obu płci będzie odmienna, różnić się będzie nieco również ogólna liczba żyjących mężczyzn i kobiet. Na względną liczbę ludności obu płci wpłynie również niejednakowa liczba urodzeń chłopców i dziewcząt, którą powszechnie obserwujemy w rzeczywistości.

Ludność zastojowa jest oczywiście fikcją, gdyż przyjęte założenia: niezmienna umieralność i niezmienna liczba urodzeń, nigdzie nie odpowiadają rzeczywistości. Ale ta fikcja stwarza doskonałe warunki badania wpływu na stosunki ludnościowe określonej umieralności i zmian w stosunkach ludnościowych pod wpływem zmian umieralności. W tablicy p. t. „Charakterystyki ludności zastojowej" przedstawiono wyniki, obliczone na podstawie kilku typowych tablic wymieralności. Trzy pierwsze z tych tablic są wyrazem umieralności należącej do najwyższych, jakie kiedykolwiek obserwowano. Niemiecka tablica z lat 1932/1934, a zwłaszcza australijska z tychże lat, charakteryzują umieralność wyjątkowo małą, odpowiadającą dzisiejszym społeczeństwom, stojącym na wysokim poziomie cywilizacyjnym. Dwie pozostałe tablice niemieckie stanowią przejście od jednej grupy do drugiej, 1 jednocześnie charakteryzują szybki rozwój w obrębie jednego społeczeństwa. Tablica nazwana optymalną jest konstrukcją sztuczną, którą opublikowali w roku 1934 amerykańscy badacze L. I. Dublin 1 A. J. Lotka; ma ona przedstawić „ostateczną granicę długowieczności, dającej się osiągnąć przy obecnym stanie wiedzy lekarskiej i sanitarnej". Jak widzimy, ostatnia tablica australijska przedstawia stan rzeczy, już nie bardzo odbiegający od tego, co przed kilku zaledwie laty uznano za najwyższą dającą się osiągnąć granicę. Tablica „optymalna" została ogłoszona tylko dla obu płci łącznie. Polska tablica wymieralności z lat 1931/32 daje wyniki lepsze, niż

TABL. i. CHARAKTERYSTYKI LUDNOŚCI ZASTOJOWEJ.

		Tablica wymieralności wzięta za					podstawę
Wyszczególnienie	Indje (^I93^I)	Berlin (1865, 1868, 1872-75)	Galicja i Bukowina (1870-80)	Niemcy (1871- 81)	Niemcy (1901- 10)	Polska (1931- 32)	Niemcy (1932- 34)	Austra- lja (1932- 34)	„Opty malna"
Przeciętne trwanie życia	26,74	27.59	27,78	36.98	46,55	49.8	61,26	65.27	69,93
Ogólna liczba ludności a)	267 400	275 900	277 800	369 800	465 500	498 000	612 600	6S2 700	699 300
Skład wg wieku w %% ogółu ludności
0—14 lat ...	34.9	29,1	31.4	27,1	24.5	24.1	22,1	21,7	20,7
*5—59......	59.6	60,4	61,7	6l,6	61,6	60,9	60,5	59.8	58,2
60 i więcej lat . .	5.5	10.5	6.9	*1.3	*3.9	15.0	17.4	x8,5	21,1
Kobiety w w. 15—49 lat
w % % ogółu ludnościb)	25.4	25.7	26,4	25,6	23.9	24.4	23,8	23,5	23.1
Na 100 mężczyzn przypada kobiet:
Ogółem.......	94.o	108,6	98,7	102,6	102,3	100,3	98.4	100,6
W wieku 0—14 lat	99,2	102,1	97.4	99,5	98.7	97.3	95.9	96,3
*5—59 „	91,6	105.3	100,2	101,6	100,4	98,0	97.*	97.5
60 1 więcej lat	88,8	155.9	91.7	116,1	118,6	115.6	106,2	117,1
Urodzenia i zgony na
1000 ludności ....	37.4	36,2	36,0	27,0	21,5	20,1	16,3	*5.3	14.3
Urodzenia na 100 kobiet
w wieku 15—49 lat^b)	*4.7	*4,1	*3.7	10,5	9.o	8.2	6,8	6.5	6,2

«) Przy założeniu, że roczna liczba urodzeń żywych wynosi 10 000.

^b) W tablicy optymalnej, przy założeniu, że liczby mężczyzn i kobiet w wieku 15—49 lat są równe.