Rozdział 1. Istota ryzyka i jego podstawowe metody pomiaru.
1.1. Istota i rodzaje ryzyka
Ryzyko jest pojęciem popularnym zarówno w języku potocznym jak i ekonomicznym. Opisuje się nim codzienne sytuacje, zazwyczaj w kontekście niebezpieczeństwa, oraz używa jako terminu określającego jedno z podstawowych zjawisk życia gospodarczego. Jednoznaczna definicja ryzyka jest trudna do ustalenia, możemy jednak określić je poprzez podanie kryteriów użycia tego terminu. Kryteriami tymi są:
■ fakt, iż rezultat działań, jaki będzie osiągnięty w przyszłości, nie jest znany, ale możliwe jest zidentyfikowanie przyszłych stanów,
■ znane jest prawdopodobieństwo zrealizowania się poszczególnych wyników w przyszłości1 2.
Wydaje się jednak, że powyższe kryteria są zbyt wąskie. Na potrzeby poniższej pracy przyjmiemy, że o ryzyku możemy mówić także gdy istnieje niepewność zarówno co do wartości przyszłych stanów, jak i prawdopodobieństwa ich wystąpienia.
Ryzyko z punktu widzenia przedsiębiorstwa ma inną wymowę niż w języku potocznym. Słownik języka polskiego podaje jako pierwsze znaczenie tego słowa „możliwość, prawdopodobieństwo, że coś się nie uda”2, nadając w ten sposób ryzyku zabarwienie negatywne. Dla przedsiębiorstwa jednak ryzyko to podstawowy element środowiska, w którym działa - istnienie ryzyka oznacza co prawda niepewność przyszłych wyników, lecz może być ono zarówno źródłem strat jak i korzyści. Istnienie ryzyka może bowiem oznaczać istnienie szansy zarówno na wynik gorszy, jak i lepszy od spodziewanego3.
Podstawowym podziałem ryzyka w działalności gospodarczej jest wyodrębnienie jego części systematycznej - obejmującej wszelkie siły
5
Tarczyński, W., Mojsewicz M., Zarządzanie ryzykiem, PWE, Warszawa 2001, s. 12. 2 Słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 1998.
Tarczyński, W., op. cit., s. 15.