2659241934

plejstocenie, gdy na obszarze Polski występowała tundra, rzeki miały charakter roztokowy. W holocenie rzeki nabrały charakteru meandrującego, ale obecnie, od średniowiecza, rzeki znów zmieniają charakter z meandrującego na roztokowy. Zjawisko to dotyczy m.in. Wisły. Pojawiają się odsypy brzeżne i odsypy śródkorytowe. Zjawisko to jest związane z deforestacją i rozwojem rolnictwa.

Ta sama tendencja dotyczy od średniowiecza także innych środowisk sedymentacyjnych, które przypominają coraz bardziej plejstocen.

W środowisku eolicznym następuje deflacja, czyli wynoszenie materiału skalnego przez wiatr, korazja, czyli niszczenie materiału skalnego przez okruchy mineralne niesione przez wiatr, oraz akumulacja eoliczna.

Eologliptolity to kamienie, które noszą ślady obróbki eolicznej na górnej powierzchni i są produktami korazji. Korazja prowadzi też do powstania grzybów skalnych i skomplikowanych formacji eolicznych. Graniaki to eologliptolity posiadające kilka płaszczyzn obróbki eolicznej oddzielonych od siebie ostrymi krawędziami.

Wiatr usuwa drobny materiał pozostawiając na powierzchni bruk deflacyjny, czyli żwirowy materiał, spomiędzy którego wiatr usunął drobniejszy materiał. Z czasem bruk eoliczny poddawany jest korazji i powstają z niego eologliptolity.

W tym samym miejscu po pewnym czasie następuje akumulacja eoliczna. W ten sposób powstaje wydma, która w swoim spągu posiada bruk deflacyjny składający się z kamieni i żwiru.

Wydmy to najczęstsze produkty akumulacji eolicznej. Innymi formami akumulacji eolicznej są pola piasków przewianych oraz riplemarki. Wydmy zbudowane są podobnie do odsypów śródkorytowych w rzece roztokowej. Po stronie odwietrznej następuje erozja, a po stronie zawietrznej akumulacja. Wydmy przenoszą się podobnie jak odsypy śródkorytowe.

Wydma zaczyna powstawać na przeszkodzie fizycznej, która blokuje przenoszenie materiału skalnego przez wiatr. W odsypach śródkorytowych występują warstwowania przekątne tabularne, zaś w wydmach powstają warstwowania przekątne krzyżowe.

Różnica wynika z faktu zmienności kierunku wiatru. Prąd w rzece ma stały kierunek przepływu, zaś wiatr ma kierunek zmienny. Dlatego wydmy ulegają nieustannej przebudowie. W wydmie znajdują się też pozostałości starych wydm powstałych w wyniku wiania wiatru o innym kierunku. Powierzchnie spągowe poszczególnych warstw wydmy przecinają się pod różnymi kątami.

Osady wydmowe od odsypów śródkorytowych można odróżnić też udziałem poszczególnych frakcji. W wydmach jest jedynie bardzo dobrze posortowany materiał piaskowy i nie występują w nich inne frakcje.

Na powierzchni wydm występują zmarszczki, czyli riplemarki eoliczne, które są małymi formami akumulacyjnymi. Liczne wydmy położone na spójnym obszarze tworzą pole wydmowe. Na polu wydmowym, między wydmami, znajdują się deflacyjne obniżenia, z których pochodzi materiał piaskowy budujący wydmy. Pod względem kształtu wydmy można podzielić na wydmy paraboliczne i barchany.

Płaty lessowe lub wyżyny lessowe są również eolicznymi formami akumulacyjnymi. Pod względem kształtu przypominają one wydmy, ale zbudowane są z pyłu, a nie z piasku. Czasami posiadają jednak domieszki piasku. Pyły eoliczne, nazywane lessami, rozdzielone są często warstwami gleb kopalnych.

W formach eolicznych gleby kopalne zachowują się dużo częściej niż w formach rzecznych i lodowcowych, gdyż wiatr jest medium transportu geologicznego o najniższej sile i nie powoduje uszkodzenia gleb. Gleby kopalne pozwalają na rekonstrukcję dawnego środowiska.